Κλίση των ανώμαλων ουσιαστικών στην αρχαία ελληνική γλώσσα

Μερικά ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής δεν κλίνονται ομαλά, γι' αυτό και ονομάζονται ανώμαλα ουσιαστικά

Τα ανώμαλα ουσιαστικά  κατά το είδος της ανωμαλίας που παρουσιάζουν είναι:

ανώμαλα κατά το γένος, ετερόκλιτα, μεταπλαστά, ιδιόκλιτα, άκλιτα και ελλειπτικά.

Ανώμαλα κατά το γένος
Τα ανώμαλα κατά το γένος έχουν στον πληθυντικό αριθμό διαφορετικό γένος απ' ό,τι στον ενικό ή εκτός από το βασικό γένος έχουν συγχρόνως κι ένα άλλο.

Ενικός αριθμός
ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	λύχνος λύχνου λύχνῳ λύχνον λύχνε	σῖτος σίτου σίτῳ σῖτον σῖτε	δεσμὸς δεσμοῦ δεσμῷ δεσμὸν δεσμὲ	σταθμὸς σταθμοῦ σταθμῷ σταθμὸν σταθμὲ	τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ	στάδιον σταδίου σταδίῳ στάδιον στάδιον
Πληθυντικός αριθμός
τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ	λύχνα λύχνων λύχνοις λύχνα λύχνα	σῖτα σίτων σίτοις σῖτα σῖτα	δεσμὰ δεσμῶν δεσμοῖς δεσμὰ δεσμὰ	σταθμὰ σταθμῶν σταθμοῖς σταθμὰ σταθμὰ		στάδια σταδίων σταδίοις στάδια στάδια
οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ			δεσμοὶ δεσμῶν δεσμοῖς δεσμοὺς δεσμοὶ	σταθμοὶ σταθμῶν σταθμοῖς σταθμοὺς σταθμοὶ		στάδιοι σταδίων σταδίοις σταδίους στάδιοι

Ετερόκλιτα
Ετερόκλιτα λέγονται μερικά ουσιαστικά που σχηματίζονται στον πληθυντικό ή σε μερικές πτώσεις κατά διαφορετική κλίση ή συγχρόνως κατά την ίδια και διαφορετική κλίση.
Σύμφωνα με τη β' κλ. και τα συγκοπτόμενα της γ' κλ. του ον. ὁ ἀρὴν Σύμφωνα με τη γ'  και  την α' κλ. Σύμφωνα με την α' και γ' κλ. ο τύπος Θάλεω από τα αττικόκλητα Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ ἀμνὸς ἀρὴν ἀμνοῦ ἀρνὸς ἀμνῷ ἀρνὶ ἀμνὸν ἄρνα ἀμνὲ Ἄρης Ἄρεως Ἄρει Ἄρη  Ἄρην Ἄρες Θαλῆς Θαλοῦ  Θάλεω Θάλητος Θαλῇ Θάλητι Θαλῆν Θάλητα Θαλῆ Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ ἀμνοὶ ἄρνες ἀμνῶν ἀρνῶν ἀμνοῖς ἀρνάσι(ν) ἀμνοὺς ἄρνας ἀμνοὶ ἄρνες Σύμφωνα με την α' και γ' κλ. πρεσβευτὴς πρεσβευτοῦ πρεσβευτῇ πρεσβευτὴν πρεσβευτὰ Οἰδίπους Οἰδίποδος Οἰδίπου Οἰδίποδι Οἰδίποδα Οἰδίπουν Οἰδίπου ἡ τῆς τῆ τὴν ὦ γυνὴ γυναικὸς γυναικὶ γυναῖκα γύναι πρέσβεις πρέσβεων πρέσβεσι πρέσβεις πρέσβεις αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ γυναῖκες γυναικῶν γυναιξὶ γυναῖκας γυναῖκες Σύμφωνα με τη γ'  κλ. Η δοτ. χρῷ αττικόληκτη. Ιωνικοί τύποι: χροός χροΐ Σύμφωνα με τη β' και γ' κλ. Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ χρὼς χρωτὸς χροὸς χρωτὶ χρῷ χροΐ χρῶτα υἱὸς υἱοῦ υἱέος υἱῷ υἱεῖ υἱὸν υἱὲ ὄνειρος  ὀνείρου ὀνείρῳ ὄνειρος τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ δάκρυον δάκρυ δακρύου δακρύῳ δάκρυον δάκρυ δάκρυον δάκρυ πῦρ πυρὸς πυρὶ πῦρ πῦρ ὄνειρον ὀνείρατος ὀνείρατι ὄνειρον ὄνειρον Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ χρῶτες1 χρωτῶν2 χρωσὶ3 χρῶτες χρῶτες υἱεῖς υἱέων υἱέσι υἱεῖς υἱεῖς τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ δάκρυα δακρύων δάκρυσι(ν) δάκρυα δάκρυα πυρὰ πυρῶν πυροῖς πυρὰ πυρὰ ὀνείρατα ὀνειράτων ὀνείρασι ὀνείρατα ὀνείρατα 1 ο τύπος εδώ 2  ο τύπος εδώ 3 ο τύπος εδώ

