Όπως όλοι οι άνθρωποι θυμώνουν, το ίδιο συμβαίνει στα παιδιά. Όλα τα συναισθήματα είναι ανθρώπινα αλλά και χρήσιμα. Ο θυμός είναι η άμυναενάντια σε βαθύτερα συναισθήματα όπως ο φόβος, η απογοήτευση, η ζήλια και ο πόνος.
Πώς όμως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να διαχειριστούν το θυμό τους;
Μερικά παιχνίδια-τεχνικές θα μας βοηθήσουν:
Τεχνική Μικρής Χελώνας
Σκοπός μιας διδασκαλίας για τη διαχείριση του θυμού στα παιδιά είναι να μάθουν να ελέγχουν το θυμό και τα αρνητικά τους συναισθήματα και μακροπρόθεσμος στόχος αποτελεί η κατάκτηση της ανεξαρτησίας και αυτονομίας τους.
Η τεχνική της Εναλλακτικής Αντίδρασης ή αλλιώς τεχνική της Μικρής Χελώνας ανήκει στην ψυχολογική κατεύθυνση του Γνωστικού-Συμπεριφορισμού και θεωρείται αρκετά αποτελεσματική για τη διδασκαλία ελέγχου του θυμού και της επιθετικότητας στα μικρά παιδιά.
Σε πρώτη φάση, το παιδί διδάσκεται την εναλλακτική αντίδραση της μικρής χελώνας όταν η ίδια βρίσκεται σε κατάσταση που προκαλεί ένταση.
Το παιδί ακούει από τον ενήλικα την ιστορία της μικρής χελώνας:
«Το μικρό χελωνάκι, κάθε φορά που πήγαινε στο σχολείο έμπλεκε σε καβγάδες με τα άλλα μικρά χελωνάκια, που το πείραζαν και το χτυπούσαν. Ο δάσκαλος το τιμωρούσε. Μια μέρα συνάντησε τη μεγάλη χελώνα, η οποία του είπε πως η απάντηση στο πρόβλημά του ήταν το καβούκι του. Το συμβούλευσε να κρύβεται στο καβούκι του κάθε φορά που θύμωνε, μέχρι να αισθανθεί καλύτερα. Το χελωνάκι εφάρμοσε τη συμβουλή της χελώνας, και όλα βελτιώθηκαν: σταμάτησε τους καβγάδες, ο δάσκαλος δεν το μάλωνε πια και άρχισε να του αρέσει το σχολείο».
Αφού το παιδί διαβάσει ή ακούσει την ιστορία, στη συνέχεια διδάσκεται από τον ενήλικα εναλλακτικές αντιδράσεις που το ίδιο θα κλιθεί να εφαρμόσει σε περιπτώσεις που νιώσει όπως το χελωνάκι. Το παιδί εξασκείται στις παρακάτω ασκήσεις:
«Το μικρό χελωνάκι, κάθε φορά που πήγαινε στο σχολείο έμπλεκε σε καβγάδες με τα άλλα μικρά χελωνάκια, που το πείραζαν και το χτυπούσαν. Ο δάσκαλος το τιμωρούσε. Μια μέρα συνάντησε τη μεγάλη χελώνα, η οποία του είπε πως η απάντηση στο πρόβλημά του ήταν το καβούκι του. Το συμβούλευσε να κρύβεται στο καβούκι του κάθε φορά που θύμωνε, μέχρι να αισθανθεί καλύτερα. Το χελωνάκι εφάρμοσε τη συμβουλή της χελώνας, και όλα βελτιώθηκαν: σταμάτησε τους καβγάδες, ο δάσκαλος δεν το μάλωνε πια και άρχισε να του αρέσει το σχολείο».
Αφού το παιδί διαβάσει ή ακούσει την ιστορία, στη συνέχεια διδάσκεται από τον ενήλικα εναλλακτικές αντιδράσεις που το ίδιο θα κλιθεί να εφαρμόσει σε περιπτώσεις που νιώσει όπως το χελωνάκι. Το παιδί εξασκείται στις παρακάτω ασκήσεις:
- να μαζεύει κοντά στο σώμα του τα χέρια και τα πόδια,
- να ακουμπά το κεφάλι του στο θρανίο,
- να φανταστεί πως είναι το χελωνάκι που κρύβεται μέσα στο καβούκι του και να σκεπάζει το κεφάλι με τους βραγχίονες ή τις παλάμες του,
- να χαλαρώνει τους μύες του σώματός του και να παραμείνει στην ίδια θέση για λίγο.
Αφού το παιδί εξασκηθεί αρκετές φορές στην άσκηση αυτή, στη συνέχεια ο γονέας του μαθαίνει μυοχαλαρωτικές ασκήσεις.
Έτσι το παιδί σιγά σιγά κατακτά την ικανότητα να αντιμετωπίζει στρεσογόνες καταστάσεις, καταστάσεις συγκρούσεων και έντασης, καθώς και να διαχειρίζεται τα αρνητικά του συναισθήματα, το φόβο, το θυμό και την οργή του.
Έτσι το παιδί σιγά σιγά κατακτά την ικανότητα να αντιμετωπίζει στρεσογόνες καταστάσεις, καταστάσεις συγκρούσεων και έντασης, καθώς και να διαχειρίζεται τα αρνητικά του συναισθήματα, το φόβο, το θυμό και την οργή του.
