Διαδραστικό μάθημα 9ης ενότητας

Διαδραστικό μάθημα 9ης ενότητας 

Ανάλυση 9ης ενότητας 

Ο Ισοκράτης στο κείμενο αυτό, απευθυνόμενος στο Νικοκλή, το γιο του πεθαμένου βασιλιά Ευαγόρα, του λέει ότι έχει την γνώμη πως ο Ευαγόρας θα χαίρεται με τις τιμές που του προσφέρει ο γιος του, αν βέβαια αντιλαμβάνονται οι νεκροί τα όσα γίνονται στον Επάνω Κόσμο. Όμως λέει, πως ο Ευαγόρας θα χαιρόταν πιο πολύ, αν κάποιος είχε τη δυνατότητα να μιλήσει με τρόπο αντάξιο των πράξεων και των αρετών του, γιατί οι φιλόδοξοι και γενναίοι άντρες κάνουν τα πάντα, για να αφήσουν τη μνήμη τους αθάνατη. Στην συνέχεια ο Ισοκράτης λέει πως οποιοσδήποτε θα στεναχωριόταν, όταν έβλεπε ότι, κι αν ακόμα ξεπερνούσε στην αρετή, αυτούς που πολέμησαν κατά τον Τρωικό πόλεμο, δεν θα εγκωμιαζόταν, όπως αυτοί. Κι αυτό πιστεύει πως συμβαίνει, γιατί κάποιοι μικρόψυχοι από ζηλοτυπία, χαίρονται να επαινούνται εκείνοι, τους οποίους δε γνωρίζουν και όχι αυτοί που τους έχουν ευεργετήσει.

Το κείμενο και η μετάφρασή του

Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τὸν τάφον τοῦ πατρός	Επειδή βλέπω, Νικοκλή, ότι εσύ τιμάς τον τάφο του πατέρα σου
οὐ μόνον τῷ πλήθει καὶ τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων,	όχι μόνο με το πλήθος και τη λαμπρότητα των προσφορών σου,
ἀλλὰ καὶ χοροῖς καὶ μουσικῇ καὶ γυμνικοῖς ἀγῶσιν,	αλλά και με χορούς και με μουσικούς και αθλητικούς αγώνες,
ἡγησάμην χαίρειν Εὐαγόραν ὁρῶντα	θεώρησα ότι ο Ευαγόρας χαίρεται που βλέπει
τήν τε περὶ αὑτόν ἐπιμέλειαν	τη φροντίδα για τον εαυτό του
καὶ τὴν σήν μεγαλοπρέπειαν	και τη μεγαλοπρέπεια των τιμών σου προς αυτόν,
εἴ τὶς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν	αν νιώθουν κάτι οι νεκροί
περὶ τῶν ἐνθάδε γιγνομένων.	για όσα γίνονται εδώ (στον κόσμο των ζωντανών).
Πολὺ δ’ ἔτι πλείω χάριν ἔχοι ἄν,	Και θα όφειλε πολύ μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη,
εἴ τις δυνηθείη εἰπεῖν ἀξίως	αν κάποιος μπορούσε να μιλήσει όπως του αξίζει
περὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ τῶν κινδύνων αὐτοῦ·	για τις αρχές της ζωής του και τις ριψοκίνδυνες πράξεις του·
εὑρήσομεν γὰρ πάντα ποιοῦντα	γιατί θα διαπιστώσουμε ότι κάνουν τα πάντα
τοὺς φιλοτίμους καὶ μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν	οι φιλόδοξοι και γενναίοι άντρες
ὅπως καταλείψουσιν	φροντίζοντας πώς θα αφήσουν πίσω τους
ἀθάνατον τὴν περὶ αὑτῶν μνήμην.	αθάνατη την υστεροφημία τους.
Τὶς δὲ οὐκ ἄν ἀθυμήσειεν,	Και ποιος δε θα στενοχωριόταν,
ὅταν ὁρᾷ μὲν ὑμνουμένους	όταν βλέπει ότι υμνούνται
τοὺς περὶ τὰ Τρωϊκὰ γενομένους,	αυτοί που έζησαν τον καιρό των Τρωικών
προειδῇ δὲ αὐτὸν	ενώ για τον εαυτό του γνωρίζει εκ των προτέρων
μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων,	ότι ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους,
μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τὰς ἀρετὰς ἐκείνων;	κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων;
Αἴτιος δὲ τούτων ὁ φθόνος·	Και αιτία γι’ αυτά είναι ο φθόνος·
οὕτω γὰρ δυσκόλως πεφύκασίν τινες,	γιατί τόσο μικρόψυχοι είναι μερικοί  από τη φύση τους,
ὥστε ἥδιον ἄν ἀκούοιεν	ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν
εὐλογουμένων	να επαινούνται εκείνοι,
οὕς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν,	τους οποίους δε γνωρίζουν αν έχουν πράξει,
ἤ τούτων ὑφ’ ὧν τυγχάνουσιν	παρὰ αυτοί από τους οποίους συμβαίνει
αὐτοὶ εὖ πεπονθότες.	να έχουν ευεργετηθεί οι ίδιοι.