Μεταπλαστά
Μεταπλαστά λέγονται μερικά ουσιαστικά  που κλίνονται κατά μία ορισμένη κλίση σε όλες τις πτώσεις, αλλά το θέμα τους μεταπλάσσεται (δηλ. μεταβάλλεται) σε ορισμένες πτώσεις.
Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ Ἀπόλλων Απόλλωνος Ἀπόλλωνι Απόλλωνα Απόλλω Ἄπολλον Ζεὺς Διὸς Διὶ Δία Ζεῦ Ποσειδῶν Ποσειδῶνος Ποσειδῶνι Ποσειδῶνα Ποσειδῶ Πόσειδον κύων κυνὸς κυνὶ κύνα κύον μάρτυς μάρτυρος μάρτυρι μάρτυρα μάρτυς σὴς σεὸς σητὸς Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ Ἀπόλλωνες Απόλλωνας κύνες κυνῶν κυσὶ(ν) κύνας κύνες μάρτυρες μαρτύρων μάρτυσι μάρτυρας μάρτυρες σέες  σῆτες σέων σητῶν σέας σῆτας 1 με μετάθεση Ενικός αριθμός ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ κλεὶς κλειδὸς κλειδὶ κλεῖδα κλεῖν ναῦς νεὼς νηὶ ναῦν ναῦ Πνὺξ Πυκνὸς1 Πυκνὶ Πύκνα χεὶρ χειρὸς χειρὶ χεῖρα χεὶρ Πληθυντικός αριθμός αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ κλεῖδες κλειδῶν κλεισὶ κλεῖδας κλεῖς νῆες νηῶν ναυσὶ ναῦς νῆες χεῖρες χειρῶν χερσὶ(ν) χεῖρας χεῖρες

Ενικός αριθμός
τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ	γόνυ γόνατος γόνατι γόνυ γόνυ	δέλεαρ δελέατος δελέατι δέλεαρ δέλεαρ	δόρυ δόρατος δόρατι δόρυ δόρυ	ἧπαρ ἥπατος ἥπατι ἧπαρ ἧπαρ	κνέφας κνέφους κνέφει κνέφᾳ κνέφας κνέφας	οὖς ὠτὸς ὠτὶ οὖς οὖς	στέαρ στέατος στέατι στέαρ στέαρ	ὕδωρ ὕδατος ὕδατι ὕδει ὕδωρ ὕδωρ	φρέαρ φρέατος φρέατι φρέαρ φρέαρ
Πληθυντικός αριθμός
τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ	γόνατα γονάτων γόνασι γόνατα γόνατα	δελέατα1 δελεάτων δελέασι2 δελέατα δελέατα	δόρατα δοράτων δόρασι δόρατα δόρατα	ἥπατα ἡπάτων ἥπασι ἥπατα ἥπατα	δεν έχει	ὦτα ὤτων ὠσὶ ὦτα ὦτα	στέατα στεάτων στέασι στέατα στέατα	ὕδατα ὑδάτων ὕδασι ὕδατα ὕδατα	φρέ(εί)ατα φρεάτων φρέασι φρέατα φρέατα
1 δες τον τύπο στον Πολύβιο εδώ 2  δες τον τύπο στο Στράβωνα εδώ στους Δειπνοσοφιστές εδώ και στο Νικήτα Χωνιάτη εδώ

