Τα πτυχία που οδηγούν πιο εύκολα στην αγορά εργασίας

Σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών , η οποία δημοσιοποιήθηκε σήμερα και αφορά την “Τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα (ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ)

Επιπτώσεις της κρίσης και προκλήσεις

Διαχρονικά το μικρότερο ποσοστό ανεργίας καταγράφεται στους αποφοίτους των επιστη- μών Υγείας. Το 2016 διαμορφώθηκε στο 10,6%, το χαμηλότερο για την τελευταία πενταετία. Αντίθετα, το ποσοστό ανεργίας στους αποφοίτους με σπουδές στις Κοινωνικές επιστήμες- Οικονομικά-Νομική διπλασιάστηκε το 2016 σε σχέση με το 2009 (17,5%), ενώ αντίστοιχη τάση παρατηρείται και στους αποφοίτους στο ευρύτερο πεδίο σπουδών Βιομηχανία- Κατασκευές (18,6%).

Η πρόσβαση στην αγορά εργασίας είναι πιο δύσκολη στους αποφοίτους με σπουδές στις Ανθρωπιστικές επιστήμες-Τέχνες. Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σημαντικά φτάνοντας στο 32% το 2013, υποχωρώντας κατόπιν στο 24% το 2016 (Διάγραμμα 7.14).

Στα υπόλοιπα πεδία σπουδών, αξιοσημείωτη είναι η αρνητική επίδραση της οικονομικής ύφεσης στους απόφοιτους σχολών ξένων γλωσσών και επιστημών της Ζωής (π.χ. Βιοχημεία, Βιολογία), καθώς η άνοδος του ποσοστού ανεργίας το 2016 ξεπέρασε τις 20 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009.

Χαμηλότερο από το μέσο όρο στο σύνολο των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι το ποσοστό ανεργίας στο πεδίο σπουδών Υπηρεσίες, καθώς στην κατηγορία αυτή περιλαμ- βάνονται οι στρατιωτικές σχολές και οι σχολές σωμάτων ασφαλείας όπου η επαγγελματική αποκατάσταση είναι άμεση, όπως επίσης και οι σχολές τουριστικών επαγγελμάτων οι από- φοιτοι των οποίων επηρεάζονται θετικά από την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα στην Ελ- λάδα. Προκύπτει επίσης ότι η ανεργία πλήττει σε χαμηλότερο σχετικά βαθμό τους αποφοί- τους Μαθηματικών και σχολών Στατιστικής.

Στους αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών, η ανεργία πλήττει σε μικρό βαθμό διαχρονικά τους πτυχιούχους ιατρικής, ενώ και οι πτυχιούχοι πολυτεχνικών σχολών εμφανίζουν το 2016 χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας από το μέσο όρο. Στους αποφοίτους ΤΕΙ αξιοσημείωτο είναι το υψηλό ποσοστό ανεργίας στους αποφοίτους επιστημών υγείας (π.χ. τμήματα νο- σηλευτικής), ενώ σημαντική άνοδος καταγράφεται στους αποφοίτους Πληροφορικής Απασχολούμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση ανά κλάδο δραστηριότητας, αντικείμενο σπουδών και σχολή

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται στοιχεία απασχόλησης των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα με βάση τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας (ΣΤΑΚΟΔ-08) στον οποίο εργάζονται.

Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να αποτυπωθεί η κλαδική διάρ- θρωση των απασχολούμενων με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και οι κυριότεροι τομείς οικο- νομικής δραστηριότητας που εργάζονται.

Η πλειονότητα των εργαζομένων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα εντοπίζεται σε κλάδους των υπηρεσιών, ενώ αντίθετα σε κλάδους στους οποίους παράγονται εμπορεύσι- μα προϊόντα, όπως η μεταποίηση ή η γεωργία-κτηνοτροφία, το αντίστοιχο μερίδιο είναι μικρό.

Ο κλάδος «Εκπαίδευση»98 απορροφά το μεγαλύτερο αριθμό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκ- παίδευσης, εξέλιξη που συνδέεται και με την παραπαιδεία και το μεγάλο αριθμό φροντι- στηρίων. Το 2016 οι απασχολούμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον κλάδο ανήλθαν στους 266,7 χιλ. εμφανίζοντας μέση ετήσια μείωση κατά 1% περίπου την περίοδο 2008- 2016. Σε σχέση με το 2008 το επίπεδο ήταν χαμηλότερο κατά 8% γεγονός που δικαιολογεί τη σχετική μείωση του μεριδίου στο 21%. Ακολουθούν, οι απασχολούμενοι στη Δημόσια διοίκηση-Άμυνα, κατεξοχήν κλάδος του δημόσιου τομέα, όπου οι εργαζόμενοι με τριτο- βάθμια εκπαίδευση διαμορφώθηκαν στους 172,3 χιλ. επίπεδο σχεδόν αντίστοιχο με εκείνο στις αρχές της οικονομικής κρίσης. Επιπλέον, το μερίδιο στο σύνολο των απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση σημείωσε μικρή υποχώρηση κατά 1 ποσοστιαία μονάδα.

