Αρχαία Α' Γυμνασίου: Ενότητα 16 - Το θλιβερό τέλος ενός τυράννου

Ανάλυση 16ης ενότητας 

Ο Διονύσιος ο Β' στηρίζει την εξουσία του σε μεγάλες δυνάμεις: είχε πολλά πολεμικά πλοία και ένα μεγάλο αριθμό πεζικού και ιππέων. Η πόλη του, οι Συρακούσες, προστατευόταν από ένα ισχυρό τείχος και είχε και πολλά και μεγάλα λιμάνια. Είχε ακόμα πάρα πολλούς συμμάχους. Με όλες αυτές τις δυνατότητες πίστευε ότι η εξουσία του ήταν πολύ ασφαλής. Αλλά η ευτυχία του αυτή δεν ήταν παντοτινή. Είδε να σκοτώνουν τα παιδιά του με τρόπο απαράδεκτο και επαίσχυντο, γιατί άλλα κάηκαν ζωντανά και άλλα κομματιάστηκαν και πετάχτηκαν στη θάλασσα. Ο ίδιος πέθανε γέρος και φτωχός. Η κατάληξη αυτή του Διονυσίου ήταν ένα παράδειγμα σπουδαίο για σωφροσύνη και καλή συμπεριφορά.

Το κείμενο και η μετάφρασή του

Διονύσιος ὁ δεύτερος τήν ἀρχήν εἶχεν	Ο Διονύσιος ο δεύτερος είχε την εξουσία του
μάλα εὖ περιπεφραγμένην.	πολύ καλά προστατευμένη.
Ναῦς μέν ἐκέκτητο οὐκ ἐλάττους τῶν τετρακοσίων,	Είχε στην κατοχή του περισσότερα από τετρακόσια (πολεμικά) πλοία,
δύναμιν δέ πεζῶν ἐς δέκα μυριάδας,	δύναμη πεζών μέχρι εκατό χιλιάδες
ἱππεῖς δέ ἐννεακισχιλίους.	και εννέα χιλιάδες ιππείς.
Ἡ πόλις δέ τῶν Συρακοσίων	Η πόλη των Συρακούσιων
ἐκεκόσμητο  μεγίστοις λιμέσιν,	είχε στολιστεί με πολύ μεγάλα λιμάνια
καί ὑψηλότατον τεῖχος περιεβέβλητο αὐτῇ.	και είχε κτιστεί γύρω της πολύ ψηλό τείχος.
Εἶχε δέ καί παμπόλλους συμμάχους.	Είχε επίσης, και πάρα πολλούς συμμάχους.
Καί ἐπιθαρρῶν ὁ Διονύσιος τούτοις ᾤετο	Και έχοντας εμπιστοσύνη σ’ αυτά ο Διονύσιος πίστευε
κεκτῆσθαι τήν ἀρχήν δεδεμένην ἀδάμαντι.	ότι η εξουσία του ήταν πολύ σταθερή.
Ἀλλ’ οὗτός γε εἶδε καί τούς υἱούς ἀποσφαγέντας βιαίως	Αλλά αυτός, βέβαια, είδε και τους γιους του να σφαγιάζονται βίαια
καί τάς θυγατέρας ἀναιρεθείσας.	και τις κόρες του να εκτελούνται.
Οὐδείς δέ τῶν  ἀπ’ αὐτοῦ ἔτυχεν τῆς νομιζομένης ταφῆς·	Κανείς από τους δικούς του δεν τάφηκε όπως έπρεπε·
οἱ μέν γάρ κατεκαύθησαν ζῶντες,	γιατί άλλοι κάηκαν ζωντανοί
οἱ δέ κατατμηθέντες ἐξερρίφησαν ἐς τήν θάλατταν.	και άλλους αφού τους κομμάτιασαν, τους πέταξαν στη θάλασσα.
Αὐτός δέ διάγων ἐν πενίᾳ	Αλλά και ο ίδιος ζώντας μέσα στη φτώχεια
κατέστρεψε τόν βίον γηραιός.	τελείωσε τη ζωή του σε βαθιά γεράματα.
Καί ἦν οὐ τό τυχόν δεῖγμα τοῖς ἀνθρώποις	Και ήταν σπουδαίο παράδειγμα στους ανθρώπους
ἐς σωφροσύνην καί κόσμον τρόπου	για την επιδίωξη της σωφροσύνης και της καλής συμπεριφοράς
ἡ μεταβολή τοῦ Διονυσίου ἐς οὕτω ταπεινά.	η τόσο ταπεινωτική κατάληξη του Διονυσίου.

Συντακτική ανάλυση κειμένου

Απαντήσεις στις ερμηνευτικές ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

