Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β´ Λυκείου: Η άλλη δημοσιογραφία (Τράπεζα θεμάτων #14545) - Απαντήσεις

Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β´ Λυκείου: Η άλλη δημοσιογραφία 

Η άλλη δημοσιογραφία

 

Άρθρο του Ηλία Βεργίτση, αρχισυντάκτη στο ειδησεογραφικό τμήμα της διαδικτυακής πύλης in.gr, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 24.11.2008 στην ψηφιακή έκδοση της εφημερίδας Το Βήμα. Το κείμενο τροποποιήθηκε κατάλληλα για τις ανάγκες της αξιολόγησης.

 

Θα μπορούσε να ειπωθεί –με αρκετή δόση ιστορικής αυθαιρεσίας, είναι αλήθεια– ότι ο Θουκυδίδης υπήρξε ο πρώτος δημοσιογράφος της Ιστορίας, διότι κατέγραψε γεγονότα απογυμνωμένα από τα μυθολογικά τους στοιχεία, σε μια γλώσσα λαϊκή και κατανοητή από όλους. […] Στους 26 αιώνες που μεσολάβησαν από τότε η είδηση πλέον μεταδίδεται σε κλάσματα του δευτερολέπτου και τα περιθώρια για ταυτόχρονη ανάλυσή της ολοένα στενεύουν. Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης αναζητούν νέες διεξόδους μπροστά στις αυξημένες απαιτήσεις ενός νέου είδους κοινού, που απαιτεί γρήγορη, έγκυρη, σαφή και κυρίως «έξυπνη» ενημέρωση. Μπορεί άραγε το διαδίκτυο –αν και βρίσκεται ακόμη στην εφηβική ηλικία– να εκφράσει το εξελισσόμενο αυτό αίτημα; Τι είναι τελικά αυτό που διαφοροποιεί σήμερα τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης από τα παραδοσιακά;

Το πρώτο στοιχείο είναι το κοινό τους. Γνωρίζουμε, λίγο ως πολύ, το target group1 των εφημερίδων, της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου: το σύνολο του πληθυσμού στον χώρο εμβέλειάς τους, ο οποίος κατά κύριο λόγο περιορίζεται εντός εθνικών συνόρων. Στην περίπτωση των διαδικτυακών μέσων τα πράγματα είναι διαφορετικά: καταναλωτές του προϊόντος είναι αναγκαστικά όσοι διαθέτουν την τεχνική δυνατότητα να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Δεύτερο στοιχείο διαφοροποίησης είναι το προφίλ του μέσου «αναγνώστη». Το προφίλ του αναγνώστη εφημερίδας διαφοροποιείται σε πολλά σημεία από αυτό του ακροατή ραδιοφώνου και του τηλεθεατή, αλλά στη σκληρή ουσία του πράγματος υπάρχει ένα ενοποιητικό χαρακτηριστικό: η μαζικότητα. Και τα τρία παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται σε όλους. Από τη νοικοκυρά, τον οδηγό ταξί, τον δημόσιο υπάλληλο ως τον πανεπιστημιακό λειτουργό, τον φοιτητή και τον συνταξιούχο. Όλοι είναι δυνάμει «πελάτες». Στο διαδίκτυο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης απευθύνονται – ακόμη – σε μια «ελίτ» πολιτών. Πρόκειται για ανθρώπους 20-40 ετών, μέσου ως ανώτερου βιοτικού επιπέδου, συνήθως μορφωμένους και πολύγλωσσους. Για τον λόγο αυτόν το κοινό των διαδικτυακών μέσων είναι πιο απαιτητικό και πιο ενημερωμένο.

Οι διαφορές όμως γίνονται σαφέστερες σε ό,τι αφορά την αμεσότητα και τη διεισδυτικότητα της είδησης. Ο Τύπος -είναι σαφές– ενημερώνει για τα γεγονότα με μια καθυστέρηση τουλάχιστον έξι ωρών, δίνοντας όμως τη δυνατότητα στον αναγνώστη να εμβαθύνει στην είδηση, προσφέροντας την ανάλυσή της σε έναν πεπερασμένο χώρο χαρτιού. Το ραδιόφωνο είναι ευέλικτο και ενημερώνει άμεσα για γεγονότα που μόλις συνέβησαν, χωρίς όμως να έχει τη δυνατότητα να συνδέσει με τα προηγούμενα που οδήγησαν σε αυτά και χωρίς να δίνει στον ακροατή μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης, όπως θα έκανε μια εφημερίδα. Η δε τηλεόραση είναι άμεση όσο και το ραδιόφωνο αλλά παραμένει δέσμια της εικόνας, δηλαδή του εντυπωσιασμού: γεγονότα με καλή εικόνα γίνονται βασικές και ουσιαστικές ειδήσεις. Ειδήσεις χωρίς εικόνα «θάβονται» σε μερικά δευτερόλεπτα στο τέλος των δελτίων. Το ίντερνετ είναι το μοναδικό μέσο που λειτουργεί με όλα τα πλεονεκτήματα των υπολοίπων και με τα επιπλέον που του δίνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Ο αναγνώστης ενημερώνεται άμεσα –μέσα σε ελάχιστα λεπτά– για την είδηση που αυτός επιθυμεί, πληροφορείται για προηγούμενα γεγονότα, έχει στη διάθεσή του απεριόριστο οπτικοακουστικό υλικό, αναλύσεις από άπειρες πηγές, αρθρογραφία και, κυρίως, όλα αυτά παραμένουν στη διάθεσή του θεωρητικά για πάντα, αποθηκευμένα κάπου στο Διαδίκτυο.

 

1ομάδα-στόχος

 

Κείμενο 2

Παλιές φωτογραφίες

 

Ποίημα του Τίτου Πατρίκιου (1928-) από τη συλλογή, Συγκατοίκηση με το παρόν, Κέδρος, 2011.

 

Πάλι κοιτάζω παλιές φωτογραφίες

από διαδηλώσεις, πορείες, συγκεντρώσεις

σε δρόμους, σε γήπεδα, σε πλατείες

φωτογραφίες του ’65, του ’68, του ’74, του ’81.

Μέσα σε ομοιόμορφα πλήθη

προσπαθώ να μεγεθύνω τις φυσιογνωμίες

να ξεχωρίσω την έκφραση του κάθε ανθρώπου

τη θεληματική, την ανυποχώρητη, την εξεγερμένη

την αιματοβαμμένη, τη χαρούμενη

όμως τα πρόσωπα δείχνουν ξεθωριασμένα

όπως το χαρτί των παλιών εφημερίδων

όπως οι περσινές και οι προπέρσινες ειδήσεις.

Άραγε απ’ όλους ποιοι πέθαναν και ξεχαστήκαν

ποιοι από τότε κιόλας ήσαν αγνοημένοι

ποιοι βρίσκονται και σήμερα μαζί

ποιοι ονειρεύονται από κοινού το ίδιο όνειρο

ποιοι ακόμα μιλάνε μεταξύ τους

ποιοι μένουν χωμένοι χώρια στη γωνιά τους

ποιοι βρίσκουν καταφύγιο στην αβεβαιότητα

ποιοι στην ατράνταχτη σιγουριά;

Όσο κοιτάζω τις παλιές φωτογραφίες

τόσο πιο καθαρά το βλέπω

περισσότερο κι από το παρελθόν

το μέλλον είναι που δεσμεύει.

 

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 

1ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να αποδώσεις συνοπτικά σε 60 – 70 λέξεις τις διαφορές ανάμεσα στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και το διαδίκτυο, σύμφωνα με το Κείμενο 1.

Μονάδες 10

2ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1 ο Ηλίας Βεργίτσης κάνει χρήση του ερωτήματος «Τι είναι τελικά αυτό που διαφοροποιεί σήμερα τα ιντερνετικά μέσα ενημέρωσης από τα παραδοσιακά;» Να αιτιολογήσεις τον ρόλο του ερωτήματος αυτού στην οργάνωση του κειμένου.

Μονάδες 10

3ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Να αποδώσεις τον ρόλο των ακόλουθων σημείων στίξης στο νόημα του κειμένου 1:

• α. της διπλής παύλας και του ερωτηματικού στο χωρίο: «Μπορεί άραγε το διαδίκτυο – αν και βρίσκεται ακόμη στην εφηβική ηλικία – να εκφράσει το εξελισσόμενο αυτό αίτημα;» (1η παράγραφος]
• β. της άνω και κάτω τελείας στο χωρίο: «Στην περίπτωση των διαδικτυακών μέσων τα πράγματα είναι διαφορετικά: καταναλωτές του προϊόντος είναι αναγκαστικά …» (2η παράγραφος]
• γ. των εισαγωγικών στο χωρίο: «Ειδήσεις χωρίς εικόνα «θάβονται» σε μερικά δευτερόλεπτα στο τέλος των δελτίων» (3η παράγραφος]
• δ. των κομμάτων στο χωρίο: «Ο αναγνώστης ενημερώνεται άμεσα – μέσα σε ελάχιστα λεπτά – για την είδηση που αυτός επιθυμεί, πληροφορείται για προηγούμενα γεγονότα, έχει στη διάθεσή του απεριόριστο οπτικοακουστικό υλικό, αναλύσεις από άπειρες πηγές, αρθρογραφία…» (3η παράγραφος]

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 4 

Να σχολιάσεις τη στάση του ποιητή απέναντι στο παρελθόν και το μέλλον, εστιάζοντας στο περιεχόμενο των τεσσάρων τελευταίων στίχων του ποιήματος (80-200 λέξεις).

Μονάδες 15

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΖΥΜΒΡΑΓΑΚΗ

       1. Σύμφωνα με τον κύριο Βεργίτση υπάρχουν ποικίλες διαφορές ανάμεσα στα παραδοσιακά και τα σύγχρονα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πιο συγκεκριμένα, τα παραδοσιακά μέσα απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, ενώ τα σύγχρονα μέσα απευθύνονται σε όσους διαθέτουν την τεχνολογική πρόσβαση. Γι’ αυτό, το κοινό τους δεν είναι μαζικό, αλλά  νεανικής ηλικίας, ευκατάστατο, μορφωμένο, ενημερωμένο και απαιτητικό. Εξάλλου, στα σύγχρονα μέσα, εν αντιθέσει με τα παραδοσιακά, η είδηση μεταδίδεται με αμεσότητα, χωρίς καθυστέρηση, ενώ παράλληλα η πληροφόρηση είναι απεριόριστη και προσφέρεται με πολυαισθητηριακό τρόπο.

 

       2. Το συγκεκριμένο ερώτημα τίθεται στον πρόλογο του κειμένου. Επομένως, δομικά επιτελεί τη λειτουργία να εισαγάγει τον αναγνώστη στο θέμα. Ειδικότερα, ο συντάκτης καταγράφει το ερώτημα για τις διαφορές ανάμεσα στα παραδοσιακά και τα σύγχρονα μέσα, προκειμένου να καταστήσει σαφές στον αναγνώστη ότι στο κύριο μέρος θα αναλυθεί το ζήτημα αυτό. Άλλωστε, με το ερώτημα ο συντάκτης δημιουργεί την αίσθηση του διαλόγου, κάνει το ύφος του κειμένου πιο άμεσο, ζωντανό και παραστατικό, με αποτέλεσμα να προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να τον ευαισθητοποιεί.

 

       3α. Με τη διπλή παύλα ο συντάκτης εισάγει ένα σχόλιο για την πρώιμη ηλικία του διαδικτύου, το οποίο θεωρεί απαραίτητο για την κατανόηση του νοήματος. Με το ερωτηματικό ο συντάκτης προσπαθεί να προβληματίσει τον δέκτη και να τον ευαισθητοποιήσει για το αν μπορεί το διαδίκτυο να καλύψει τις ανάγκες της σύγχρονης ενημέρωσης.

β. Με την άνω κάτω τελεία ο συντάκτης εισάγει την επεξήγηση της διαφοράς του διαδικτύου από τα παραδοσιακά μέσα.

γ. Με τα εισαγωγικά ο συντάκτης δηλώνει τη μεταφορική χρήση του λόγου, αφού κυριολεκτικά εννοεί πως οι ειδήσεις δεν προβάλλονται τόσο όσο θα έπρεπε.

δ. Με τα κόμματα ο συντάκτης συνδέει τις προτάσεις με ασύνδετο σχήμα, ώστε να δώσει ένταση, έμφαση στον λόγο και να τονίσει με αμεσότητα τα πλεονεκτήματα της πληροφόρησης μέσω του διαδικτύου.

 

         4. Το ποίημα αναφέρεται στη στάση που κρατά το ποιητικό υποκείμενο απέναντι στο παρελθόν και στο μέλλον. Πιο συγκεκριμένα, ο ήρωας του ποιήματος, κοιτάζοντας παλιές φωτογραφίες («Πάλι κοιτάζω παλιές φωτογραφίες») και σκεπτόμενος πού να βρίσκονται σήμερα τα πρόσωπα που απεικονίζονται («Άραγε απ’ όλους…σιγουριά»), καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τελικά δεν είναι το παρελθόν αυτό που περιορίζει τόσο πολύ τον άνθρωπο, αλλά το μέλλον («περισσότερο κι από το παρελθόν το μέλλον είναι που δεσμεύει»). Μάλιστα, ο ποιητής χρησιμοποιώντας ως κειμενικό δείκτη την αντίθεση ανάμεσα στη δέσμευση του παρελθόντος και του μέλλοντος («περισσότερο κι από το παρελθόν το μέλλον είναι που δεσμεύει») τονίζει με εμφατικό τρόπο πως το μέλλον είναι αυτό που του επιβάλλει περιορισμούς. Άλλωστε με τη χρήση του α’ ενικού προσώπου («κοιτάζω») δίνει έναν εξομολογητικό χαρακτήρα στο ποίημα και τονίζει την προσωπική του στάση απέναντι στο παρελθόν και το μέλλον. Εξάλλου, με τη μεταφορά («το μέλλον είναι που δεσμεύει») δηλώνει με παραστατικό τρόπο τους περιορισμούς που θεωρεί ότι του επιβάλλουν τα μελλούμενα.

        Προσωπικά, ταυτίζομαι με τις ποιητικές αναφορές, καθώς πιστεύω ότι οι συλλογισμοί για το τι θα φέρει το μέλλον προκαλούν άγχος και πίεση στον άνθρωπο, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε να τον περιορίζει στο σύνολο της ζωής του. Αντίθετα, ό,τι έχει συμβεί στο παρελθόν αποτελεί μία ανάμνηση και είτε αυτή είναι καλή είτε κακή δεν μπορεί να περιορίσει τόσο τον άνθρωπο από τη βίωση του παρόντος του.

    Επιμέλεια απαντήσεων: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, φιλόλογος - M.Ed. ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας. 

Αναζητήστε το βιβλίο του: Όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις, Αποστόλης Ζυμβραγάκης, εκδόσεις 24 γράμματα, ISBN: 978-618-201-134-8, μέσα από το οποίο μπορείτε να βρείτε οδηγίες για το πώς απαντιούνται τα συγκεκριμένα ερωτήματα. 

Στο βιβλίο που κυκλοφορεί παρουσιάζεται με έναν ευρηματικό τρόπο όλη η ύλη των Νέων Ελληνικών Γ' Λυκείου (συνεξέταση γλώσσας και λογοτεχνίας) μέσα από 100+ ερωτήσεις και απαντήσεις.  

Πρόκειται για έναν πλήρη οδηγό, στον οποίο θα βρείτε με σαφή και εύστοχο τρόπο απαντήσεις και οδηγίες για όλα τα πιθανά θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη περίληψη, πρακτικό οδηγό για πετυχημένο ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, πρακτικό οδηγό για πετυχημένη παραγωγή λόγου σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, καθώς και όλα τα νέα κριτήρια αξιολόγησης του ΙΕΠ με τις απαντήσεις τους. 

Είναι σίγουρο πως αυτός ο πρακτικός οδηγός Νέων Ελληνικών θα γίνει ένα απαραίτητο εργαλείο για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων. 

Βρείτε το βιβλίο στην "Πολιτεία" με έκπτωση 10%: https://www.politeianet.gr/books/9786182011348-zumbragakis-apostolis-24-grammata-oli-i-uli-ton-neon-ellinikon-g-lukeiou-mesa-apo-100-erotiseis-kai-apantiseis-319288 

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους φιλολόγους της γενιάς του, δημιουργός του δημοφιλούς εκπαιδευτικού ιστολογίου "Ηλεκτρονική Διδασκαλία" (e-didaskalia.blogspot.gr), μέσα από το οποίο παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας. Όλη αυτή η γνώση πλέον συμπυκνώνεται σε έναν πλήρη και ταυτόχρονα πρακτικό οδηγό Νέων Ελληνικών -απαραίτητο μετά τις τελευταίες αλλαγές- για εκπαιδευτικούς και υποψήφιους πανελλαδικών εξετάσεων.