Πώς να διδάξεις ένα παιδί με δυσλεξία

Ρωτάτε: ποιοι είναι οι τρόποι διδασκαλίας σε παιδιά με δυσλεξία;

Πολλές οι ερωτήσεις και τις περισσότερες φορές μένουν αναπάντητες για τους γονείς και εκπαιδευτικούς που διδάσκουν ή μελετούν το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες στο σπίτι ή στο σχολείο.

Ισχύουν οι ίδιοι κανόνες μάθησης στα παιδιά με δυσλεξία;

Για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες μάθησης που αποδίδουν σε παιδιά τυπικά εξελισσόμενα.

Τα παιδιά με Δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται μια διαφορετική προσέγγιση στη διδασκαλία/μάθηση, είτε όταν διδάσκονται είτε όταν μελετούν μόνα τους.

Ποιες βασικές προϋποθέσεις πρέπει να τηρούνται απαραιτήτως για να αυξήσουμε τη παραγωγικότητα του διαβάσματος και να μειώσουμε τους επιβαρυντικούς παράγοντες για τα παιδιά με δυσλεξία;

Συγκεκριμένος χώρος μελέτης

Αυτό δεν σημαίνει τίποτα άλλο από το ότι το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζεται έναν ήσυχο και τακτοποιημένο χώρο μελέτης ο οποίος θα παραμένει ο ίδιος καθημερινά. Έτσι το παιδί με δυσλεξία οικειοποιείται το μέρος μελέτης, τον οργανώνει όπως το βολεύει και ελαχιστοποιούμε τη "ταραχή της αλλαγής" που επέρχεται όταν ο χώρος αλλάζει συχνά με το παιδί να αποσπάται από τα νέα δεδομένα και ερεθίσματα.

Συγκεκριμένος χρόνος έναρξης και διάρκειας

Το παιδί με δυσλεξία έχει ανάγκη οριοθέτησης του χρόνου επειδή η ικανότητα να προσανατολίζεται στο χρόνο είναι συνήθως ανεπαρκής με αποτέλεσμα να "χάνεται" και να κουράζεται. Για αυτό θα πρέπει να ορίσουμε μια συγκεκριμένη ώρα την ημέρα ως έναρξη της μελέτης, η οποία θα ξεκινά αφού το παιδί έχει φάει και ξεκουραστεί από το σχολείο. Επίσης θα πρέπει να διευκρινιστεί το πόσο είναι λογικό να διαρκέσει η μελέτη. Αφού κανονίσουμε τη διάρκεια μπορούμε να τοποθετήσουμε ένα ρολόι στο τοίχο ώστε να ελέγχει την ώρα.

Ρουτίνα: Όλα τα παραπάνω πρέπει να ισχύουν καθημερινά. Έτσι αυτοματοποιούμε τη διαδικασία και βοηθάμε το παιδί να γίνει παραγωγικό και να εξασφαλίσει προσωπικό ελεύθερο χρόνο.

Τρόποι διδασκαλίας για τα παιδιά με δυσλεξία

Αφού εξασφαλίσουμε τις παραπάνω προϋποθέσεις τότε 4 βασικοί τρόποι διδασκαλίας/εκπαίδευσης βοηθούν τα παιδιά με Δυσλεξία/μαθησιακές δυσκολίες:

1. Χρήση πολυαισθητηριακών εργαλείων για τα παιδιά με δυσλεξία

Η διέγερση των αισθήσεων και η πρόσληψη γνώσης με βιωματικό τρόπο αποτελεί έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο διδασκαλίας σε παιδιά με μαθησιακές ιδιαιτερότητες. Εκτός από τη στείρα κατάθεση γλωσσικών πληροφοριών υπάρχουν και άλλοι οδοί γνώσης.

2. Εικόνες ως εργαλείο

Τα παιδιά με Δυσλεξία/μαθησιακές δυσκολίες σκέφτονται με εικόνες. Είναι λοιπόν σίγουρο ότι όταν χρησιμοποιούμε την εικόνα ως ενισχυτή και μεσάζοντα για την εκμάθηση κανόνων η διαδικασία θα είναι περισσότερο επιτυχής.

3. Εξάσκηση μνήμης

Η μνήμη είναι αυτή που βοηθά ή εμποδίζει τη σχολική μαθησιακή διαδικασία σε μεγάλο βαθμό. Οι απαιτήσεις απομνημόνευσης είναι σημαντικές. Τα παιδιά όμως με Δυσλεξία/μαθησιακές δυσκολίες υπολείπονται στην αποθήκευση γνώσεων στη μνήμη εργασίας. Επομένως κρίνεται απαραίτητο να ενισχύσουμε τη μνήμη και τη δυνατότητα ανάκλησης.

4. Χρήση τεχνολογίας

Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά πλέον τα άτομα με δυσκεξία. Ο διορθωτής κειμένου, ένα online λεξικό, τα audio books, εκπαιδευτικά λογισμικά μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία εκμάθησης και έκφρασης. Αρκεί να τα εντάξουμε στη μελέτη του παιδιού. (Πηγή)

Το δυσλεξικό παιδί χρειάζεται ειδική μεταχείριση στο διδακτικό του πρόγραμμα.

Είναι αποδεδειγμένο ότι οι ικανότητες του μπορούν να βελτιωθούν αν η μάθηση του προσαρμοστεί στο τρόπο με τον οποίο σκέφτεται.

Στο δυσλεξικό παιδί πρέπει να πηγαίνουμε...

1. σε ολόκληρη την εικόνα και μετά να εξηγούμε πως οι λεπτομέρειες χωράνε σε αυτή

2. από το εύκολο στο δύσκολο

3. από το απλό στο σύνθετο

4. από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο

5. από το οπτικό στο ακουστικό

Ο δυσλεξικός μαθητής χρειάζεται:

1. Ένα ήσυχο, ήρεμο, δομημένο, τακτοποιημένο, σταθερό και δίκαιο περιβάλλον για να εξελιχθεί

2. Μια έως δυο λεκτικές οδηγίες τη φορά

3. Μικρές, απλές οδηγίες με λίγα λόγια.

4. Μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση της μάθησης

5. Να συνδυάζονται οι τρεις τρόποι μάθησης: Οπτικός, Ακουστικός, Κιναισθητικός

6. Να του δίνεται κάθε ευκαιρία να εκφράζει τη δημιουργικότητα του όταν μαθαίνει

7. Περισσότερο χρόνο να επεξεργαστεί αυτό που άκουσε

8. Περισσότερο χρόνο να ανταποκριθεί

9. Περισσότερο χρόνο να ολοκληρώσει τις εργασίες του

50 συμπτώματα της Δυσλεξίας

Γενικά

1. Αδυνατεί να διαβάσει, να γράψει ή να συλλαβίσει, δυσανάλογα με τη νοητική του κατάσταση.
2. Φαίνεται ανώριμος, τεμπέλης κι ότι δεν προσπαθεί αρκετά για την ολοκλήρωση μιας εργασίας.
3. Παρουσιάζει προβλήματα συμπεριφοράς.
4. Αδυνατεί να ανταποκριθεί στα διαγωνίσματα του σχολείου, αν και έχει προετοιμαστεί κατάλληλα.
5. Χάνει την αίσθηση του χρόνου αρκετά συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
6. Δεν έχει πολύ καλό προσανατολισμό.
7. Λόγω των συνεχόμενων σχολικών αποτυχιών, έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
8. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί για την ολοκλήρωση μίας εργασίας ή αποσπάται εύκολα.
9. Μαθαίνει πιο εύκολα μέσω οπτικών βοηθημάτων, σχεδιαγραμμάτων, πειραμάτων και της παρατήρησης.
10. Αποφεύγει τη συμμετοχή του σε σχολικές εργασίες.

Όραση, Ανάγνωση κι Ορθογραφία στα παιδιά με δυσλεξία

1. Παραπονιέται ότι βλέπει ανύπαρκτη κίνηση καθώς διαβάζει, γράφει, ή αντιγράφει.
2. Φαίνεται να έχει δυσκολία με την όραση, όμως οι οφθαλμολογικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν κανένα πρόβλημα.
3. Δεν κατανοεί πλήρως αυτά που διαβάζει.
4. Διαβάζει με αργό ρυθμό και συλλαβιστά.
5. Χάνει τη σειρά του κειμένου κατά την ανάγνωση.
6. Διαβάζοντας ή γράφοντας παρουσιάζει επαναλήψεις, προσθήκες, μεταθέσεις, παραλείψεις, αντικαταστάσεις κι αντιστροφές στα γράμματα, αριθμούς ή / και λέξεις.
7. Μπερδεύει γράμματα ή αριθμούς.
8. Δυσκολεύεται να κατανοήσει και να ανακαλέσει τους κανόνες της ορθογραφίας.