Σε αντίστοιχο περίπου επίπεδο κυμάνθηκε το μερίδιο της απασχόλησης στους κλάδους των Επαγγελματικών δραστηριοτήτων, του Εμπορίου και των δραστηριοτήτων Υγείας. Στις δρα- στηριότητες Υγείας οι εργαζόμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση ανήλθαν σε 142,3 χιλ. έχο- ντας αυξηθεί κατά 16% σε σχέση με το 2009, ενώ καταγράφεται μέση ετήσια άνοδος 1,4% την περίοδο 2009-2016. Στις επαγγελματικές-τεχνικές δραστηριότητες η απασχόληση δια- μορφώθηκε στα 156,9 χιλ. υποχωρώντας σε σχέση με το 2015 κατά 12% με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο το 2009 .

Η απασχόληση ανά κλάδο διαφέρει σημαντικά λαμβάνοντας υπόψη τη σχολή. Το 1⁄4 των αποφοίτων πανεπιστημίων εργάζεται στον κλάδο της Εκπαίδευσης, όταν στους αποφοίτους ΤΕΙ το αντίστοιχο ποσοστό κυμάνθηκε στο 7,3% το 2016. Για τους εργαζόμενους με πτυχίο πανεπιστημίου ακολουθούν οι κλάδοι των Επαγγελματικών δραστηριοτήτων (12,5%) και του Εμπορίου (10,8%). Στη Δημόσια Διοίκηση-Άμυνα το μερίδιο των εργαζομένων με πανε- πιστημιακή εκπαίδευση υπολείπεται εκείνου των αποφοίτων ΤΕΙ (10,6% έναντι 17,6%). Ίδια εικόνα παρατηρείται και στον κλάδο της Υγείας με το μερίδιο των εργαζομένων με τεχνολο- γική εκπαίδευση να κυμαίνεται σε διπλάσιο σχεδόν επίπεδο συγκριτικά με εκείνο για τους αποφοίτους των ιατρικών σχολών (Διάγραμμα 7.16). Στις επόμενες δυο υποενότητες περι- λαμβάνονται στοιχεία σε μεγαλύτερη ανάλυση για την απασχόληση στους κλάδους της Εκ- παίδευσης και της Δημόσιας διοίκησης-Άμυνας.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

Η απασχόληση ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον κλάδο οικονομικής δραστηριότη- τας της «Εκπαίδευσης» εμφάνισε μεταβλητότητα την περίοδο 2000-2016. Το υψηλότερο επίπεδο καταγράφεται το 2009 (290,3 χιλ.) ως αποτέλεσμα της ανοδικής πορείας κατά την περίοδο 2000-2009 (μέση ετήσια αύξηση 3,8%). Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια σημειώθηκε σημαντική κάμψη με αποτέλεσμα το 2013 να υποχωρήσει σε επίπεδο χαμηλότερο από εκ- είνο του 2003 (237,5 χιλ.).

Ενδεικτικό του μεγάλου αριθμού πτυχιούχων από σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με προσανατολισμό την εργασία στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας (π.χ. φιλοσοφική σχο- λή, σχολή μαθηματικών κ.ά.) και των περιορισμένων αντίστοιχα θέσεων απασχόλησης απο- τελεί το ύψος των αιτήσεων για προσλήψεις αναπληρωτών-ωρομισθίων.

Το σχολικό έτος 2016/2017 οι προσλήψεις αναπληρωτών-ωρομισθίων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ανήλθαν στο 6% των συνολικών των αιτήσεων, με το 22% αυτών να έχει πραγ- ματοποιηθεί από αποφοίτους σχολών της Φιλοσοφικής (Διάγραμμα 7.18. Από το σύνολο των αιτήσεων ανά ειδικότητα προσλήφθηκαν ως αναπληρωτές-ωρομίσθιοι το 7% για φιλο- λόγους, ποσοστό υποδιπλάσιο από εκείνο για μαθηματικούς και φυσικούς (15%). Άρα, για μια θέση αναπληρωτή φιλολόγου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το σχολικό έτος 2016- 2017 αντιστοιχούσαν 14 αιτήσεις  .

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ «ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ-ΆΜΥΝΑ»

Η απασχόληση αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον κλάδο «Δημόσια Διοίκηση- Άμυνα» σημείωσε σημαντική άνοδο το 2016 κατά 15% (ή 22,4 χιλ.) σε σχέση με το 2015. Η υψηλότερη απασχόληση στον κλάδο καταγράφεται το 2010 (183,6 χιλ. άτομα), ενώ το 2012 υποχώρησε κατά 31 χιλ. (ή -16,9%) σε σχέση με το 2010 και διαμορφώθηκε στους 152,6 χιλ. εργαζόμενους. Η κάμψη αυτή έχει εν μέρει καλυφθεί την περίοδο 2013-2016 με αποτέλε- σμα οι εργαζόμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον ευρύτερο κλάδο Δημόσια Διοίκηση- Άμυνα να κυμαίνονται λίγο χαμηλότερα από το επίπεδο του 2009. Η εξέλιξη αυτή ενδεχομένως να σχετίζεται και με τις προσλήψεις συμβασιούχων ή τα προγράμματα επιδοτούμε- νης εργασία (π.χ. κοινωφελής εργασία).

