| Χένρι Φορντ | |
|---|---|
Ο Χένρι Φορντ το 1919.
| |
| Γέννηση | 30 Ιουλίου 1863 Μίτσιγκαν, ΗΠΑ |
| Θάνατος | 7 Απριλίου 1947 (83 ετών) Μίτσιγκαν, ΗΠΑ |
| Ιδιότητα | Μηχανικός, Επιχειρηματίας |
| Θρησκεία | Προτεστάντης |
| Σύζυγος | Clara Jane Bryant |
| Τέκνα | Έντσελ Φορντ |
| Βραβεύσεις |
Βραβείο του Αμέρικαν Ωτομότιβ Γκόλντεν Τζούμπιλυ
Μετάλλιο από το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Πετρελαίου |
Υπογραφή | |
Ο Χένρι Φορντ ( 30 Ιουλίου 1863 - 7 Απριλίου 1947) ήταν Αμερικανός βιομήχανος και ο ιδρυτής της αυτοκινητοβιομηχανίας Ford Motor Company και θεωρείται ο πατέρας της γραμμής συναρμολόγησης που χρησιμοποιείται στην μαζική παραγωγή.
Τον χαρακτήρισαν ως τον άνθρωπο «που έβαλε τον κόσμο πάνω σε ρόδες» και είναι αλήθεια, γιατί ήταν αυτός που έκανε το αυτοκίνητο από είδος πολυτελείας προσιτό στον καθένα. Το θρυλικό πια «Ford Model Τ» ήταν το πρώτο όχημα ευρείας κατανάλωσης, ένα από τα πιο δημοφιλή αυτοκίνητα όλων των εποχών, που χάρισε στον Χένρι Φορντ δόξα και χρήμα. Στην Αγγλία ο Τύπος τον ονόμασε «Φορντ, ο κατακτητής» και στις ΗΠΑ είχε δημοσιότητα που ξεπερνούσε αυτήν του Τσάρλι Τσάπλιν και της Μαίρης Πίκφορντ, πράγμα φυσικό αφού εκπλήρωνε, καθώς ξεκινούσε ο 20ός αιώνας, τα νέα ιδεώδη της επιτυχίας και του αμερικανικού ονείρου.
Γεννήθηκε στο Μίσιγκαν στις 30 Ιουλίου 1863 και ήταν το πρώτο από τα έξι παιδιά του Γουίλιαμ και της Μαίρης Φορντ, μεταναστών από την Ιρλανδία που είχαν φτάσει στην Αμερική το 1847 και ασχολήθηκαν με τη γεωργία. Η προοπτική ήταν να δουλέψει στην οικογενειακή φάρμα αλλά όταν πρωτοπήγε σε μεγάλη πόλη και ήρθε σε επαφή με διάφορες μηχανές της εποχής, ανακάλυψε τι ήθελε να κάνει, χωρίς ποτέ να ξεκόψει από την εξοχή και την αγροτική δραστηριότητα. Μάλιστα την περίοδο 1913-1924 έγινε θρυλική η παρέα, με το όνομα «The Vagabonds» («Οι περιπλανώμενοι»), που την αποτελούσαν ο ίδιος, ο Τόμας Εντισον, ο κατασκευαστής ελαστικών Χάρβεϊ Φαϊαρστόουν και ο ποιητής Τζον Μπάροουζ.
Θεωρούσε την ημέρα του γάμου του με την Κλάρα Μπράιαντ, τον Απρίλιο του 1888, την ευτυχέστερη της ζωής του και το 1893 απέκτησε το μοναδικό του παιδί, τον Εντσελ, που πέθανε από καρκίνο, μερικά χρόνια πριν από το δικό του τέλος. Σαν παιδί μαστόρευε οτιδήποτε και περνούσε την ώρα του φτιάχνοντας τα ρολόγια των γειτόνων του. Η πρώτη του δουλειά ήταν στην Ηλεκτρική Εταιρεία που είχε ιδρύσει ο Τόμας Εντισον και εκεί άρχισε δοκιμές και πειράματα παντός είδους.
