Η ιστορία του καρναβαλιού αρχίζει από την αρχαία εποχή.
α) ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Αττική των αρχαίων χρόνων, από το μεσοχείμωνο μέχρι την άνοιξη, γίνονταν προς τιμήν του Διονύσου (ή Βάκχου) οι Διονυσιακές (ή Βακχικές γιορτές).
Στην διάρκεια των Διονυσιακών γιορτών οι οπαδοί του Διονύσου φορούσαν δέρματα ζώων, άλειφαν το πρόσωπό τους με την τρυγία (κατακάθι του κρασιού) και στεφανώνονταν με κισσό (το αειθαλές ιερό φυτό του Διονύσου). Γενικά, προσπαθούσαν να έχουν την μορφή Σατύρων που έμοιαζαν με τράγους.
Συγκεκριμένα, προς τιμήν του Διονύσου γίνονταν 4 γιορτές:
1)Τα μικρά Διονύσια. 2)Τα Λήναια. 3)Τα Ανθεστήρια και 4)Τα μεγάλα Διονύσια.
β) ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Οι περισσότερες από τις διονυσιακές γιορτές και έθιμα των αρχαίων Ελλήνων πέρασαν και στο Βυζάντιο. Σ’αυτό βοήθησε η ανεξιθρησκία, που κατοχύρωσε ο Μ. Κων/νος το 313μ.Χ και η αγάπη που έτρεφε ο αυτοκράτορας Ιουλιανός για τους αρχαίους, τα έθιμα και τις γιορτές τους .
γ) ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΗΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
Στην μορφή που έχει σήμερα διαμορφώθηκε στην Ιταλία κατά τον μεσαίωνα, όπου οι γιορτές της αποκριάς και το καρναβάλι έχουν ιδιότυπο χρώμα.
δ)ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΗΜΕΡΑ
Οι ρίζες του σύγχρονου καρναβαλιού στην Ευρώπη εντοπίζονται στον Μεσαίωνα, το 1162, όταν μια αποφασιστικής σημασίας μάχη της Δημοκρατίας της Βενετίας κατέληξε σε νίκη, οδηγώντας το πλήθος σε χορούς και πανηγύρι στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Έκτοτε το Καρναβάλι της Βενετίας έμελλε να γίνει θεσμός. Σε αυτό συνετέλεσε ιδιαίτερα και η παρουσία της μάσκας από το 1268. Οι Βενετσιάνοι φορούσαν μάσκες για πολλούς μήνες κατά τη διάρκεια του έτους προκειμένου να κρατούν μακριά από τις ιδιωτικές τους στιγμές τα αδιάκριτα βλέμματα. Σε τέτοιο βαθμό τούς είχε κυριεύσει η φρενίτιδα της μάσκας, που οι Αρχές της πόλης αναγκάστηκαν να απαγορεύσουν διά νόμου οποιαδήποτε μεταμφίεση ακόμη και την εποχή του καρναβαλιού, καθώς η κατάσταση είχε ξεφύγει. Από το 18ο αιώνα στις καρναβαλικές εκδηλώσεις άρχισαν να προστίθενται και οι περίφημοι μεγάλοι χοροί, στους οποίους μπορούσε να συμμετάσχει με τη βοήθεια του μασκαρέματος και ο απλός λαός.
Το πρώτο πάρτι καρναβαλικών ρυθμών στη Βραζιλία έγινε το 1641, όταν ο κυβερνήτης του Ρίο αποφάσισε να καθιερωθεί μια ολόκληρη εβδομάδα εορτασμού προς τιμήν της στέψης τού τότε βασιλιά της Πορτογαλίας. Ο λαός της Βραζιλίας ενθουσιάστηκε με την απόφαση αυτή, και από τότε συντηρήθηκε και φυσικά ενισχύθηκε το «καρναβαλικό» πνεύμα των συγκεκριμένων ημερών. Τα πρώτα πληρώματα μάλιστα εμπνεύστηκαν από το «entrudo», το έθιμο των Πορτογάλων μεταναστών να πετούν ο ένας στον άλλον υλικά που έφτιαχναν αναμειγνύοντας υγρά με σκόνη κάθε μορφής. Σε αυτή την περίοδο εντοπίζονται οι ρίζες των σύγχρονων μαχών με αυγά, λεμόνια ή αλεύρι, έθιμο που εξακολουθεί να αναβιώνει σε πολλές βραζιλιάνικες γειτονιές. Οι μασκέ χοροί εισήχθησαν στο Ρίο από την Ιταλία στα τέλη του 19ου αιώνα και η χρυσή εποχή τους ήταν τις δεκαετίες του '30 και του '50 με τους πιο μυθικούς να γίνονται στο «Copacabana Palace» και στο «Municipal Theater». Το έθιμο του καρναβαλιού διαδόθηκε σ’ όλες τις χώρες, αφού βέβαια επηρεάστηκε και εμπλουτίστηκε από τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις. Κυρίαρχο γνώρισμα όλων των αποκριάτικων εκδηλώσεων παραμένει πάντα το άρμα του βασιλιά Καρνάβαλου και οι χοροί των μεταμφιεσμένων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Απ’ όσα είπαμε πριν, φαίνεται καθαρά πως το καρναβάλι, και σαν έθιμο και σαν εκδήλωση, είναι ειδωλολατρικό. Ωστόσο, διατηρείται σήμερα ως θεσμός και στις χριστιανικές χώρες. Οι εκδηλώσεις που διοργανώνονται στις διάφορες πόλεις παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες μεταξύ τους ως προς τον τρόπο διεξαγωγής (παρελάσεις, παιχνίδια, διαγωνισμοί, άρματα). Κάθε τόπος όμως δίνει παράλληλα και το δικό του στίγμα με τα διαφορετικά έθιμα, αλλά και την ιδιοσυγκρασία των κατοίκων.