Αξιοσημείωτη είναι η άνοδος που καταγράφεται το 2016 στους απασχολούμενους με τρι- τοβάθμια εκπαίδευση σε ΝΠΔΔ/ΝΠΙΔ κατά 50 χιλ. άτομα (ή 45%) σε σχέση με το 2015, όταν την περίοδο 2010-2014 υπήρξε μέση ετήσια μείωση κατά 2,7%. Η εξέλιξη αυτή ενδεχομέ- νως οφείλεται στην πρόσληψη ατόμων σε οργανισμούς που υπάγονται στο συγκεκριμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς και οι οποίοι σχετίζονται με τη διαχείριση του προσφυγικού ρεύμα- τος στη χώρα .

Η ανοδική πορεία της απασχόλησης αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον ιδιωτικό τομέα έχει ως αποτέλεσμα το μερίδιο στο σύνολο των εργαζομένων με τριτοβάθμια εκπαί- δευση να διαμορφωθεί στο 62% το 2016 αυξημένο κατά 6% σε σχέση με το 2009 και κατά 9 περίπου εκατοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2003. Αντίθετα, το μερίδιο των απασχολού- μενων στο δημόσιο τομέα υποχώρησε στο 20% το 2016 χαμηλότερο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2003. Με εξαίρεση τα ΝΠΙΔ/ΝΠΔΔ, στις υπόλοιπες κατηγορίες – οι οποίες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε υπηρεσίες του ευρύτερου δημοσίου τομέα – το με- ρίδιο της απασχόλησης ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι μικρό (Διάγραμμα 7.22).

Με βάση τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η πλειονότητα των εργαζομένων είναι από- φοιτοι πανεπιστημίων. Το μεγαλύτερο μερίδιο καταγράφεται στις δημόσιες υπηρεσίες (62%), ενώ στον ιδιωτικό τομέα το 55% των απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου και το 33% απόφοιτοι ΤΕΙ. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μερίδιο εργαζομένων με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό παρατηρείται σε επιχειρήσεις ελεγχόμενες από το Δημόσιο και σε ΝΠΔΔ/ΝΠΙΔ

Η εξέλιξη αυτή ενδεχομένως συνδέεται με το γεγονός ότι σε αρκετές υπηρεσίες του δημο- σίου, η πρόσληψη προσωπικού γίνεται μέσω ΑΣΕΠ με τη διαδικασία μοριοδότησης (σε δια- γωνισμούς δηλ. πλήρωσης θέσεων με σειρά κατάταξης και όχι γραπτού διαγωνισμού), με αποτέλεσμα οι (υποψήφιοι) κάτοχοι με μεταπτυχιακό ή/και διδακτορικό τίτλο σπουδών να επιτυγχάνουν καλύτερη σειρά κατάταξης. Επιπλέον, στα ΝΠΔΔ περιλαμβάνονται τα πανεπι- στήμια και τα ΤΕΙ της χώρας όπου το διδακτικό προσωπικό διαθέτει υψηλά προσόντα (σπουδές σε επίπεδο διδακτορικού).

Λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη διαχρονική εξέλιξη, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα με πτυχίο πανεπιστημίου ανήλθαν το 2016 σε 439,1 χιλ., αυξημένοι κατά 4% σε σχέση με το 2009. Αρκετά μεγαλύτερη είναι η άνοδος (+26%) των απασχολούμενων σε ιδιωτικές επιχει- ρήσεις με πτυχίο ΤΕΙ οι οποίοι διαμορφώθηκαν στους 264,9 χιλ. όταν το 2009 ήταν περίπου στις 209 χιλ. άτομα. Αντίθετα, οι απόφοιτοι πανεπιστημίων που απασχολούνται σε υπηρε- σίες του δημόσιου τομέα υποχώρησαν το 2016 στους 160,2 χιλ. (από 221 χιλ. το 2009), ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η κάμψη στους αποφοίτους ΤΕΙ οι οποίοι διαμορφώθηκαν στους 73,3 χιλ. (-35,2% σε σχέση με το 2009, Διάγραμμα 7.24).

Λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο σπουδών, περισσότερο από το 1/3 των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα είναι απόφοιτοι τμημάτων Κοινωνικών, Οικονομικών και Νομικών επι- στημών, ενώ ακολουθούν οι απόφοιτοι πολυτεχνικών σχολών (και αντίστοιχων τμημάτων των ΤΕΙ) και οι απόφοιτοι επιστημών Υγείας. Στο δημόσιο τομέα, η πλειονότητα είναι από- φοιτοι των επιστημών Εκπαίδευσης, δεδομένου ότι στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές σχολείων (αλλά όχι οι καθηγητές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς πανεπιστήμια και ΤΕΙ αποτελούν ΝΠΔΔ). Αντίστοιχα, το 40% των εργα- ζομένων στην κατηγορία ΝΠΔΔ/ΝΠΙΔ είναι απόφοιτοι των επιστημών Υγείας, δεδομένου ότι τα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας εντάσσονται σε αυτό το νομικό καθεστώς.

Χαρακτηριστικά νέων αποφοίτων

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται συνοπτικά στοιχεία για την κατάσταση απασχόλησης των ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση με βάση το έτος αποφοίτησης τους από τη σχολή. Σκοπός είναι να αποτυπωθούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, λόγω της οικονομικής κρίσης, τα άτομα με τριτοβάθμια εκπαίδευση τα οποία ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους τα τελευταία χρόνια.

Το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης καταγράφεται στα άτομα που αποφοίτησαν τη δεκα- ετία του 1991 (81%), ενώ ξεπερνά το 70% το ποσοστό απασχόλησης για τους αποφοίτους την προηγούμενη δεκαετία. Αντίθετα, η οικονομική κρίση επηρεάζει τα άτομα που αποφοί- τησαν τα τελευταία χρόνια από σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με το ποσοστό απα- σχόλησης να έχει διαμορφωθεί στο 56% το 2016.

Αντίστοιχα, οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά το 2011 το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 36%, επίπεδο υπερδιπλάσιο σε σχέση με τα άτομα που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους είτε τη δεκαετία του 1990 ή την πενταετία 2001-2005. Δυσκολία πρόσβα- σης στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζουν και τα άτομα που αποφοίτησαν την πενταετία 2006-2010 (Διάγραμμα 7.25).

Με βάση τις μορφές απασχόλησης η προσωρινή ή με σύμβαση ορισμένου χρόνου εργασία είναι πιο κοινή στα άτομα που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους από το 2006 και έπειτα. Η μερική απασχόληση, ως μορφή εργασίας, είναι στην Ελλάδα λιγότερο διαδεδομένη σε σχέ- ση με χώρες-μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, το 2016 ποσοστό 13% των απασχολούμενων οι οποίοι αποφοίτησαν από σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά το 2011 δηλώνει ότι εργάζε- ται με καθεστώς μερικής εργασίας, ενώ τουλάχιστον 1 στα 5 σε αυτή την κατηγορία δηλώ- νει ότι εργάστηκε με προσωρινή ή σύμβαση ορισμένου χρόνου όταν στο σύνολο των απα- σχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση κυμάνθηκε στο 9% περίπου .

Οι αρνητικές συνέπειες της κρίσης, ωστόσο, αποτυπώνεται στις μισθολογικές απολαβές, καθώς σχεδόν 6 στους 10 εργαζόμενους οι οποίοι έλαβαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευ- σης μετά το 2011 δηλώνουν ότι λαμβάνουν μισθό από €400 έως €800, ενώ ποσοστό 16% δηλώνει ότι αμείβεται με λιγότερα από €400

Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι πολλοί πτυχιούχοι επιλέγουν το δρόμο της με- τανάστευσης προκειμένου να αναζητήσουν εργασία σε άλλες χώρες, κυρίως της ΕΕ, όπου οι ευκαιρίες απασχόλησης είναι περισσότερες. Σύμφωνα με μελέτη της ICAP100, σε δείγμα 1268 ατόμων οι οποίοι μετακινήθηκαν εκτός της χώρας, το 55% αυτών αναφέρει ως λόγο την αναζήτηση εργασίας, έχοντας όμως εργαστεί στην Ελλάδα, ενώ μόλις 1 στους 10 δηλώ- νει ότι δεν έχει εργαστεί ποτέ στην Ελλάδα και αναζητά εργασία σε άλλη χώρα. Πρόκειται κυρίως για άτομα ηλικίας 26 έως 35 ετών (6 στα 10 άτομα) χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις. Ως προς το μορφωτικό επίπεδο οι 9 στους 10 έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκ- παίδευση, με την πλειονότητα να έχει μεταπτυχιακές σπουδές (55% μεταπτυχιακό τίτλο και 9% διδακτορικό).

Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι εκτός από τους νέους άνεργους (πτυχιούχους τριτοβάθ- μιας εκπαίδευσης ή όχι), ένα σημαντικό μέρος αποφοίτων (με σπουδές στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό) αναζητά καλύτερους όρους εργασίας (αντικείμενο εργασίας σχετικό με τις σπουδές, καλύτερες αμοιβές, ανώτερη θέση στην ιεραρχία της επιχείρησης) σε άλλες χώρες.