Το πρώτο του όχημα ήταν το Quadricycle, με το οποίο έκανε βόλτες στο Ντιτρόιτ το 1896 και αυτό τον βοήθησε για ένα δάνειο με το οποίο ίδρυσε την Detroit Automobile Company, η οποία σύντομα πτώχευσε και επέστρεψε στην προηγούμενη δουλειά του. Σύντομα όμως ίδρυσε τη Henry Ford Company, από την οποία σύντομα αποχώρησε (και η οποία μεταλλάχτηκε στην εταιρεία Cadillac) για να δημιουργήσει, στις 16.6.1903, τη Ford Motor Company, με την οποία και κατέκτησε ολόκληρο τον κόσμο. Λίγους μήνες αργότερα το πρώτο Ford Model Α κυλούσε στους δρόμους του Ντιτρόιτ. Στη συνέχεια δημιούργησε τη γραμμή παραγωγής, έδωσε κίνητρα στους εργαζόμενους και έκανε εφευρέσεις που βελτίωσαν το προϊόν του, ενώ δημιούργησε φτηνά τρακτέρ και συμμετείχε στην κατασκευή αεροπλάνων. Έγινε πλούσιος και διάσημος, ήταν κοινωνικός και κοσμικός, δημιούργησε μουσεία και ιδρύματα και όταν η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα πέρασαν πάνω από 100.000 άτομα για να τον τιμήσουν.
Ο εφευρέτης του φθηνού αυτοκινήτου Χένρι Φορντ το 1928 με τον γιο του Εντσελ στο τιμόνι του οχήματος Νο 15.000.000 της εταιρείας του
H American Encyclopedia του αποδίδει το εύσημο ότι «άλλαξε τον κόσμο» και ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούζβελτ τον κατέταξε στους «μεγάλους Αμερικανούς» οι οποίοι «έδωσαν ζωή και ιδέες» στην κοινωνία. Στον Χένρι Φορντ δίδονται οι χαρακτηρισμοί, στον ιρλανδο-αγγλικής καταγωγής δημιουργό της ομώνυμης βιομηχανίας αυτοκινήτων και σειράς μεθόδων παραγωγής που, το 2013, συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη γέννησή του σε μια κωμόπολη του Μίσιγκαν.
Ενα ρολόι ήταν το κίνητρο που τον έκανε διάσημο. Οταν έκλεισε τα 15 ο πατέρας του, μικρογαιοκτήμονας, του χάρισε ένα ρολόι τσέπης. Ο Χένρι το άνοιξε, το διέλυσε, ξανάβαλε τα κομμάτια του μηχανισμού του στη θέση τους, άνοιξε και πάλι το ρολόι και δοκίμασε δώδεκα φορές να δει αν, βάζοντας τα μικροεξαρτήματα διαφορετικά, θα λειτουργούσε το ρολόι. Ικανοποιημένος, ανήγγειλε στη μητέρα του Μαίρη ότι δεν τον ενδιαφέρουν τα χωράφια και τα σπαρτά της οικογένειας και ότι εκείνος «θα γίνει ρολογάς».