«Η Ηρεμία θα βοηθήσει»
Υλικά:
- Ένα γυάλινο βάζο με καπάκι
- Άμμο θαλάσσης
- Κομφετί ή αλουμινόχαρτο σε πολύ μικρά κομματάκια
- Δυο φλιτζάνια νερό
- Δυο κουταλιές λάδι
Βάλτε την άμμο και το κομφετί σε ένα βάζο.
Προσθέστε το νερό και το λάδι και κλείστε καλά το καπάκι.
Δείξτε το βάζο στα παιδιά και πείτε:
«Ας φανταστούμε πως ένας άνθρωπος ζει σε ένα καταπράσινο δάσος. Παντού ακούγονται πουλιά να τραγουδάνε και ο αέρας μυρίζει θυμάρι και χόρτο. Ο άνθρωπος αυτός (δείτε ξανά το βάζο) ζούσε σε ένα σπίτι φτιαγμένο από ξύλα και κλαδιά δέντρων. Κάθε μέρα έβγαινε από το σπίτι του και πήγαινε να μαζέψει χόρτα και φρούτα για να φάει. Τα βράδια έπαιρνε ένα μικρό μαχαίρι και σκάλιζε πάνω ξύλινα αγάλματα, που τα πουλούσε στην πόλη. Μια μέρα έγινε κάτι τρομερό! Την ώρα που μάζευε φράουλες ξέσπασε η δυνατότερη καταιγίδα του κόσμου. Αμέσως άρχισε να τρέχει προς το σπίτι του για να κρυφτεί. Όταν έφτασε εκεί, όμως, ανακάλυψε πως το σπίτι του δεν υπήρχε πια. Η δυνατή καταιγίδα είχε καταστρέψει τα πάντα και στην θέση του σπιτιού υπήρχε τώρα ένας σωρός από ξύλα και κλαδιά.
Ο άνθρωπος στενοχωρήθηκε πάρα πολύ. Τόσο πολύ αναστατώθηκε που δεν ήξερε τι να κάνει (ανακατέψτε το βάζο δυνατά έτσι ώστε να αναμειχθούν όλα τα υλικά). Όλα τα έβλεπε θολά. Από την θολούρα ξέχασε πως μπορούσε να σκαλίζει όμορφα αγάλματα και κρύφτηκε σε μια σπηλιά και δεν ξαναέβγαινε. Όταν περάσανε, όμως, μερικές μέρες θυμήθηκε πως μπορούσε να φτιάχνει αγάλματα, έψαξε και βρήκε τα καλύτερα κούτσουρα και άρχιζε να τα σκαλίζει. Έβαλε τα δυνατά του και έφτιαξε τα πιο όμορφα γλυπτά, τα οποία και πούλησε και σύντομα έφτιαξε ένα σπίτι από πέτρες που δεν το χαλούσε καμιά καταιγίδα. Τώρα (στο βάζο), το χιόνι είχε κάτσει στον πάτο και όλα είναι καθαρά και ξάστερα».
Εξηγήστε στα παιδιά πως όταν ζούμε κάτι άσχημο, όταν κάτι μας ταρακουνάει μέσα μας, τα βλέπουμε όλα θολά και δεν αναγνωρίζουμε τις δυνατότητές μας.
Όταν όμως ηρεμήσουμε, μπορούμε εύκολα να δούμε τα προτερήματά μας και τα καλά που συμβαίνουν γύρω μας.
Το «θυμόμετρο»
Αρχικά, αναφερόμαστε στα στάδια του θυμού (ηρεμία-εκνευρισμός-θυμός-οργή). Επιλέγουμε με τα παιδιά ένα χρώμα για κάθε στάδιο (π.χ. για την οργή το κόκκινο γιατί όταν θυμώνουμε πολύ κοκκινίζει το πρόσωπό μας) ενώ για τις διακυμάνσεις του θυμού στα πλαίσια του ίδιου σταδίου χρησιμοποιούμε τις διαβαθμίσεις του αντίστοιχου χρώματος (π.χ. για την οργή χρησιμοποιούμε το κόκκινο, για το ανώτερο στάδιο από αυτήν προσθέτουμε στο κόκκινο λίγο μαύρο και για το προηγούμενο από αυτήν στάδιο προσθέτουμε στο κόκκινο λευκό. Με αυτόν τον τρόπο για την έντονη οργή έχουμε σκούρο κόκκινο και για την ήπια οργή ανοιχτό κόκκινο. Τέλος, καταγράφουμε τις σχετικές λέξεις και προσθέτουμε τις αντίστοιχες εικόνες.
Το κουτί της «Ηρεμίας»
Είναι σημαντικό να φτιάξουμε ένα κουτί στο οποίο θα βάλουμε πράγματα που μας βοηθάνε να ηρεμήσουμε. Το μαξιλάρι του θυμού που μπορούμε να χτυπάμε με όση δύναμη θέλουμε προκειμένου να εκτονώσουμε τον θυμό μας, ένα μουσικό όργανο που ακούγοντάς το ηρεμούμε (όπως είναι το όργανο της βροχής) και φυσικά καρτέλες για να μας υπενθυμίζουν τους κατάλληλους τρόπους διαχείρισης του θυμού.
Εύχομαι οι τεχνικές αυτές να βοηθήσουν τα παιδιά σας να εκφράζουν με πιο αποτελεσματικό τρόπο τα αρνητικά τους συναισθήματα και να μπορούν να τα διαχειριστούν.