Συμπεράσματα

Ο πληθυσμός της χώρας με τριτοβάθμια εκπαίδευση ακολούθησε ανοδική πορεία την πε- ρίοδο 2000-2016 με αποτέλεσμα να έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (2,04 εκατ. άτομα από 1,2 εκατ. το 2001 και 1,6 εκατ. το 2009). Ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού (15 ετών και άνω) διαμορφώθηκε στο 22% περίπου το 2016 (αυξημένο κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες ως προς το 2000 και 5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009), επίπεδο που είναι αντίστοιχο περίπου με το μέσο όρο της ΕΕ-28.

Η πλειονότητα των απασχολούμενων στην Ελλάδα είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας ή μέσης εκπαίδευσης. Από τα 3,7 εκατ. εργαζομένους το 2016, οι 1,29 εκατ. (ή 35% του συνόλου) έχουν πτυχίο ή μεταπτυχιακές σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ ίδιος σχεδόν είναι ο αριθμός των εργαζομένων με λυκειακή εκπαίδευση (1,28 εκατ. ή 34%). Ωστόσο, στους απασχολούμενους με τριτοβάθμια εκπαίδευση καταγράφεται η μεγαλύτερη άνοδος (+47%), καθώς το 2000 είχαν διαμορφωθεί στους 875 χιλ. (1,2 εκατ. το 2009).

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της κρίσης οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πλήττονται λιγότερο από τα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Την περίοδο 2010-2016, στην απασχόληση των αποφοίτων πανεπιστημίων ή ΤΕΙ οι οποίοι κατέχουν μόνο πρώτο πτυχίο σημειώνεται οριακά αρνητικός μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΜΕΡΜ (-0,2%), όταν στους κατόχους μεταπτυχιακού ή διδακτορικού καταγράφεται μέση ετήσια άνοδος 7% (ΜΕΡΜ - 3% στο σύνολο της απασχόλησης την ίδια περίοδο).

Το υψηλότερο επίπεδο καταγράφεται στα άτομα με μετα- πτυχιακές σπουδές ή διδακτορικό (79%), ενώ στους απόφοιτους πανεπιστημίων ή ΤΕΙ οι οποίοι κατέχουν μόνο πρώτο πτυχίο το αντίστοιχο ποσοστό ήταν χαμηλότερο κατά 18 πο- σοστιαίες μονάδες το 2016, ακολουθώντας επίσης πτωτική πορεία τα τελευταία χρόνια (61% το 2016 από 75% το 2009). Η εξέλιξη αυτή ερμηνεύεται από την αύξηση του πληθυ- σμού με τριτοβάθμια εκπαίδευση σε συνδυασμό με τη μείωση της απασχόλησης. Σε σύ- γκριση με την ΕΕ, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στην
Ελλάδα είναι το χαμηλότερο μεταξύ των χωρών-μελών.

Τα ποσοστά απασχόλησης παρουσιάζουν επίσης σημαντικές διαφορές ανάλογα με το μορ- φωτικό επίπεδο. Στα άτομα με μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι ελαφρώς μικρότερο από εκείνο για τους αποφοίτους πανεπιστημίων ή ΤΕΙ, ενώ το μικρότερο ποσοστό απασχό- λησης καταγράφεται στα άτομα με δημοτική εκπαίδευση και σε εκείνους που ολοκλήρωσαν το γυμνάσιο.

Λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό απασχόλησης, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού εργάΣτους ανέργους, ο μεγαλύτερος αριθμός την περίοδο 2001-2016 είναι απόφοιτοι λυκείου. Το 2016 ανήλθαν σε 434 χιλ. άτομα και ακολούθησαν οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαί- δευσης μόνο με πρώτο πτυχίο οι οποίοι διαμορφώθηκαν στους 252 χιλ. Ωστόσο, το μερίδιο των ανέργων με τριτοβάθμια εκπαίδευση (στο σύνολο των ανέργων) σημείωσε τη μεγαλύ- τερη άνοδο με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στο 24,6% το 2016 από 14,7% το 2001 (και 20,6% το 2009). Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι αν και περισσότερα άτομα συνέχισαν τις σπουδές τους σε ανώτατο επίπεδο, η εγχώρια αγορά εργασίας και το παραγωγικό πρότυπο της χώρας δεν είναι ικανό να τους απορροφήσει.

Λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό ανεργίας, το υψηλότερο καταγράφεται στα άτομα με με- ταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα άτομα που ολοκλήρωσαν το γυμνάσιο (27,7% και 27,4% το 2016). Στα άτομα με τριτοβάθμια εκπαίδευση το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 18,3% το 2016 σημειώνοντας άνοδο κατά περίπου 11 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009, αλλά και το 2000 (7% και 7,6% αντίστοιχα). Αντίθετα, στους κατόχους μεταπτυχιακού ή διδακτορικού το ποσοστό ανεργίας είναι το χαμηλότερο (12%), καταγράφοντας επίσης τη μικρότερη αύξηση (κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες) σε σχέση με το 2009, όταν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας κυμαίνονταν στο 9,5%.