Προσιτό μέσο
Ο Χένρι Φορντ δεν έγινε ρολογάς. Εγινε όμως ο δημιουργός του μοναδικού μέσου που έφερε τον έναν άνθρωπο κοντά στον άλλον, γρήγορα, άνετα, φθηνά - του αυτοκινήτου. Δεν είναι ο εφευρέτης του, όπως δεν είναι δική του ιδέα η μαζική παραγωγή και το «ο εργάτης ακίνητος, οι μηχανές έρχονται σ' αυτόν» που τόσο παραστατικά έδειξε ο Τσάρλι Τσάπλιν στους «Μοντέρνους καιρούς». Είναι όμως ο εφευρέτης του φθηνού αυτοκινήτου. Στις αρχές του 20ού αιώνα το αυτοκίνητο ήταν μόνο για τους πλούσιους. Χειροποίητο στην Αμερική κόστιζε περίπου 9.000 δολάρια (περίπου 230.000 δολάρια σήμερα). Οταν ο Φορντ έβγαλε στην αγορά του Σικάγου και της Νέας Υόρκης το 1908 το «κλασικό» μοντέλο του «Τ» η τιμή του ήταν μόνο 825 δολάρια - γι' αυτό πούλησε 10.000 τον πρώτο χρόνο. Τέσσερα χρόνια αργότερα και αφού με τις νέες μεθόδους παραγωγής που εφήρμοσε στο μικρό εργοστάσιό του στα περίχωρα του Ντιτρόιτ μπόρεσε να τετραπλασιάσει την παραγωγή, το μοντέλο «Τ», πάντα μαύρο αλλά με διαρκώς βελτιούμενο κινητήρα, κόστιζε 575 δολάρια. «Κατασκευάζουμε το μεταφορικό μέσο για τον εργαζόμενο, για τον απλό πολίτη» δήλωσε το 1914. Εκείνο τον χρόνο η βιομηχανία αυτοκινήτου Χένρι Φορντ πλημμύριζε το 48% της παγκόσμιας αγοράς. Οταν το 1938 αποσύρθηκε από την αγορά το «Τ» είχε πουλήσει 14.887.401 αυτοκίνητα.
Νίκησε τα τρένα!
Ο Φορντ ήταν και ο νικητής - για λογαριασμό όλης της αμερικανικής βιομηχανίας αυτοκινήτου - στη μάχη με τον σιδηρόδρομο. Οταν ο Ρούζβελτ, το 1933, έθεσε σε εφαρμογή το Νιου Ντιλ προέβαλε το «πρόβλημα» του μέλλοντος της κίνησης των βιομηχανικών προϊόντων και των ανθρώπων. Οι πανίσχυροι Χάριμαν, Πούλμαν και Βάντερμπιλντ είχαν υπό τον πλήρη έλεγχό τους το μεγάλο σιδηροδρομικό δίκτυο της Αμερικής. Δημοκρατικοί και οικονομικοί τροφοδότες του Ρούζβελτ θεωρούνταν οι βέβαιοι αποδέκτες των 120 εκατ. δολαρίων που είχαν προγραμματιστεί για τις συγκοινωνίες ως τη στιγμή που ο Χένρι Φορντ, ακραιφνής Ρεπουμπλικανός, πήγε στον Λευκό Οίκο. Προέβαλε το αυτοκίνητο ως λύση και τα επιχειρήματά του ήταν πειστικά. Στην οδοποιία πρέπει να ριχθούν τα χρήματα, νέοι εθνικοί δρόμοι πρέπει να διασχίζουν την Αμερική γιατί μαζί με αυτούς νέες επιχειρήσεις και μαγαζιά θα δημιουργηθούν, καθώς τα προϊόντα τους θα«(μετα)κινούνται γρήγορα, φθηνά και με ασφάλεια» και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι θα βρουν δουλειά. Ο σιδηρόδρομος δεν τα προσφέρει. Ο Ρούζβελτ επείσθη. Ετσι η Αμερική είδε τους σιδηροδρόμους της να καταρρέουν και το αυτοκίνητο να κυριαρχεί.