Συντακτική ανάλυση του κειμένου

Λεξιλογικά

Γραμματική

Σχηματισμός του Παρακείμενου

Σχηματισμός καταλήξεων - αναδιπλασιασμός λέ-λυ-κ-α λέ-λυ-κ-ας λέ-λυ-κ-ε λε-λύ-κ-αμεν λε-λύ-κ-ατε λε-λύ-κ-ασιν Δες το βίντεο χαρακτήρας:  γραφική αναπαράσταση Σχηματισμός καταλήξεων Για να σχηματίσουμε τον παρακείμενο θα πρέπει να προσέξουμε τις καταλήξειςκαι τον αναδιπλασιασμό. (θα τον εξετάσουμε παρακάτω, μη βιάζεσαι! Δε γίνονται όλα μαζί!) Προσοχή στην κατάληξη του β' ενικού! (δες που αναβοσβήνει!) Στα φωνηεντόληκτα ρήματα πριν από τις καταλήξεις του παρακειμένου βάζουμε το χαρακτηριστικό γράμμα του παρακειμένου που είναι το -κ- και λέγεταιχρονικός χαρακτήρας Τι γίνεται με τα ρήματα που είναι αφωνόληκτα; (δηλαδή έχουν χαρακτήρα: χειλικό:  π ,β, φ ουρανικό: κ, γ, χ  οδοντικό: τ, δ, θ) Ο χαρακτήρας τους ενώνεται με το χρονικό χαρακτήρα του παρακείμενου (-κ) και προκύπτουν διάφορες αλλαγές γέ-γρα-φ-α γέ-γρα-φ-ας γέ-γρα-φ-ε γε-γρά-φ-αμεν γε-γρά-φ-ατε γε-γρά-φ-ασιν Τα χειλικόληκτα: π, β, φ, -πτω,  +  κ = φ,  π.χ. τρίβω > τέτριφα,     γράφω > γέγραφα,    βλάπτω > βέβλαφα δε-δίω-χ-α δε-δίω-χ-ας δε-δίω-χ-ε δε-διω-χ-αμεν δε-διω-χ-ατε δε-διω-χ-ασιν Τα ουρανικόληκτα:  κ, γ, χ ττω ,σσω, και κάποια σε ζω  +  κ =  χ, π.χ.  διώκω > δεδίωχα,  τάττω > τέτταχα πέ-πει-κ-α πέ-πει-κ-ας πέ-πει-κ-ε πε-πεί-κ-αμεν πε-πεί-κ-ατε πε-πεί-κ-ασιν Τα οδοντικόληκτα: τ, δ, θ αρκετά σε -ζω και -ίζω + κ = κ, π.χ.  πείθω > πέπεικα, κομίζω > κεκόμικα Αναδιπλασιασμός

Χαρακτηριστικό του παρακειμένου είναι ο αναδιπλασιασμός που γίνεται στηναρχή του ρήματος. Αναδιπλασιασμό έχουμε τριών ειδών:

1. επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό επανάληψη του αρχικού συμφώνου με ένα -ε-;

1α) Όσα ρήματα αρχίζουν από ένα σύμφωνο

π.χ.  λύω > λέ-λυ-κα. 

Αρχίζει από ένα σύμφωνο, γι' αυτό ξαναγράφουμε το πρώτο σύμφωνο το -λ- και προσθέτουμε και το -ε-. Έτσι γίνεται -λε-. Μετά προσθέτουμε το θέμα -λυ- και στο τέλος την κατάληξη -κα

Προσοχή:

Όσα ρήματα αρχίζουν από χ, φ, θ, στον αναδιπλασιασμό τα γράμματα αυτά παθαίνουν ανομοίωση, δηλαδή, μετατρέπονται σε κ, π, τ 

χ > κ  =  χορεύω > κε-χόρευ-κα, 

φ > π = φυτεύω > πε-φύτευ-κα 

θ > τ =  θύω > τέ-θυ-κα

1β) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, όμως το πρώτο από αυτά είναι ένα από τα άφωνα:

(π, β, φ, κ, γ, χ, τ, δ, θ) και το δεύτερο είναι ένρινο (μ, ν) ή υγρό (λ, ρ)

π.χ. γράφω > γέ-γρα-φ-α,   βλάπτω > βέ-βλα-φ-α

2. συλλαβική αύξηση

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό συλλαβική αύξηση;

2α) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, χωρίς όμως το πρώτο να είναι άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή υγρό,

π.χ. σπουδάζω >  ἐ-σπούδα-κ-α

 2β) Όσα ρήματα αρχίζουν από τρία σύμφωνα,

 π.χ. στρατεύω > ἐ-στράτευ-κ-α

 2γ) Όσα ρήματα αρχίζουν από διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ,

 π.χ. ψαύω > ἔ-ψαυ-κ-α

 2δ) Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ,
τότε παίρνουν ένα -ἐ- ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ 

π.χ.  ῥίπτω > ἔρ-ρι-φ-α

3. χρονική αύξηση

Ποια ρήματα παίρνουν ως αναδιπλασιασμό χρονική αύξηση;

 3α) Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν,

 Ό,τι  αλλαγές είχαμε στον Παρατατικό και στον Αόριστο, οι ίδιες συμβαίνουν και στον Παρακείμενο

 π.χ. ἁλιεύω > ἡ-λίευ-κ-α

Ο αναδιπλασιασμός στα σύνθετα και παρασύνθετα με πρόθεση

Στα ρήματα που είναι σύνθετα με πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση,

π.χ. ἀπο-γράφω > ἀπο-γέ-γραφα, συν-οικῶ > συν-ῴκηκα

Ο αναδιπλασιασμός στα παρασύνθετα που το α' συνθετικό δεν είναι πρόθεση

Στα ρήματα αυτά ο αναδιπλασιασμός μπαίνει στην αρχή

π.χ. δυστυχῶ > δε-δυστύχηκα, ἀδικῶ > ἠδίκηκα

Συγκεντρωτικός πίνακας αναδιπλασιασμού
Επανάληψη αρχικού συμφώνου + ε	συλλαβική αύξηση	χρονική αύξηση
α. ένα σύμφωνο, π.χ. λύω > λέ-λυ-κα.	α. δύο σύμφωνα, π.χ. σπουδάζω >  ἐ-σπούδακα	α. φωνήεν, π.χ. ἁλιεύω > ἡ-λίευκα
β. δύο σύμφωνα το πρώτο (κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ) το δεύτερο (λ, ρ, μ, ν) γράφω > γέγραφα	β. τρία σύμφωνα στρατεύω > ἐ-στράτευκα
	γ. διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ π.χ. ψαύω > ἔ-ψαυκα
	δ. ῥ, π.χ. ῥίπτω > ἔρ-ρι-φ-α

Ασκήσεις

• 1η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
• 2η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
• 3η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
• 1η άσκηση σωστού λάθος για το σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
• 2η άσκηση σωστού λάθος για το σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
• Κλίνε στα α.ε. τον παρακείμενο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
• 1η ἀσκηση για το σχηματισμό διάφορων ρημάτων στον Παρακείμενο
• 2η ἀσκηση για το σχηματισμό διάφορων ρημάτων στον Παρακείμενο
• Άσκηση για την κλίση των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω στον Παρακείμενο

Σχηματισμός του Υπερσυντέλικου

ἐ-λε-λύ-κ-ειν ἐ-λε-λύ-κ-εις ἐ-λε-λύ-κ-ει ἐ-λε-λύ-κ-εμεν ἐ-λε-λύ-κ-ετε ἐ-λε-λύ-κ-εσαν Δες το βίντεο Για να σχηματίσουμε τον υπερσυντέλικο χρησιμοποιούμε το θέμα όπως διαμορφώθηκε στον παρακείμενο. Στην αρχή βάζουμε συλλαβική  αύξηση και στο τέλος τις καταλήξεις του υπερσυντέλικου. Εννοείται πως αν το ρήμα αρχίζει από φωνήεν τότε δε θα βάλουμε κι άλλη αύξηση, π.χ. το ρ. ἀγοράζω που στον παρακείμενο θα γίνει ἠγόρακα στον υπερσυντέλικο θα γίνει απλώς ἠγοράκειν Ασκήσεις 1η άσκηση για το σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο 2η άσκηση για το σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο Κλίνε στα α.ε. τον υπερσυντέλικο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε. Άσκηση για την κλίση των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω στον Υπερσυντέλικο

Παράλληλα κείμενα