ΚΕΙΜΕΝΟ
Δυστυχώς η νεολαία που προκαλεί παραβατικές ενέργειες συμμετέχει σε κάθε μορφή παράνομης συμπεριφοράς.Ωστόσο,κάποιες μορφές μπορούν να θεωρηθούν αμιγώς νεανικές,εφόσον η συμμετοχή της νεολαίας σε αυτές είναι καταλυτική.Η εμπλοκή του νέου στο κοινό έγκλημα παρουσιάζει αύξηση,ωστόσο απέχει από το να χαρακτηριστεί νεανική μορφή εγκληματικότητας.Όμοια η βία και η εγκληματικότητα που οφείλονται σε ιδεολογικά αίτια (θρησκευτικά,πολιτικά,κοινωνικά),όπως η τρομοκρατία,σχετίζονται με τους νέους,οι οποίοι αποτελούν τα εκτελεστικά όργανα,όχι όμως και τους ηθικούς αυτουργούς.Οι επικεφαλής του οργανωμένου εγκλήματος είναι συνήθως ενήλικες,οι οποίοι στρατολογούν νέους εμφυσώντας σε αυτούς την ιδεολογία τους και προωθώντας τους σε πράξεις βίας,προκειμένου να την εμπεδώσουν.
Παράλληλη με αυτήν την κατεξοχήν νεανική μορφή βίας είναι η εκτονωτική μορφή βίας (χουλιγκανισμός,βανδαλισμοί,καταστροφές).Πρόκειται για βίαια ξεσπάσματα νεανικών ομάδων,χωρίς σαφή αίτια,με αφορμή κάποια δημόσια πολιτική,καλλιτεχνική ή αθλητική εκδήλωση.Θύματα αυτής της έκρηξης είναι συνήθως οι περιουσίες πολιτών ή του δημοσίου.
Είναι θέσφατο* πλέον ότι η κοινωνία και οι δομές της είναι αυτές που γεννούν τη βία.Στη σύγχρονη κοινωνία κυριαρχούν φαινόμενα όπως η ανεργία,η φτώχεια,η περιθωριοποίηση,ο ρατσισμός και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.Είναι γεγονός ότι σε κάθε κοινωνία μοχθούν να επιβιώσουν ομάδες με σοβαρά βιοτικά προβλήματα.Κατά κύριο λόγο οι ομάδες αυτές εμπεριέχουν πλήθος νέων,οι οποίοι βρίσκονται σε αναζήτηση επαγγέλματος και εξασφάλισης μιας ισότιμης θέσης μέσα στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.Έτσι λοιπόν,είναι εύλογο οι νέοι αυτοί,όταν αδυνατούν να επιβιώσουν και να συμβιώσουν ειρηνικά,να καταφεύγουν στην παρανομία για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην,δίνοντας στην παρανομία τη μορφή «βιοπορισμού».Άλλες πάλι φορές,τα κοινωνικά φαινόμενα που περιγράψαμε,προκαλούν έντονη δυσαρέσκεια στις μη προνομιούχες ομάδες.Είναι αναμενόμενο τότε ότι η βία των νέων,κυρίως η εκτονωτική,θα πάρει τη μορφή αντίδρασης και αποδοκιμασίας,η οποία στρέφεται επί δικαίων και αδίκων,εφόσον στόχο έχει το σύνολο της κοινωνίας που εμφανίζεται να αποδιώχνει και να καταδικάζει σε εξαθλίωση τους ανθρώπους αυτούς.
Σε άμεση σχέση με τις κοινωνικές δομές πρέπει να αναφερθούν και τα προβαλλόμενα πρότυπα ως ένα άλλο επίσης σημαντικό αίτιο έξαρσης της νεανικής παραβατικότητας.Οι νεανικές συντροφιές,αλλά και η ηρωοποίηση της βίας από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας λειτουργούν ενθαρρυντικά,ώστε οι νέοι να εκδηλώσουν βίαιη συμπεριφορά.Η υπερβολική προβολή της βίας,είτε ως είδησης είτε ως θεάματος,εξοικειώνει την αρχικά άμαθη και αγνή νεανική ψυχή με την εμπειρία της βίας.Η εξοικείωση δίνει τη θέση της στον εθισμό,στην αναζήτηση της βιαιότητας ως θεάματος και ψυχαγωγίας.Η κατάληξη είναι συνήθως η μίμηση,η υιοθέτηση της βίας ως συγκεκριμένης πρακτικής,ως αποδεκτής και θαυμαστής μεθόδου επιβολής των θελήσεων του ατόμου.Συνεπώς,ο νέος που γαλουχείται μέσα στη βία,λογικό είναι να την ενστερνιστεί ή τουλάχιστον να μην την αποδοκιμάζει.