Mε βάση τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το ποσοστό ανεργίας είναι διαχρονικά υψη- λότερο στους αποφοίτους ΤΕΙ, διαφορά η οποία ενισχύθηκε την περίοδο 2006-2013. To 2016 διαμορφώθηκε στο 19,3%, έναντι 17,7% στους αποφοίτους πανεπιστημίων.

Μικρές διαφοροποιήσεις των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καταγράφονται στο ποσοστό απασχόλησης με βάση το φύλο. Η διαφορά αυτή είναι ακόμη μικρότερη στην πε- ρίπτωση των κατόχων μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου, καθώς το ποσοστό απασχό- λησης κυμάνθηκε περίπου στο 80% με αντίστοιχη σχεδόν κάμψη σε σχέση με το 2009 (6 ποσοστιαίες μονάδες). Αντίθετα, στα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, το ποσο- στό ανεργίας στις γυναίκες ξεπέρασε σε ορισμένες κατηγορίες το 30% το 2016 έχοντας δι- πλασιαστεί σε σχέση με τις αρχές της περιόδου της οικονομικής κρίσης. Επομένως, η πρό- σβαση των γυναικών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο στην αγορά εργασίας είναι πιο ευνοϊκή, σε αντίθεση με εκείνες με χαμηλή μόρφωση οι οποίες πλήττονται έντονα από την οικονομι- κή κρίση.

Με βάση το αντικείμενο σπουδών το μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων στην Ελλάδα είναι απόφοιτοι του πεδίου Κοινωνικών, Οικονομικών και Νομικών επιστημών. Το 2016 οι από- φοιτοι από τα συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία ανήλθαν σε 615,3 χιλ. με το μερίδιο τους στο σύνολο των αποφοίτων (30,1%) να έχει αυξηθεί κατά 3,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέ- ση με το 2004 (26,5%) και 0,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2009. Ακολουθούν οι απόφοιτοι στην κατηγορία Μηχανολογία-Βιομηχανία-Κατασκευές οι οποίοι ανήλθαν σε 320,6 χιλ. με το μερίδιο στο σύνολο των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να διαμορ- φώνεται στο 15,7% (αναλογία αντίστοιχη με εκείνο το 2009, αλλά και στις αρχές του 2000).

Από τα 2,04 εκατ. πληθυσμό της χώρας με τριτοβάθμια εκπαίδευση το 2016 τα 1,3 εκατ. εργάζονται. Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσμού με τριτοβάθμια εκπαίδευση είχε ως αποτέ- λεσμα το μερίδιο των απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον αντίστοιχο πλη- θυσμό να υποχωρήσει στο 63% το 2016 από 76% το 2009 και 2003 αντίστοιχα. Οι περισσό- τεροι από αυτούς έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους στις Κοινωνικές επιστήμες- Οικονομικά-Νομικά (386,6 χιλ. ή 30% του συνόλου των εργαζομένων με τριτοβάθμια εκπαίδευση). Ακολουθούν οι απασχολούμενοι με σπουδές στον ευρύτερο τομέα Μηχανολογία- Βιομηχανία-Κατασκευές οι οποίοι ανήλθαν σε 208 χιλ., παρουσιάζοντας αύξηση κατά 32,3% σε σχέση με το 2003. Σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο κυμάνθηκε η απασχόληση των ατό- μων με σπουδές στον τομέα της Υγείας (177 χιλ.) με σημαντική άνοδο – παρόμοια με εκείνη των αποφοίτων σε Νομικές, Οικονομικές και σχολές Κοινωνικών επιστημών – συγκριτικά με τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (+50%).

Λαμβάνοντας υπόψη το ποσοστό απασχόλησης, οι υψηλότερες τιμές το 2016 καταγράφο- νται στους αποφοίτους Υγείας (71%) – όπου παρατηρείται και μικρότερη κάμψη σε σχέση με το 2009 κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες – και στους απόφοιτους σχολών πληροφορικής (69%). Στους αποφοίτους στο πεδίο σπουδών Βιομηχανία-Κατασκευές ήταν σχεδόν αντί- στοιχο με εκείνο για το σύνολο των εργαζόμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση (65% έναντι 81% το 2009 και 80% το 2003), ενώ αντίστοιχη σχεδόν εικόνα παρατηρείται στο ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων Κοινωνικών-Οικονομικών-Νομικών σπουδών (63% το 2016 έναντι 75% το 2009 και 74% το 2003).

