.png)
Oι φινλανδικές αρχές συνειδητοποιήσαν την σημασία της εκπαίδευσης για το μέλλον της χώρας ήδη από την δεκαετία του 60. Υπήρχε συναίνεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων για την ανάγκη αναβάθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, και τα θεμέλια του σημερινού συστήματος εκπαίδευσης χτίστηκαν τότε με προσεκτικά βήματα. Οι μετέπειτα αλλαγές απλώς βελτιώνουν το σύστημα βασιζόμενες στην έρευνα και στη παρακολούθηση των εξελίξεων.
Η Φινλανδία εφαρμόζει το μοντέλο της αποκεντρωμένης διοίκησης που ισχύει και για την εκπαίδευση. Το Υπουργείο Παιδείας καθορίζει τους γενικούς στόχους μόρφωσης, τα μαθήματα που διδάσκονται και τις ελάχιστες ώρες διδασκαλίας κάθε μαθήματος. Οι γενικοί στόχοι του υπουργείου εξειδικεύονται από το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας που καθορίζει και το περιεχόμενο του κάθε μαθημάτος. Σε τοπικό επίπεδο (οι δήμοι σε συνεργασία με τα σχολεία) αποφασίζεται η τελική μορφή του αναλυτικού προγράμματος.
Tο σύστημα εκπαίδευσης έχει δημόσιο χαρακτήρα στην Φινλανδία. Οι λίγοι ιδιωτικοί φορείς που παρέχουν σχολικές υπηρεσίες επιδοτούνται από το κράτος.
Το σχολείο
Τα φινλανδόπουλα ξεκινάνε το σχολείο όταν είναι 7 ετών έχοντας κάνει και ένα χρόνο νηπιαγωγείο πριν. Στις πρώτες τάξεις οι ελάχιστες ώρες μαθημάτων είναι 20 ώρες την εβδομάδα και στο γυμνάσιο 30 ώρες την εβδομάδα. Στο σχολείο προσφέρεται ένα ζεστό γεύμα δωρεάν σε όλους τους μαθητές κατά την διάρκεια της ημέρας. Αυτό δίνει ευελιξία ως πρός τις συνολικές ώρες μαθημάτων ημερησίως. Τα σχολεία διευκολύνουν τους εργαζόμενους γονείς δίνοντας τη δυνατότητα παραμονής των μικρών μαθητών σε ελεγχόμενο περιβάλλον μέχρι της 4 μμ. Τις ώρες αυτές στους μαθητές προσφέρονται δημιουργικές δραστηριότητες και βοήθεια στο διάβασμα των μαθημάτων της επόμενης ημέρας εάν το επιθυμούν οι γονείς.
Στα σχολικά βιβλία ο ρόλος του κράτους περιορίζεται στον καθορισμό του περιεχόμενου κάθε μαθήματος και οι εκδοτικοί οίκοι της χώρας προετοιμάζουν και εκδίδουν τα σχολικά βιβλία σε συνεργασία με ειδικούς. Τα σχολεία της περιοχής μαζί με το αρμόδιο τμήμα του δήμου αποφασίζουν ποία σειρά σχολικών βιβλίων τους εξυπηρετεί.
Στην διαδικασία της εκμάθησης η έμφαση δίνεται στην συμμετοχή των παιδιών όσο το δυνατό πιο ενεργά σε κάθε μάθημα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται οι ομαδικές εργασίες, η εξέταση φυσικών φαινόμενων με όλα τα διαθέσιμα μέσα, οι ασκήσεις με πραγματικά προβλήματα, οι επισκέψεις στην φύση, σε μουσεία και σε ερευνητικά ινστιτούτα. Ο εκπαιδευτικός παίρνει συχνά τον ρόλο του προπονητή ή καθοδηγητή στην διαδικασία εκμάθησης.
Πέρα από τα συνηθισμένα μαθήματα, όπως η μητρική γλώσσα, τα μαθηματικά και η ιστορία, το φινλανδικό σχολείο δίνει την δυνατότητα εκμάθησης τριών ξένων γλωσσών στην βασική εκπαίδευση. Στα πρακτικά μαθήματα συμπεριλαμβάνονται η ζωγραφική, η μουσική με διάφορα όργανα, οι χειροτεχνίες, η γυμναστική, η μαγειρική, η ξυλουργική και η ραπτική.
Μετά τη βασική εκπαίδευση
Οι Φινλανδοί μαθητές δε συνεχίζουν μετά το γυμνάσιο αυτόματα στο λύκειο όπου απαιτείται η μέση βαθμολογία απολυτηρίου γυμνασίου να είναι αρκετά καλή. Περίπου το 42 % των απόφοιτων γυμνασίου επιλέγει την δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση για να συνεχίσει τις σπουδές του.
Τα πτυχία της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης αναγνωρίζονται από την αγορά εργασίας στην Φινλανδία. Η προϋπόθεση για την αναγνώριση αυτή ήταν η διαμόρφωση του περιεχόμενο των σπουδών μαζί με τους επαγγελματικούς φορείς κάθε κλάδου ώστε οι δεξιότητες που αποκτούνται να αντιστοιχούν στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.
Οι απόφοιτοι επαγγελματικής εκπαίδευσης έχουν το δικαίωμα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα ΤΕΙ και στα πανεπιστήμια συμμετέχοντας στις εισαγωγικές εξετάσεις όπως και οι απόφοιτοι λυκείου όπου αυτό απαιτείται.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών
Το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των εκπαιδευτικών θεωρείται από τα σημαντικότερα στοιχεία για την επιτυχία του φινλανδικού συστήματος εκπαίδευσης. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι κάτοχοι πτυχίων Μάστερ, και οι σπουδές τους συμπεριλαμβάνουν πρακτική εξάσκηση έξη μηνών σε σχολεία. Η εισαγωγή στις παιδαγωγικές σχολές γίνεται με γραπτές εξετάσεις και ακολουθεί η προσωπική συνέντευξη των υποψηφίων.
Οι εκπαιδευτικοί δεν διορίζονται από το κράτος αλλά αντιθέτως πρέπει να δραστηριοποιηθούν οι ίδιοι κάνοντας αίτησεις πρόσληψης για τις κενές θέσεις εκπαιδευτικών που υπάρχουν σε διάφορους δήμους. Οι δήμοι επιθυμούν να έχουν τους καλύτερους εκπαιδευτικούς στα σχολεία της περιοχής τους και έτσι η επιλογή γίνεται αξιοκρατικά. Οι εκπαιδευτικοί αμείβονται καλά και έχουν αυτονομία στην δουλειά τους.
Οι εκπαιδευτικοί παίρνουν μέρος σε σεμινάρια επιμόρφωσης κάθε χρόνο μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς όπου συζητιούνται επίκαιρα θέματα εκπαίδευσης και δίνεται η δυνατότητα βελτίωσης των γνώσεων της καινούργιας τεχνολογίας.