Η συμπεριφορά,ωστόσο,αυτή της νεολαίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη από την υπολειτουργία των παιδαγωγικών παραγόντων,και κυρίως της οικογένειας και της εκπαίδευσης.Στην οικογένεια η προτεραιότητα δίνεται στην κάλυψη των απλών υλικών αναγκών των νέων μελών.Στην εποχή του καταναλωτισμού οι γονείς θεωρούν ότι έχουν εκπληρώσει το χρέος τους,όταν εργάζονται αδιάκοπα,για να προσφέρουν αφειδώς καταναλωτικά αγαθά και άνετη ζωή.Η απουσία διαλόγου και επικοινωνίας χαρακτηρίζει τη σύγχρονη οικογένεια και υποβαθμίζει το ρόλο της.Ο νέος που στερείται ηθικοπνευματικής καθοδήγησης είναι ευάλωτος στη χειραγώγηση αλλά και στην επιθετική συμπεριφορά είτε επειδή δε διαθέτει τη σύνεση και τις αναστολές που θα του πρόσφερε η διαπαιδαγώγηση είτε επειδή επιθυμεί να αντιδράσει στην παραμέληση και να προσελκύσει την προσοχή.
Όμοια,μοναδικός προσανατολισμός του βαθύτατα γνωσιοκεντρικού και χρησιμοθηρικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι η επιστημονική γνώση.Ο νέος και κυρίως ο έφηβος δεν αποκομίζει στα πλαίσια της εκπαίδευσης κάποια μορφή ηθικοπνευματικής καθοδήγησης ή έστω παιδαγωγικής επίδρασης για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.Αντίθετα,το σχολείο,όπως άλλωστε και η οικογένεια,κάποιες φορές λειτουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής επαναστατικότητας με αποτέλεσμα να οξύνουν την αντίδραση του νέου.
Οι σύγχρονοι νέοι,ευάλωτοι και ανυπεράσπιστοι,γίνονται υποχείρια των επιτηδείων (πολιτικών,θρησκευτικών,αθλητικών παραγόντων),οι οποίοι εμποτίζουν τη νεανική ψυχή με τυφλό φανατισμό πάνω σε ιδέες και οράματα κενά και επικίνδυνα για το σύνολο (ναζισμός,ρατσισμός,εθνικισμός,σατανισμός,οπαδισμός).Γνωρίζουν ότι,αν κερδίσουν την ένθερμη υποστήριξη της νεολαίας προς όφελός τους,τότε έχουν κάνει ένα σημαντικό βήμα για την επιβολή και καθιέρωση της ιδεολογίας τους.Δε διστάζουν να εκμεταλλευτούν τη νεανική ευπιστία και αγωνιστικότητα,ώστε να σύρουν τους νέους σε πράξεις βίαιου «ηρωισμού» και «αυταπάρνησης» (τρομοκρατία,χουλιγκανισμός,νεοναζισμός).
*θέσφατο:κοινώς αποδεκτό,αναμφίβολο,αναντίρρητο Πολυξένη
Βαγιωνάκη,agonigrammi.wordpress.com/15-12-2009
ΘΕΜΑΤΑ:
Α.Να αποδώσετε περιληπτικά το κέιμενο σε 120-130 περίπου λέξεις. 25 μόρια
Β.1. «(...) Το σχολείο,όπως άλλωστε και η οικογένεια,κάποιες φορές λειτουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής επαναστατικότητας με αποτέλεσμα να οξύνουν την αντίδραση του νέου».Να αναπτύξετε ως θεματική περίοδο το παραπάνω απόσπασμα σε μια παράγραφο 90- 100 λέξεων. 10 μόρια
2.α.Να εντοπίσετε τον τρόπο/τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιεί η συγγραφέας στην 3η παράγραφο του κειμένου («Είναι θέσφατο...τους ανθρώπους αυτούς») και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας. 5 μόρια
β.Να επισημάνετε τη συλλογιστική πορεία που ακολουθείται στην 7η παράγραφο («Οι σύγχρονοι νέοι...νεοναζισμός») και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 5 μόρια
3.Να αναλύσετε την 4η παράγραφο του κειμένου στα δομικά συστατικά της («Σε άμεση σχέση...την αποδοκιμάζει») και να τεκμηριώσετε ποιος/ποιοι τρόπος/τρόποι ανάπτυξης ακολουθείται από τη συγγραφέα. 5 μόρια
4.Να δώσετε τη σημασία των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων/φράσεων της 3ης παραγράφου:α.κατά κύριο λόγο,β.έτσι λοιπόν,γ.όταν,δ.τότε,ε.εφόσον. 5 μόρια
