Πανελλήνιες εξετάσεις: Ένας οδηγός για να προετοιμαστούν γονείς και παιδιά

Αντιμέτωποι με τα θέματα των πανελληνίων εξετάσεων θα βρεθούν σε λίγο καιρό οι φετινοί υποψήφιοι της Γ' Λυκείου και καθώς πλησιάζει η σημαντική αυτή περίοδος για τους μαθητές τόσο αρκετοί απ' αυτούς αλλά και γονείς αγχώνονται για το αποτέλεσμα. Σημαντική, χάρη στο σύστημα εκπαίδευσης της χώρας μας αυτή η εξεταστική περίοδος -αφού κρίνει εν μέρει την επαγγελματική πορεία των παιδιών- αλλά και συνάμα κουραστική. Υπάρχουν μυστικά για την επιτυχία;

Η μελέτη των τελευταίων ημερών

Ξεκινώντας από το θέμα της μελέτης, η επιτυχία συνίσταται σε δύο μακροπρόθεσμα σκέλη: Την επαρκή προετοιμασία κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και την καλή σχέση με τη μάθηση σε όλη τη σχολική διαδρομή ενός μαθητή, σύμφωνα με τον Αντιπρόεδρο του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ και φιλόλογο κ. Παύλο Χαραμή.

Οι μέρες που απομένουν μέχρι την έναρξη των εξετάσεων αλλά και οι μέρες της εξεταστικής περιόδου είναι χρόνος ουσιαστικά για δημιουργικές επαναλήψεις που δεν αρκεί να καλύψει σημαντικά κενά, για όποιον περίμενε το διάβασμα της τελευταίας στιγμής. Ωστόσο, ένας μαθητής που είχε διαβάσει με μια σχετική επάρκεια μέσα στη χρονιά έχει μια ευκαιρία να δώσει έμφαση σε βασικές έννοιες-κλειδιά και κεντρικές ενότητες της εξεταστέας ύλης.

Όσον αφορά στον τρόπο και την ένταση της μελέτης, εδώ δεν υπάρχει κανόνας καθώς το κάθε παιδί έχει τον δικό του προτιμητέο τρόπο. Άλλα παιδιά μπορούν και προσηλώνονται αρκετές ώρες πάνω από ένα βιβλίο και άλλα με ολιγόωρο διάβασμα μπορούν να έχουν εξίσου καλό αποτέλεσμα. Μαθητές που έχουν συνηθίσει να διαβάζουν μεγαλόφωνα βοηθιούνται από επαναλήψεις με τον ίδιο τρόπο ενώ μαθητές που διαβάζουν σιωπηλά βοηθιούνται από σχεδιαγράμματα. Πάντως καλό θα ήταν να μην αλλάζουν τον τρόπο διαβάσματος ενόψει των εξετάσεων. Όσο για την αποστήθιση, που το συγκεκριμένο είδος εξετάσεων απαιτεί, οι μαθητές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν επαρκεί γιατί χρειάζεται αφομοίωση της ύλης. Δεν αρκεί για παράδειγμα να γνωρίζεις ένα μαθηματικό τύπο αν δεν μπορείς να τον εφαρμόσεις στην πράξη.

Όσο για τις πρωινές επαναλήψεις που πολλά παιδιά κάνουν προτού μπουν στην αίθουσα για τις εξετάσεις είναι καλό να αποφεύγονται οι κουραστικές επαναλήψεις γιατί την ώρα της εξέτασης μπορεί να φέρουν κόπωση στο μαθητή. Το να λύσουν κάποιες απορίες της τελευταίας στιγμής είναι αρκετό. Το ίδιο, και σε μεγαλύτερο βαθμό ισχύει και για το ξενύχτι πάνω από τα βιβλία καθώς οι μαθητές θα πρέπει να πηγαίνουν ξεκούραστοι στις εξετάσεις.

Η ψυχολογία στο επίκεντρο: Γονείς δώστε στο παιδί σας χώρο

Ο ρόλος των γονιών αυτή την περίοδο είναι πολύ σημαντικός. Πώς πρέπει όμως να συμπεριφερθούν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους; Με υπομονή και κατανόηση, αλλά και κρατώντας κάποιες αποστάσεις να βρίσκονται στο πλευρό των παιδιών, απαντά μεταξύ άλλων η ψυχολόγος Φρόσω Σαλιβέρου.

Όταν το παιδί διακατέχεται από άγχος οι γονείς θα πρέπει να δείχνουν στο παιδί ότι συμφωνούν για τον λόγο για τον οποίο έχει αγχωθεί όμως να του εξηγήσουν ότι δεν πρέπει να αγχώνεται. Η παρότρυνση για μια έξοδο ή η ενασχόληση με κάτι που αρέσει στο παιδί θα το βοηθήσει να είναι πιο ήρεμο. Σε κάθε περίπτωση ο γονιός, ακόμα και αν είναι ο ίδιος αγχωμένος, θα πρέπει να προφυλάσσει το παιδί από το δικό του άγχος και να μην του ασκεί πίεση. Αυτό μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει, τόσο στην επίδοση του παιδιού όσο όμως και στη μεταξύ τους σχέση. Και είναι πολύ σημαντικό ειδικά αυτή την περίοδο, που είναι μεταβατική και οδηγεί πολλά παιδιά στην αυτονόμηση, να υπάρχουν καλές σχέσεις μεταξύ γονιών-παιδιών.

