Εκφράζουμε λόγο κάθε φορά που χρησιμοποιούμε λέξεις, προτάσεις, νοήματα, γραφή για να μεταφέρουμε ένα μήνυμα σε κάποιον άλλο. Οι δεξιότητες έκφρασης περιλαμβάνουν την ικανότητα να ονομάζουμε αντικείμενα, να περιγράφουμε πράξεις και γεγονότα, να βάζουμε λέξεις μέσα σε προτάσεις, να χρησιμοποιούμε σωστή μορφο-σύνταξη, να επαναδιηγούμαστε μία ιστορία, να απαντούμε σε ερωτήσεις και να γράφουμε αντίστοιχα.
Η ορθή έκφραση του λόγου όμως απαιτεί να διαθέτουμε και κάποιες άλλες δεξιότητες σε ικανοποιητικό βαθμό: να κατανοούμε τον λόγο, να μπορούμε να προσέχουμε και να είμαστε συγκεντρωμένοι, να επικοινωνούμε και με προγλωσσικά στοιχεία (βλεμματική επαφή, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου κλπ), να παίζουμε, να μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα σε κοινωνικές καταστάσεις (πραγματολογία), να έχουμε κίνητρο και θέληση για επικοινωνία, να χρησιμοποιούμε εκείνες τις λεπτές κινήσεις απαραίτητες για τη γραφή.
Εύκολοι τρόποι για να ενισχύσουμε την έκφραση του λόγου στα παιδιά είναι:
- Συμβολικό παιχνίδι: ή όποιο παιχνίδι. Παίξτε, παίξτε, παίξτε μαζί
- Αφήγηση παραμυθιών: Αφηγηθείτε ξανά και ξανά και ξανά το ίδιο μέχρι να το μάθει, να απαντά σε ερωτήσεις, να κάνει ερωτήσεις, να μπορεί να το αφηγηθεί με δικά του λόγια, να βάλει γεγονότα της ιστορίας σε σειρά. Δώστε του την επιλογή του βιβλίου, ζωγραφίστε την ιστορία, κάντε την τραγούδι,κολλάζ, κάνετε κινήσεις κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
- Περιγραφή εικόνων:Οι εικόνες περιγραφής είναι ένα από αυτά τα γλωσσικά υλικά που συγκεντρώνουν πολλά προτερήματα: Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ανθρώπους όλων των ηλικιών - βρίσκονται διαθέσιμες οπουδήποτε: σε βιβλία, στο διαδίκτυο, σε περιοδικά, έργα τέχνης, παντού - μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ανθρώπους με οποιαδήποτε διαταραχή λόγου - δίνουν την δυνατότητα ανάπτυξης απεριορίστων δραστηριοτήτων και ασκήσεων.
- Σειροθέτηση εικόνων: Παρουσιάζουμε μία ομάδα εικόνων που απεικονίζουν μία διαδικασία γνωστή και ζητούμε από τον εκπαιδευόμενο να τις βάλει με τη σωστή σειρά. Οι εικόνες μπορεί να είναι δύο και να αυξάνουν σταδιακά σε αριθμό και δυσκολία. Προσέχουμε το υλικό μας να αντιστοιχεί στην ηλικία και στις γνώσεις του ατόμου.