5.Να αναφέρετε μια συνώνυμη για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:α.αμιγώς,β.εξασφάλισης,γ.γαλουχείται,δ.ενστερνιστεί,ε.χειραγώγηση. 5 μόρια
Γ.Στην πόλη σας οργανώνεται μια κίνηση πολιτών με σκοπό να αντιμετωπίσει τα αυξημένα κρούσματα νεανικής εγκληματικότητας,τις εκδηλώσεις χουλιγκανισμού,τη διάδοση ακραίων πολιτικών ιδεολογιών και τη σύσταση συμμοριών.Με πρωτοβουλία του δήμου σας οργανώνεται μια εκδήλωση όπου ως εκπρόσωπος των μαθητών του Λυκείου σας καλείστε να εκφωνήσετε μια ομιλία 500-600 περίπου λέξεων, με την οποία παρουσιάζετε τις συνέπειες της νεανικής βίας τόσο στην καθημερινότητα των εφήβων όσο και στη διαδικασία ένταξής τους στο κοινωνικό σύνολο και προτείνετε τρόπους περιστολής του προβλήματος αυτού. 40 μόρια
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α: Η συγγραφέας του κειμένου θίγει το ζήτημα της νεανικής βίας.Πρώτα απ όλα,περιγράφει τις μορφές της βίας όπου η παρουσία του νέου είναι μεν καταλυτική,αποτελεί δε συνέπεια της στρατολόγησής του από ενηλίκους.Στη συνέχεια,επισημαίνει την εκτονωτική βία που συνιστά ξέσπασμα χωρίς σαφή αιτιολογία.Υπογραμμίζει ότι η νεανική βία γεννιέται από τις κοινωνικές δομές:οι νέοι αγωνίζονται να επιβιώσουν σε ένα δυσμενές περιβάλλον και καταλήγουν στην παρανομία ή εκτονώνουν βίαια τη δυσαρέσκειά τους.Τονίζει,εξάλλου,πως παρασύρονται από τα προβαλλόμενα πρότυπα,μιμούνται τη βία και τη θεωρούν αποδεκτή μορφή συμπεριφοράς.Καταλογίζει μάλιστα ευθύνες τόσο στην οικογένεια που εξυπηρετεί μόνον υλιστικές ανάγκες,όσο και στην εκπαίδευση από την οποία απουσιάζει ο ηθικοπνευματικός χαρακτήρας.Συμπεραίνει,τέλος,ότι οι νέοι χειραγωγούνται στη βία από επιτηδείους για την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων. (116 λέξεις)
Β.1. «(...) Το σχολείο,όπως άλλωστε και η οικογένεια,κάποιες φορές λειτουργούν αυταρχικά σε περιπτώσεις νεανικής επαναστατικότητας με αποτέλεσμα να οξύνουν την αντίδραση του νέου». -οι γονείς καταφεύγουν στη βία,για να καταστείλουν αντιδράσεις ή επιβάλλουν αδικαιολόγητα αυστηρές ποινές που θίγουν τον αυτοσεβασμό του νέου ο οποίος αντιδρά βίαια. -οι γονείς ειρωνεύονται ή χλευάζουν τους νέους,με συνέπεια αυτοί να εξωθούνται στη βία. -υπερπροστατευτικότητα των γονέων ή δευτερευόντως των δασκάλων που περιορίζει την ελευθερία των εφήβων. -αίσθημα αδικίας και έλλειψη κατανόησης προς το νέο που μην έχοντας την ωριμότητα να διαμαρτυρηθεί,καταφεύγει στη βία. -αντεκδίκηση των νέων απέναντι στην έλλειψη διαλόγου,ουσιαστικής επικοινωνίας . -μονόλογος και αυταρχικότητα του σχολικού περιβάλλοντος που οδηγεί σε συγκρούσεις. -προσπάθεια καταστολής του νεωτερισμού του νέου που επιφέρει την άγονη αντίδρασή του. -επιβολή πεποιθήσεων που δε γίνονται αποδεκτές και απορρίπτονται βίαια.
2.α.Η συγγραφέας στην τρίτη παράγραφο αξιοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στη λογική με τεκμήριο την αλήθεια γενικού κύρους (είναι θέσφατο...,είναι γεγονός...,είναι εύλογο...,είναι αναμενόμενο...) ότι οι δυσλειτουργούσες κοινωνικές δομές ωθούν το νέο στη βία και με επιχείρημα ότι συνακόλουθα ο νέος καταλήγει στη βία απαντώντας στην αδυναμία της κοινωνίας να του εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή ζωή.