Μυστική συμφωνία;
Είναι δύσκολο να δώσεις έναν χαρακτηρισμό στον Χένρι Φορντ. Ηταν φιλειρηνιστής σε βαθμό που ακόμη και όταν η Αμερική, το 1916, μπήκε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο κυκλοφορούσε φυλλάδια με σύνθημα την ανάκληση των δυνάμεων που πολεμούσαν στην Ευρώπη. Με προτροπή του προέδρου Γούντρο Γουίλσον διεκδίκησε το 1918 την έδρα του Μίσιγκαν στη Γερουσία με στόχο να ενισχυθεί η ομάδα που υποστήριζε τη συμμετοχή της Αμερικής στην Κοινωνία των Εθνών. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - τον οποίο απέδιδε σε«παιχνίδια κεφαλαιοκρατών και άλλων παρασίτων» - ο Φορντ πέρασε όλα τα εργοστάσιά του στη Διεύθυνση Πολεμικού Υλικού της κυβέρνησης, με το αζημίωτο φυσικά. Λέγεται ότι είχε κλείσει συμφωνία έναντι της προσφοράς του να μη βομβαρδιστούν τα τρία εργοστάσια που είχε στη Γερμανία και κατασκεύαζαν τανκς, κινητήρες αεροπλάνων και υποβρύχια. Κατά σύμπτωση, προφανώς, οι Σύμμαχοι βρήκαν το 1945 στο ερειπωμένο Αμβούργο σχεδόν άθικτο το κεντρικό εργοστάσιο Φορντ.
Αμφιλεγόμενος
Οταν έσβησαν τα όνειρά του στράφηκε προς τον Χίτλερ και εναντίον των εβραίων! Ο Χένρι Φορντ είναι ο μόνος Αμερικανός που αναφέρεται στο «Mein Kampf», στη «βίβλο του ναζισμού». Το 1920 αγόρασε μια εβδομαδιαία εφημερίδα, την «Dearborn Independent», για να προβάλει τον «ορθό δρόμο ανάπτυξης» που ευαγγελιζόταν ο Χίτλερ και να στηλιτεύσει τον «εβραϊσμό» στον οποίο φόρτωνε περίπου όλα τα δεινά της ανθρωπότητας. Για πολλά χρόνια η αρθρογραφία του αποτελούσε πρώτη ύλη για τη συνθηματολογία του Γκέμπελς κ.ά. Για το «πολύτιμο έργο» του τιμήθηκε από τους χιτλερικούς με τον Μέγα Σταυρό του Γερμανικού Αετού. Ωστόσο ουδέποτε αποκλείστηκε εργάτης, υπάλληλος κ.λπ. στις εταιρείες του αν ήταν εβραίος.
Ο Χένρι Φορντ ήταν ο πρώτος αμερικανός μεγαλοβιομήχανος που έδωσε ειδίκευση σε μαύρους και εφήρμοσε αυτό που ο ίδιος ονόμασε «κοινωνικό καπιταλισμό». Μια από τις αρχικές αποφάσεις που πήρε όταν, το 1914, άνοιξε το εργοστάσιό του στο Ντιτρόιτ ήταν να καθορίσει μεροκάματο 5,25 δολάρια (περίπου 130 δολάρια σημερινά) που ήταν διπλάσιο του «καθιερωμένου», και να επιβάλει το 8ωρο για 6ήμερη εργασία. Εκείνη την εποχή κυριαρχούσε η απειλή των εργοδοτών: «If you don't come on Sunday, don't come on Monday» (=Αν δεν έρθεις την Κυριακή, μην έρθεις τη Δευτέρα). Δηλαδή απόλυση. Απαγόρευσε τον συνδικαλισμό επειδή «καταστρέφει την ποιότητα» της εργασίας, απέλυσε εκατοντάδες εργαζομένους για «ανατρεπτική συμπεριφορά», αλλά ξαφνικά άλλαξε γνώμη, υποστήριξε την ημιπαράνομη Συνδικαλιστική Ενωση Αυτοκινήτου και χρηματοδότησε τον ηγέτη της Γουόλτερ Ρόιτερ - τον οποίο, ύστερα από πρόσκληση του Στάλιν, έστειλε στη Σοβιετική Ενωση για να δημιουργήσει βιομηχανία αυτοκινήτων.