Ο ΣΕΡΒΟΒΟΣΝΙΟΣ ΓΚΑΒΡΙΛΟ ΠΡΙΝΤΣΙΠ ΔΟΛΟΦΟΝΕΙ ΣΤΙΣ 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 1914 ΤΟΝ ΑΡΧΙΔΟΥΚΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟ ΦΕΡΔΙΝΑΝΔΟΟ 20χρονος που αιματοκύλησε την Ευρώπη
Στις 28 Ιουνίου 1914, ο Πρίντσιπ, μέλος μιας ομάδας συνωμοτών, δολοφόνησε στο Σαράγιεβο, πρωτεύουσα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, τον υψηλό επισκέπτη της πόλης, τον αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο, διάδοχο του αυστροουγγρικού θρόνου και τη σύζυγό του Σοφία, δούκισσα του Χόχενμπεργκ, που ήταν τσεχικής καταγωγής.
Η ομάδα των Σερβοβόσνιων πατριωτών αντετίθεντο στην προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, που είχε πραγματοποιηθεί κατά επίσημο τρόπο το 1908, από την Αυστροουγγαρία.
Αλλά τη διοίκηση της όλης περιοχής είχε αναλάβει η Αυστρία από το 1878, αντικαθιστώντας την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Σ' αυτήν την προσάρτηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αντέδρασαν έντονα τόσο η Σερβία όσο και η Ρωσία, των οποίων οι βασιλικοί οίκοι συνδέονταν στενά.
Οι νότιοι Σλάβοι αναζητούσαν την ενοποίησή τους και η Σερβία γινόταν το επίκεντρο αυτής της ενότητας με τις ευλογίες της Ρωσίας, που στη Βαλκανική εμφανιζόταν ως η μητέρα των Σλάβων.
Σημαντική εμφάνιση είχε κάνει η Σερβία, επεκτείνοντας την εδαφική της επικράτεια στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913, όπως και η Ελλάδα.
Στη διάρκεια της δίκης του, μετά τη δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύτου του, ο Πρίντσιπ κατά την απολογία του είπε ότι «είμαι Γιουγκοσλάβος εθνικιστής που επιδιώκω την ενοποίηση όλων των Γιουγκοσλάβων (Νοτιοσλάβων) και μου είναι αδιάφορη η μορφή του κράτους που θα δημιουργηθεί, όμως θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο από την Αυστρία».
Πράγματι το αποτέλεσμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν χωρίς συνέπειες για το σλαβικό κόσμο, αφού στο τέλος του 1918 ιδρύθηκε το κράτος των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων υπό την ηγεσία του σερβικού βασιλικού οίκου, που μερικά χρόνια αργότερα θα μετονομασθεί σε Γιουγκοσλαβία (Νοτιοσλαβία). Σ' αυτό το νέο κράτος θα συμπεριλαμβάνεται η Βοσνία και Ερζεγοβίνη.
Η διάλυση της ηττημένης Αυστροουγγαρίας μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου συνέβαλε στη δημιουργία του νέου νοτιοσλαβικού κράτους. Το νέο αυτό ενισχυμένο κράτος συνέχισε να διεκδικεί από την Αυστρία τόσο μετά τον Α' Παγκόσμιο όσο και μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο την περιοχή της Καρίνθια για να ενωθεί με τη Σλοβενία.
Πεθαίνοντας στη φυλακή
Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ, που πέθανε στη φυλακή λίγο πριν από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, στις 28 Απριλίου 1918 από φυματίωση, αν ζούσε θα μπορούσε να ένιωθε ευτυχισμένος βλέποντας το νέο σλαβικό κράτος που ονειρευόταν.
Και όμως, στα τέλη του 20ού αιώνα η ενοποίηση θα δώσει τη θέση της σε αιματηρές εμφύλιες διαμάχες και το Σαράγιεβο θα γίνει ολοκαύτωμα απο τις βόμβες.
Η ενότητα θα δώσει τη θέση της σε μια πολυδιάσπαση του νοτιοσλαβικού κράτους.
Με την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων πολλοί Σέρβοι, που δεν βρίσκονταν στη γεωγραφική επικράτεια της Σερβίας, κινητοποιήθηκαν και προσπάθησαν να καταταγούν στις σερβικές στρατιωτικές ή παραστρατιωτικές δυνάμεις.