Ο ρόλος της διατροφής

Για το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή ειδικά την περίοδο αυτή που είναι ιδιαίτερα απαιτητική για τους μαθητές ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στο φορτωμένο πρόγραμμα των εξετάσεων μιλάμε με τον Παπαλαζάρου Αναστάσιο, PhD Διαιτολόγο – Διατροφολόγο.

Τι πρέπει να προσέξουν στη διατροφή τους;

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη σωματική και πνευματική μας υγεία, γι’ αυτό αποτελεί προτεραιότητα κατά την περίοδο των εξετάσεων. Η οργάνωση των ημερήσιων γευμάτων (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό και μικρά ενδιάμεσα γεύματα) και η τήρησή τους, αφού συχνά από την πίεση και το άγχος παραλείπονται, είναι πρωταρχικής σημασίας καθώς με τον τρόπο αυτό οι μαθητές ανατροφοδοτούν τον οργανισμό τους με ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, που είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία του.

Εξίσου σημαντική για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου είναι η επαρκής ενυδάτωση. Ήπια αφυδάτωση, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα συγκέντρωσης, ενώ πιο έντονη αφυδάτωση, φαίνεται πως επηρεάζει διαδικασίες του εγκεφάλου όπως η βραχυχρόνια μνήμη. Εκτός από το νερό όλα τα μη αλκοολούχα ροφήματα συμβάλλουν στην ενυδάτωση όπως το γάλα, οι χυμοί και τα αναψυκτικά.

Ποιές τροφές βοηθούν στην διαύγεια του εγκεφάλου, και παρέχουν ένα ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα που θα τα βοηθήσει να ανταπεξέλθουν -τουλάχιστον σωματικά- αυτό το διάστημα;

Οι υδατάνθρακες που τους συναντάμε σε τρόφιμα όπως το ψωμί, τα δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, τα ζυμαρικά- ρύζι, τις πατάτες, τα φρούτα και τους χυμούς φρούτων, αποτελούν το βασικό «καύσιμο» του εγκεφάλου γι’ αυτό και θα πρέπει να
συμπεριλαμβάνονται διαφορετικές πηγές τους σε κάθε γεύμα, ώστε να εξασφαλίζεται ποικιλία, μέτρο και ισορροπία την ποσότητα που καταναλώνονται.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα που περιέχονται σε λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες και το σκουμπρί, σε ξηρούς καρπούς όπως τα καρύδια και σε μαλακές μαργαρίνες συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του
εγκεφάλου και είναι σημαντικό να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή των παιδιών κατά τις πανελλαδικές. Παράλληλα, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β που βρίσκονται σε
γαλακτοκομικά, ξηρούς καρπούς, πράσινα φυλλώδη λαχανικά και όσπρια, συμβάλλουν στη μεταφορά νευρικών μηνυμάτων στον οργανισμό και κατ’ επέκταση στη μνήμη και τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Τέλος, η επαρκής πρόσληψη σιδήρου είναι σημαντική στους εφήβους, καθώς η έλλειψή του μπορεί να επηρεάσει νοητικές
λειτουργίες, τη μνήμη και την ικανότητα συγκέντρωσης καθώς και να αυξήσει την κούραση. Η καλύτερη πηγή σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας κατά προτίμηση άπαχο, ενώ οι φυτικές πηγές σιδήρου όπως όσπρια ή πράσινα φυλλώδη λαχανικά θα πρέπει να καταναλώνονται παράλληλα με κάποια πηγή βιταμίνης C όπως ένα ποτήρι χυμό πορτοκάλι.

Ο καφές, που πολλοί μαθητές καταναλώνουν με το παραπάνω ίσως αυτή την περίοδο ενδείκνυται για παιδιά αυτής της ηλικίας;
Ο καφές, χάρη στην καφεΐνη που περιέχει, συνδέεται με την αίσθηση της τόνωσης και της ευεξίας στον οργανισμό, εφόσον η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης συμβάλλει στην πνευματική διαύγεια και τη σωματική απόδοση και συνδέεται με μειωμένη πνευματική κόπωση.

Για τους εφήβους που καταναλώνουν καφέ την περίοδο αυτή, επειδή ακριβώς ο οργανισμός δεν είναι εξοικειωμένος με την πρόσληψη καφεΐνης στην ηλικία αυτή, είναι σημαντικό η κατανάλωση να γίνεται με προσοχή και μέτρο δίνοντας έμφαση στην αντοχή τους στην καφεΐνη, ενώ καλό είναι να δίνεται προσοχή στις ώρες κατανάλωσής του αποφεύγοντας τις βραδινές ώρες.

Υπάρχουν τροφές που καλό θα ήταν να αποφεύγονται; Αν ναι, ποιες είναι αυτές;

Πρωταρχικής σημασίας είναι η αποφυγή ακραίων και στερητικών διαιτών τόσο κατά τη διάρκεια προετοιμασίας όσο και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, εφόσον μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών οδηγώντας σε εξασθένιση της μνήμης. Το αλκοόλ, επίσης, φαίνεται να έχει αρνητική επίδραση στην πνευματική
απόδοση, ενώ καλό είναι να αποφεύγονται τα πολύ λιπαρά και βαριά γεύματα (fast food) τις βραδινές ώρες, εφόσον μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου. 

Περισσότερες συμβουλές για τις εξετάσεις εδώ.