Με βάση τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης στους αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών καταγράφονται στους πτυχιούχους επιστημών Υγεί- ας 74%) και Εκπαίδευσης (78%). Η κρίση που επηρεάζει τον κατασκευαστικό κλάδο αποτυ- πώνεται στους αποφοίτους του ευρύτερου πεδίου σπουδών Βιομηχανία-Κατασκευές όπου η πτώση του ποσοστού απασχόλησης ήταν σχεδόν αντίστοιχη στους αποφοίτους πανεπι- στημίων και ΤΕΙ (περίπου 16 ποσοστιαίες μονάδες).

Διαχρονικά το μικρότερο ποσοστό ανεργίας καταγράφεται στους αποφοίτους των επιστη- μών Υγείας. Το 2016 διαμορφώθηκε στο 10,6% (επίπεδο που είναι το χαμηλότερο από το 2012 και έπειτα) όταν το 2009 είχε διαμορφωθεί στο 6% – το χαμηλότερο από το 2003 και έπειτα. Αντίθετα, το ποσοστό ανεργίας στους αποφοίτους με σπουδές στις Κοινωνικές επι- στήμες-Οικονομικά-Νομική διπλασιάστηκε το 2016 σε σχέση με το 2009 (17,5% έναντι 8,2%), ενώ μεγαλύτερη ήταν η άνοδος στους αποφοίτους στο ευρύτερο πεδίο σπουδών Βιομηχανία-Κατασκευές (18,6% το 2016 έναντι 5,2% το 2009).

Χαμηλότερο από το μέσο όρο στο σύνολο των αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης είναι το ποσοστό ανεργίας στο πεδίο σπουδών Υπηρεσίες, καθώς στην κατηγορία αυτή περιλαμβά- νονται οι στρατιωτικές σχολές και οι σχολές σωμάτων ασφαλείας, όπου η επαγγελματική αποκατάσταση είναι άμεση, όπως επίσης και οι σχολές τουριστικών επαγγελμάτων οι από- φοιτοι των οποίων επηρεάζονται θετικά από την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα στην Ελ- λάδα. Το 2016 ανήλθε σε 10,7% όταν το 2009 είχε υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο, τουλάχιστον από το 2003 και έπειτα (4,1%).

Στους αποφοίτους πανεπιστημιακών σχολών, η ανεργία πλήττει σε μικρό βαθμό διαχρονικά τους πτυχιούχους ιατρικής, ενώ και οι πτυχιούχοι πολυτεχνικών σχολών εμφανίζουν το 2016 χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας από το μέσο όρο. Στους αποφοίτους ΤΕΙ αξιοσημείωτο είναι το υψηλό ποσοστό ανεργίας στους αποφοίτους επιστημών υγείας (π.χ. τμήματα νο- σηλευτικής), ενώ σημαντική άνοδος καταγράφεται στους αποφοίτους Πληροφορικής.

Η πλειονότητα των εργαζομένων με τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα εργάζεται σε κλάδους των υπηρεσιών. Αντίθετα σε κλάδους όπου παράγονται εμπορεύσιμα προϊόντα, όπως η μεταποίηση ή η γεωργία-κτηνοτροφία, το αντίστοιχο μερίδιο είναι μικρό.

Ο κλάδος «Εκπαίδευση» απορροφά το μεγαλύτερο αριθμό, εξέλιξη που συνδέεται σε ση- μαντικό βαθμό με την παραπαιδεία και το μεγάλο αριθμό φροντιστηρίων. Το 2016 οι απα- σχολούμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον κλάδο ανήλθαν στους 266,7 χιλ., όταν το 2009 απασχολούνταν 290,3 χιλ. (208 χιλ. το 2000 αντίστοιχα). Ακολουθούν, οι απασχολού- μενοι στη Δημόσια διοίκηση-Άμυνα, κλάδος που σχετίζεται με υπηρεσίες του δημόσιου το- μέα, όπου οι εργαζόμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση διαμορφώθηκαν στους 172,3 χιλ. το 2016 επίπεδο σχεδόν αντίστοιχο με εκείνο στις αρχές της οικονομικής κρίσης.

Η απασχόληση ανά κλάδο διαφέρει σημαντικά λαμβάνοντας υπόψη τον τομέα τριτοβάθ- μιας εκπαίδευσης. Το 1⁄4 των αποφοίτων πανεπιστημίων (197,6 χιλ.) εργάζεται στον κλάδο της Εκπαίδευσης, όταν στους αποφοίτους ΤΕΙ το αντίστοιχο μερίδιο κυμάνθηκε στο 7,3% το 2016 (περίπου 30 χιλ.). Για τους εργαζόμενους με πτυχίο πανεπιστημίου ακολουθούν οι κλάδοι των Επαγγελματικών δραστηριοτήτων (95 χιλ. άτομα ή 12,5%) και του Εμπορίου (83 χιλ. άτομα ή 10,8%). Στη Δημόσια Διοίκηση-Άμυνα το μερίδιο των εργαζομένων με πανεπι- στημιακή εκπαίδευση υπολείπεται εκείνου των αποφοίτων ΤΕΙ (10,6% έναντι 17,6%). Ίδια εικόνα παρατηρείται και στον κλάδο της Υγείας με το μερίδιο των εργαζομένων με τεχνολο- γική εκπαίδευση να κυμαίνεται σε διπλάσιο σχεδόν επίπεδο συγκριτικά με εκείνο για τους αποφοίτους των πανεπιστημιακών σχολών.