- Παιχνίδια ρόλων με εναλλαγές σειράς
- Οποιοδήποτε επιτραπέζιο προσαρμοσμένο στην ηλικία, τη διάθεση, τα γούστα του παιδιού (μάντεψε ποιος, dobble, memory game, rory's cubes, taboo)
- Τραγούδια
- Περιγραφή καθημερινής ρουτίνας (πχ. Πώς πλένεις δόντια κλπ)
- Κοινωνικά σενάρια: Τα σενάρια επίλυσης προβλημάτων χρησιμοποιούν ρεαλιστικές προβληματικές καταστάσεις που υπάρχει πιθανότητα να αντιμετωπίσει το παιδί και το προετοιμάζουν για αυτές. Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά και μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε παιδί:
- Παίζεις με το μικρό σου ξαδερφάκι όταν εκείνο αρχίζει να κλαίει ασταμάτητα χωρίς λόγο. Τι θα κάνεις;
- Μία μέρα πήρες ένα βιβλίο του μπαμπά χωρίς να ρωτήσεις και το χάλασες κατά λάθος. Τι κάνεις;
- Η δασκάλα σου γράφει κάτι σκυμμένη στο γραφείο της. Εσύ θέλεις να της ζητήσεις να πας στην τουαλέτα αλλά δεν μπορεί να σε δει που σήκωσες το χέρι. Τι κάνεις;
- Άρχισες να κάνεις την άσκησή σου αλλά δεν είσαι σίγουρος ότι την κάνεις σωστά. Θα ζητήσεις βοήθεια; Από ποιον;
- Η δασκάλα σου δίνει οδηγίες για την άσκηση αλλά ο συμμαθητής σου μιλά με τον διπλανό του και δεν μπορείς να την ακούσεις. Τι κάνεις;
- Τελείωσες το φαγητό και νιώθεις ότι θέλεις να ρευτείς. Τι κάνεις;
- Περιμένεις πολύ ώρα αλλά η μαμά δεν έχει έρθει ακόμη να σε πάρει από το σχολείο. Τι κάνεις;
- Τελείωσες τα μαθήματά σου πολύ νωρίς. Τι θα κάνεις;
- Ένας ξένος άντρας ζητά την βοήθειά σου να βρείτε το σκυλάκι του που χάθηκε. Τι κάνεις;
- Χρησιμότητα αντικειμένων (πχ. τι κάνεις με μία χτένα;)
- Περίπου τυφλόμυγα: Βάζετε πολλά αντικείμενα σε μία αδιαφανή τσαντούλα και αφήνετε το παιδί να διαλέξει ένα και να σας το περιγράψει για να το βρείτε, πχ. “Είναι σκληρό, το βρίσκω στην κουζίνα, πίνω νερό με αυτό.” Είναι ποτήρι;)
- Ζωγραφική: Ξεκινήστε να λέτε μία ιστορία και ζωγραφίστε σε χαρτί αυτό που λέτε. Σταματήστε και αφήστε να συνεχίσει το παιδί. Ζωγραφίστε και αφηγηθείτε εναλλάξ.
- Εξιστόρηση με κάρτες: Πετάξτε τις κάρτες κάτω και πείτε μία ιστορία χρησιμοποιώντας εκείνες που έπεσαν με την εικόνα πάνω.
- Μαριονέτα: Αφήστε το παιδί να σας δίνει εντολές για να χρησιμοποιήσετε αντικείμενα πχ. Έχετε μία χτένα. Θα σας πει: “Την κρατάς με το χέρι. Το σηκώνεις ψηλά. Όχι τόσο πολύ. Μέχρι το κεφάλι. Την ακουμπάς στα μαλλιά. Την κουνάς πάνω κάτω”.
- Βίντεο: Βλέπει ένα μικρό βίντεο χωρίς ήχο και περιγράφει αυτό που είδε με ερωτήσεις ή χωρίς
- Φωτογραφίες: Βγάλτε χαζές φωτογραφίες με το κινητό και δώστε στο παιδί να τις περιγράψει. Αρέσει σε όλους!
- Περιγραφή προσωπικών εμπειριών: Ορίστε ένα θέμα και ζωγραφίστε το ή κάνετε παντομίμα για να το περιγράψετε. πχ. Όταν είμαι άρρωστος όπου φτιάχνω μία φατσούλα με ένα θερμόμετρο. Τι κάνω τότε; Συζητούμε. Βάζω θερμόμετρο, πηγαίνω στον γιατρό, δεν πηγαίνω σχολείο, ξαπλώνω κλπ.
Καλή διασκέδαση!
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια, logotherapeia-ioannina.blogspot.gr
Λογοθεραπεύτρια, logotherapeia-ioannina.blogspot.gr
Περισσότερες συμβουλές εδώ.