Ιδιόκλιτα
Ιδιόκλιτα λέγονται όσα δεν κλίνονται σύμφωνα με μία από τις τρεις κλίσεις, παρά ακολουθούν δικό τους σχηματισμό, δηλαδή κλίνονται με ιδιαίτερο τρόπο. Τέτοια είναι μερικά κύρια ονόματα: α) ελληνικά με συντομότερο τύπο, δηλαδή με αφαίρεση συλλαβών, και β) ξενικά. Τα ιδιόκλιτα συνηθίζονται μόνο στον ενικό.

Ενικός αριθμός
ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	Ἀλεξᾶς Ἀλεξᾶ Ἀλεξᾷ Ἀλεξᾶν Ἀλεξᾶ	Μητρᾶς Μητρᾶ Μητρᾷ Μητρᾶν Μητρᾶ	Φιλῆς Φιλῆ Φιλῇ Φιλῆν Φιλῆ	Διονῦς Διονῦ Διονῦ Διονῦν Διονῦ	Ἰησοῦς Ἰησοῦ Ἰησοῦ Ἰησοῦν Ἰησοῦ	Νεκῶς Νεκῶ Νεκῷ Νεκῶν Νεκῶ	φαγᾶς φαγᾶ φαγᾷ φαγᾶν φαγᾶ

Άκλιτα

Ἀκλιτα ουσιαστικά λέγονται όσα δεν κλίνονται, δηλαδή όσα διατηρούν σε όλες τις πτώσεις τον ίδιο τύπο. Ἀκλιτα ουσιαστικά είναι: το ουδέτερο όνομα τὸ χρεὼν (η ανάγκη) τα ονόματα των γραμμάτων του αλφάβητου, π.χ. τὸ ἄλφα το απαρέμφατο με το ουδέτερο άρθρο, π.χ. τὸ λέγειν οποιαδήποτε λέξη (κλιτή ή άκλιτη), καθώς και φράση ολόκληρη, όταν χρησιμοποιούνται ως παραδείγματα ή ως ουσιαστικά αποχωρισμένα από την όλη φράση, με το ουδέτερο άρθρο εμπρός από αυτά, π.χ. τὸ ἄνθρωπος ἐστὶν ὄνομα· τὸ ἄρκτικόν φωνῆεν τοῦ ἄνθρωπος· μερικά ξενικά κύρια ονόματα, π.χ. ὁ Ἀδάμ, ὁ Δαβίδ, τὸ Πάσχα

Ελλειπτικά

Ελλειπτικά ουσιαστικά λέγονται όσα είναι εύχρηστα μόνο σε μερικές πτώσεις. Ελλειπτικά ουσιαστικά είναι: οι λέξεις τὸ ὄφελος, τὸ ὄναρ, τὸ ὕπαρ (όραμα, οπτασία), τὸ δέμας (σώμα), τὸ σέβας και τὸ σέλας (λαμπρό φως)  που είναι εύχρηστες μόνο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού· η λέξη μάλης (γενική), εύχρηστη μόνο στη φράση ὑπό μάλης (κάτω από τη μασχάλη)· η λέξη νέωτα (αιτιατική ενικού) εύχρηστη στη φράση ἐς νέωτα (του χρόνου)· οι κλητικές ὦ μέλε (καλέ μου) και ὦ τᾶν (φίλε μου).

Ασκήσεις

1η άσκηση στα ανώμαλα ουσιαστικά 2η άσκηση στα ανώμαλα ουσιαστικά Να γραφτεί ο ίδιος τύπος στον άλλο αριθμό των ανώμαλων ουσιαστικών Να γραφτεί ο δεύτερος τύπος των ανώμαλων ουσιαστικών

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/anomala%20ousiastika.htm