Παρατηρούνται επίσης σημαντικές διαφορές στην αγορά εργασίας μεταξύ των κρατών με- λών της ΕΕ. Το μερίδιο των απασχολούμενων στον κλάδο της Εκπαίδευσης για το μέσο όρο της ΕΕ-28 κυμάνθηκε στο 16%, ενώ κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες ήταν χαμηλότερο το αντί- στοιχο μερίδιο για τους εργαζόμενους στον κλάδο Δημόσια Διοίκηση-Άμυνα. Οι διαφορές αυτές αποτυπώνονται επίσης λαμβάνοντας υπόψη χώρες-μέλη της ΕΕ. Ενδεικτικά, υψηλό- τερο από την Ελλάδα μερίδιο απασχολουμένων στην Εκπαίδευση καταγράφεται μόνο στην Πορτογαλία (25%), ενώ στην Γαλλία κυμάνθηκε αρκετά χαμηλότερα στο 14%. Στον ευρύτε- ρο κλάδο Δημόσια Διοίκηση-Άμυνα το μερίδιο της Ελλάδας είναι υψηλότερο κατά 4-5 πο- σοστιαίες μονάδες από τις χώρες-μέλη της ΕΕ. Στον κλάδο της παροχής υπηρεσιών Υγείας μεγαλύτερο μερίδιο απασχολουμένων με τριτοβάθμια εκπαίδευση παρατηρείται στην Ιτα- λία (15%) και στην Δανία (13%) αντίστοιχα.

Την περίοδο 2003-2016, η πλειονότητα των εργαζόμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση πα- ρατηρείται σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Η επίδραση της οικονομικής κρίσης είναι εμφανής στην απασχόληση στο δημόσιο τομέα όπου από το 2010 και έπειτα καταγράφεται μείωση (MΕΡΜ -4,5%), σε αντίθεση με τους απασχολούμενους με τριτοβάθμια εκπαίδευση στον ιδιωτικό τομέα όπου αυξήθηκαν (ΜΕΡΜ 2,4%). Στα χρόνια πριν την οικονομική κρίση (2003-2009) η απασχόληση στις δημόσιες υπηρεσίες αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 3,6% έναντι 4,7% στον ιδιωτικό τομέα. Την περίοδο αυτή η μεγαλύτερη άνοδος παρατηρείται στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμους-Κοινότητες) όπου η απασχόληση των ατόμων με τριτοβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκε κατά 7% περίπου κάθε χρόνο με αποτέλεσμα το 2009 να ανέλθει στα 36,6 χιλ. άτομα από 24,8 το 2003 (+47,8%).

Με βάση τον τομέα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η πλειονότητα των εργαζομένων είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων. Το μεγαλύτερο μερίδιο καταγράφεται στις δημόσιες υπηρεσίες (62%), ενώ στον ιδιωτικό τομέα το 55% των απασχολούμενων με τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου και το 33% απόφοιτοι ΤΕΙ. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μερίδιο
εργαζομένων με μεταπτυχιακό ή διδακτορικό παρατηρείται σε επιχειρήσεις ελεγχόμενες από το Δημόσιο και σε ΝΠΔΔ/ΝΠΙΔ.

Το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης καταγράφεται στα άτομα που αποφοίτησαν τη δεκαετία του 1991 (81%), ενώ ξεπερνά το 70% το ποσοστό απασχόλησης για τους αποφοίτους την προηγούμενη δεκαετία. Αντίθετα, η οικονομική κρίση επηρεάζει τα άτομα που αποφοίτησαν τα τελευταία χρόνια από σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με το ποσοστό απασχόλησης να έχει διαμορφωθεί στο 56% το 2016.

Αντίστοιχα, στους απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά το 2011 το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 36%, επίπεδο υπερδιπλάσιο σε σχέση με τα άτομα που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους είτε τη δεκαετία του 1990 ή την πενταετία 2001-2005. Δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζουν και τα άτομα που αποφοίτησαν την πενταετία 2006-2010. Οι αρνητικές συνέπειες της κρίσης, αποτυπώνονται πιο έντονα στις μισθολογικές απολαβές, καθώς σχεδόν 6 στους 10 εργαζόμενους οι οποίοι έλαβαν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά το 2011 δηλώνουν ότι λαμβάνουν μισθό από €400 έως €800, ενώ ποσοστό 16% δηλώνει ότι αμείβεται με λιγότερα από €400.

esos.gr

Περισσότερα εκπαιδευτικά νέα εδώ.