Χρονικές και εγκλιτικές αντικαταστάσεις των ρημάτων της ενότητας

Λεξιλογικά

Γραμματική

Παρακείμενος μέσης φωνής

λέ-λυ-μαι λέ-λυ-σαι λέ-λυ-ται λε-λύ-μεθα λέ-λυ-σθε λέ-λυ-νται	Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος τις καταλήξεις του παρακείμενου. Για τον αναδιπλασιασμό ισχύουν όσα είπαμε για τον παρακείμενο της ενεργητικής φωνής. Δες τις ασκήσεις παρακάτω
Τα αφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν τον παρακείμενο όπως και τα φωνηεντόληκτα, αλλά κατά το σχηματισμό των τύπων συμβαίνουν τα κανονικά πάθη του χαρακτήρα μπροστά από τις καταλήξεις· έτσι σχηματίζονται ως εξής: ουρανικόληκτα πέ-πραγ-μαι πέ-πρα-ξαι πέ-πρακ-ται πε-πράγ-μεθα πέ-πραχ-θε πεπραγμένοι εἰσίν χειλικόληκτα γέ-γραμ-μαι γέ-γρα-ψαι γέ-γραπ-ται γε-γράμ-μεθα γέ-γραφ-θε γεγραμμένοι εἰσίν οδοντικόληκτα πέ-πεισ-μαι πέ-πει-σαι πέ-πεισ-ται πε-πείσ-μεθα πέ-πει-σθε πεπεισμένοι εἰσίν Παραδείγματα των αλλαγών που συμβαίνουν στο θέμα των αφωνόληκτων βρίσκουμε σε πολλές λέξεις της ν.ε., ερμηνεύοντας μ' αυτόν τον τρόπο και την ορθογραφία τους. Έτσι, από το ρήμα πράττω προκύπτει η λέξη πράγμα, από το γράφω το γράμμα, από το ᾄδω το άσμα.

Ασκήσεις

Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. θύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. κωλύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. στρατεύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. διώκομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. γράφομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. πείθομαι Συμπλήρωσε τους χαρακτήρες του παρακείμενου μ.φ. των αφωνόληκτων ρημάτων 1η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής 2η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του παρακείμενου μέσης φωνής Άσκηση σωστού λάθους στο σχηματισμό του παρακείμενου μ.φ. Να μεταφέρεις τους τύπους του παρακειμένου της ν.ε. στα αρχαία ελληνικά Να συμπληρωθούν οι χρονικοί χαρακτήρες του αόριστου και παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ.

Υπερσυντέλικος μέσης φωνής

ἐ-λε-λύ-μην ἐ-λέ-λυ-σο ἐ-λέ-λυ-το ἐ-λε-λύ-μεθα ἐ-λέ-λυ-σθε ἐ-λέ-λυ-ντο	Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο προσθέτουμε στο χρονικό θέμα του ρήματος, όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο, τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου. Για την αύξηση, χρονική ή συλλαβική, ισχύουν όσα είπαμε για τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής. Εννοείται πως αν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν τότε δε θα βάλουμε κι άλλη αύξηση, π.χ. το ρ. ἀγοράζομαι που στον παρακείμενο θα γίνει ἠγόρασμαι στον υπερσυντέλικο θα γίνει απλώς ἠγοράσμην
σχηματισμός αφωνόληκτων ουρανικόληκτα ἐ-πε-πράγ-μην ἐ-πέ-πρα-ξο ἐ-πέ-πρακ-το ἐ-πε-πράγ-μεθα ἐ-πέ-πραχ-θε πεπραγμένοι ἦσαν χειλικόληκτα ἐ-γε-γράμ-μην ἐ-γέ-γρα-ψο ἐ-γέ-γραπ-το ἐ-γε-γράμ-μεθα ἐ-γέ-γραφ-θε γεγραμμένοι ἦσαν οδοντικόληκτα ἐ-πε-πείσ-μην ἐ-πέ-πει-σο ἐ-πέ-πεισ-το ἐ-πε-πείσ-μεθα ἐ-πέ-πει-σθε πεπεισμένοι ἦσαν
Ασκήσεις
Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. στρατεύομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. κωλύομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. θύομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. διώκομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. γράφομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. πείθομαι Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του πρκ. & υπερσ. ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. Να μεταφερθούν οι τύποι του παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. στον υπερσυντέλικο ΜΦ Να μεταφέρεις τους τύπους του υπερσυντέλικου της ν.ε. στα αρχαία ελληνικά

Ασκήσεις

Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. θύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. κωλύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. στρατεύομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. διώκομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. γράφομαι Κλίνε τον παρακείμενο του ρ. πείθομαι Συμπλήρωσε τους χαρακτήρες του παρακείμενου μ.φ. των αφωνόληκτων ρημάτων 1η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής 2η Να συμπληρώσεις το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου μέσης φωνής Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του παρακείμενου μέσης φωνής Άσκηση σωστού λάθους στο σχηματισμό του παρακείμενου μ.φ. Να μεταφέρεις τους τύπους του παρακειμένου της ν.ε. στα αρχαία ελληνικά Να συμπληρωθούν οι χρονικοί χαρακτήρες του αόριστου και παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. θύομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. κωλύομαι   Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. στρατεύομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. διώκομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. γράφομαι Κλίνε τον υπερσυντέλικο του ρ. πείθομαι Να συμπληρωθούν τα κενά με τύπους του πρκ. & υπερσ. ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. Να μεταφερθούν οι τύποι του παρακείμενου ΜΦ των αφωνόληκτων ρ. στον υπερσυντέλικο ΜΦ Να μεταφέρεις τους τύπους του υπερσυντέλικου της ν.ε. στα αρχαία ελληνικά ασκήσεις σχολικού βιβλίου Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τους χρόνους που ζητούνται στο πρόσωπο που δίνεται (2η) Να συμπληρώσετε τους υπόλοιπους χρόνους (3η) Να μεταφέρετε τα παρακάτω ρήματα στην α.ε.  (4η) Να συμπληρώσετε τα κενά των φράσεων με τους τύπους οριστικής των ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση. (5η)

Παράλληλα κείμενα