β.Η συλλογιστική πορεία στην έβδομη παράγραφο είναι παραγωγική:η συγγραφέας ξεκινά με τη γενική θέση ότι οι νέοι είναι ευάλωτοι στη χειραγώγηση επιτηδείων και συνεχίζει με ειδικότερες αναφορές (οι επιτήδειοι αποσκοπούν σε ιδιοτελείς στόχους και εκμεταλλεύονται τη ευπιστία των νέων).
3.ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ: Θεματική περίοδος: «Σε άμεση σχέση...νεανικής παραβατικότητας». Σχόλια/Λεπτομέρειες: «Οι νεανικές συντροφιές...του ατόμου». Πρόταση-κατακλείδα: «Συνεπώς,...να μην την αποδοκιμάζει». Η παράγραφος αναπτύσσεται με αίτιο-αποτέλεσμα:τα προβαλλόμενα πρότυπα αποτελούν την αιτία που οδηγεί τους νέους στα αποτελέσματα της παραβατικότητας,της βίαιης συμπεριφοράς,στην εξοικείωση και τον εθισμό της βίας,στη μίμηση και την αποδοχή της.
4.α.έμφαση,β.συμπέρασμα,γ.χρονική σχέση,δ.χρονική σχέση/αποτέλεσμα,ε.προϋπόθεση
5.α.ξεκάθαρα/πλήρως/απόλυτα,β.κατοχύρωσης/απόκτησης/κατάκτησης,γ.διαπαιδαγωγείται, ανατρέφεται,μεγαλώνει,δ.ασπαστεί,υιοθετήσει,δεκτεί,ε.καθοδήγηση,υποδούλωση,ετεροκαθο- ρισμός.
Γ. Προσφώνηση ομιλίας: Αφορμή για την εκφώνηση της ομιλίας: Πρόλογος
ΖΗΤ(Α):ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΒΙΑΣ 1.ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ: Ενδοσχολική βία:επιδείνωση σχολικών επιδόσεων,ρατσιστικές εξάρσεις,φόβος και κατατρομοκράτηση και εξευτελισμός των θυμάτων,άγχος και ψυχολογική κατάρρευση,παθητικότητα και εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας. Δυναμιτίζονται οι οικογενειακές σχέσεις,διακοπή του διαλόγου,συγκρούσεις των μελών της και βιαιότερα των νεότερων μελών της. Καταφυγή σε συμμορίες εγκληματικής δράσης. Αποδυνάμωση της φιλίας,καχυποψία και έλλειψη εμπιστοσύνης. Διαιώνιση προβλημάτων,δημιουργία ενός φαύλου κύκλου από τον οποίο δεν ξεφεύγει ο νέος.
2.ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ: Έλλειψη σεβασμού προς το συνάνθρωπο,αποκτήνωση και αδιαφορία για την κοινωνική ευρυθμία. Άρνηση διεξαγωγής διαλόγου,παραβίαση δημοκρατικών αρχών,αδυναμία επίλυσης προβλημάτων. Στιγματισμός των εμπλεκομένων,δυσχέρειες επαγγγελματικής αποκατάστασης. Πνευματική μονομέρεια,τυφλή χειραγώγηση. Εγωκεντρισμός και επιφανειακές σχέσεις. Αντεκδίκηση,αδιαφορία προσφυγής στο νόμο,γενίκευση του κλίματος της ανομίας.
ΖΗΤ(Β):ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΒΙΑΣ: 1. Οικογένεια:διαλλακτικότητα,αυτοσυγκράτηση και αυτοπειθαρχία,όξυνση της κριτικής σκέψης,διάλογος. 2. Εκπαίδευση:ανθρωπιστικά ιδανικά (σεβασμός),τόνωση της συλλογικότητας και του ομαδικού πνεύματος,ειρηνική επίλυση διαφορών,διαμόρφωση δημοκρατικής συνείδησης. 3. Μ.Μ.Ε.:αποφυγή της μεγέθυνσης και εξιδανίκευσης της βίας,στιγματισμός των συνεπειών της. 4. Πολιτεία:νομοθετικό πλαίσιο,λειτουργία και απονομή δικαιοσύνης,σωφρονισμός ανηλίκων,βελτίωση κοινωνικών δομών.
Επίλογος: Αποφώνηση ομιλίας
Φροντιστήριο "Συμβολή".
Περισσότερο πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.