Ακοή κι Ομιλία στα παιδιά με δυσλεξία

1. Ακούει πράγματα που δεν ειπώθηκαν.
2. Δείχνει ότι κατά τη διατύπωση των οδηγιών για τη λύση μιας εργασίας φαίνεται ότι δεν ακούει όλες τις λεπτομέρειες.
3. Αποσπάται εύκολα από ήχους.
4. Δυσκολεύεται να εκφράσει τις σκέψεις του με λόγια.
5. Δεν ολοκληρώνει αυτό που θέλει να πει.
6. Τραυλίζει κάτω από πίεση.
7. Δεν προφέρει σωστά μεγάλες λέξεις ή μεταθέτει τις φράσεις, τις λέξεις και τις συλλαβές κατά την ομιλία.

Γραφή και Κινητικές Δεξιότητες

1. Παρουσιάζει τετραποδική λαβή γραφής ή πιάσιμο του μολυβιού με ασυνήθιστο τρόπο.
2. Γράφει δυσανάγνωστα.
3. Αλλάζει πολύ συχνά γραφικό χαρακτήρα.
4. Γράφει με πολλά ορθογραφικά λάθη, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις, χωρίς σημεία στίξης, χωρίς τόνους ή χωρίς κεφαλαία γράμματα.
5. Ξεκινάει να γραφεί από το μέσο της σελίδας ή παραλείπει γραμμές.
6. Δεν μπορεί να αντιγράψει πλήρως και χωρίς λάθη ή παραλήψεις ένα κείμενο.
7. Μοιάζει αδέξιος ή με φτωχές κινητικές δεξιότητες.
8. Μπερδεύει το δεξί με το αριστερό.
9. Παρουσιάζει ελλιπής λεπτή κινητικότητα.

Μαθηματικά και Διαχείριση Χρόνου στα παιδιά με δυσλεξία

1. Δυσκολεύεται να μάθει να λέει την ώρα, τις ημέρες, τους μήνες, τις εποχές.
2. Δεν μπορεί να διαχειριστεί το χρόνο του.
3. Δυσκολεύεται να μάθει διαδοχικές πληροφορίες ή καθήκοντα.
4. Μπερδεύει τους αριθμούς, όπως το 4 με το 7.
5. Δυσκολεύεται να μάθει την αξία των χρημάτων και τη σωστή διαχείρισή τους.
6. Χρησιμοποιεί πάντα τα δάχτυλα για να μετρήσει.
7. Δυσκολεύεται να μάθει τις μαθηματικές πράξεις.
8. Δυσκολεύεται να αναπτύξει μαθηματικές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.

Μνήμη

1. Έχει εξαιρετική μακροπρόθεσμη μνήμη για πρόσωπα, εμπειρίες και τοποθεσίες, αλλά αδυνατεί να απομνημονεύσει ακολουθίες ή γεγονότα που δεν έχει βιώσει.
2. Σκέφτεται κυρίως με εικόνες και συναισθήματα κι όχι με λέξεις ή ήχους.
3. Έχει φτωχό εσωτερικό διάλογο.

Συμπεριφορά κι Ανάπτυξη στα παιδιά με δυσλεξία.

1. Είναι τρομερά ανοργάνωτος/η ή καταναγκαστικά τακτικός/ή.
2. Μπορεί να είναι στην τάξη ανήσυχος/η ή απόμακρος/η.
3. Ακολουθεί πολύ νωρίς ή με καθυστέρηση τα αναπτυξιακά στάδια (ομιλία, μπουσούλημα, περπάτημα, κτλ).
4. Παρουσιάζει ενούρηση που δε συμβαδίζει με την ηλικία του.
5. Κάνει περισσότερα λάθη όταν βρίσκεται υπό συναισθηματική πίεση.

Φώτης Παπαναστασίου, Ειδικός Παιδαγωγός, MSc Σχολική Ψυχολογία 

Περισσότερα θέματα για μαθησιακές δυσκολίες εδώ.