Ο νεαρός Πρίντσιπ επιχείρησε να καταταγεί σε σερβικές ανταρτικές δυνάμεις, αλλά επειδή ήταν μικρόσωμος και αδύναμος δεν έγινε δεκτός. Ετσι ορισμένοι Γιουγκοσλάβοι συγγραφείς προσπάθησαν να δώσουν μια ψυχαναλυτική ερμηνεία της ενέργειάς του κατά του αρχιδούκα Φερδινάνδου:
Αφού ο Πρίντσιπ είχε απορριφθεί από τους συμπατριώτες του ως αδύναμος, είχε βαθύτερους προσωπικούς λόγους να κάνει κάτι εξαιρετικά γενναίο για ν' αποδείξει την αξία του. Το πιστόλι με το οποίο ο Πρίντσιπ δολοφόνησε τον Φερδινάνδο και τη Σοφία βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας της Βιέννης.
Ο Πρίντσιπ με την ενέργειά του από ένας άγνωστος νέος λαϊκής καταγωγής έγινε διάσημος, προκαλώντας άθελά του τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο που είχε αποτέλεσμα εκατομμύρια νεκρούς, στρατιωτικούς και αμάχους.
Οι συμμετέχοντες στην επιχείρηση της δολοφονίας είχαν αποφασίσει ν' αυτοκτονήσουν πριν συλληφθούν. Ετσι ο Πρίντσιπ, μετά τους πυροβολισμούς κατά του Φερδινάνδου και της συνοδείας του, έστρεψε το όπλο πάνω του, αλλά κάποιος που βρισκόταν πίσω απ' αυτόν του συγκράτησε το δεξί χέρι. Επενέβη η Αστυνομία που τον συνέλαβε, όπως και το συνεργό του Καμπρίνοβις. Λίγο μετά συνελήφθησαν και όλα τα μέλη των συνωμοτών, εκτός από ένα.
Στη δίκη που ακολούθησε στα τέλη του 1914, ενώ έχει ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Πρίντσιπ απολογούμενος είπε μεταξύ άλλων: «Είμαι παιδί αγροτών και γνωρίζω τι συμβαίνει στα χωριά. Να γιατί ήθελα να πάρω εκδίκηση και δεν μετανιώνω για τίποτα».
Δήλωσε όμως κάποια στιγμή ότι λυπόταν για το θάνατο της συζύγου του Φερδινάνδου, Σοφίας. Ο ίδιος θα προτιμούσε να έχει σκοτώσει στη θέση της το στρατηγό Οσκαρ Πότιορεκ, κυβερνήτη των αυστριακών περιοχών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, που συνόδευε το πριγκιπικό ζεύγος.
Επειδή ο Πρίντσιπ δεν είχε συμπληρώσει το εικοστό έτος, σύμφωνα με την αυστροουγγρική νομοθεσία δεν μπορούσε να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου, έτσι καταδικάστηκε με τη μέγιστη ποινή των 20 χρόνων φυλακή.
«Αντάντ», Ελλάδα και ΗΠΑ
Τελικά η δολοφονία του πρίγκιπα Φερδινάνδου λειτούργησε ως ντόνιμο: Η Αυστροουγγαρία βρήκε την ευκαιρία να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Σερβίας. Η Ρωσία και η Γαλλία βρέθηκαν στο πλευρό της Σερβίας. Η Γερμανία τάχθηκε στο πλευρό τής Αυστροουγγαρίας κηρύσσοντας τον πόλεμο στους αντιπάλους της. Η Αγγλία τάχθηκε στο πλευρό της Γαλλίας. Και από το 1917 στο πλευρό των Αγγλογάλλων της «Αντάντ» τάχθηκαν οι ΗΠΑ, όπως και η Ελλάδα.
Στο μεταξύ, στα τέλη του 1917, ένα άλλο σημαντικό γεγονός δημιούργησε μεγάλες ανακατατάξεις στο σλαβικό στρατόπεδο, καθώς η επανάσταση του Λένιν μετασχημάτισε την τσαρική Ρωσία σε Σοβιετική Ενωση.
Το νέο σοβιετικό κράτος θ' απασχοληθεί έντονα με τη σειρά του με τους Νοτιοσλάβους και τους Σλάβους γενικότερα, τους οποίους και θα στηρίξει έντονα στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, προσπαθώντας να τους θέσει στην ίδια οικογένεια, και αμέσως μετά (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία).