Γλώσσα Β' Γυμνασίου - Ενότητα 1
Υποκείμενο
Το υποκείμενο είναι το ονοματικό σύνολο για το οποίο γίνεται λόγος μέσα στην πρόταση
Φανερώνει ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. π.χ. Ο Δημήτρης χτύπησε δυνατά την μπάλα.
Για να το βρούμε ρωτάμε ποιος/ποιοι,ποια/ποιες,ποιο/ποια + το ρήμα
π.χ Ο μαθητής μπήκε καθυστερημένος στην τάξη.(ποιος μπήκε; Ο μαθητής : Υποκ)
Οι μορφές του Υποκειμένου
Το υποκείμενο εμφανίζεται με τις εξής μορφές :
Μορφές | Παραδείγματα |
1. Ουσιαστικό | Η Μαρία βλέπει τηλεόραση. |
2. Αντωνυμία | -Οι άλλοι έφυγαν γρήγορα. -Εκείνος την παρακολουθούσε αμίλητος. |
3. Επίθετο με άρθρο (ουσιαστικοποιημένο) | -Οι νέοι είναι τολμηροί. -Οι κακοί τιμωρούνται. |
4. Μετοχή με άρθρο. | -Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται. -Συγκεντρώθηκαν στην αυλή όλοι οι εργαζόμενοι . |
5. Πρόταση με άρθρο. | - Το ότι είπες ψέματα με στεναχώρησε. - Το τι θα κάνω είναι δική μου δουλειά . |
6. Άρθρο που συνοδεύει άλλο μέρος του λόγου | -Δεν τον απασχολεί καθόλου το αύριο. - Το « Αθώοι και φταίχτες »είναι μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα |
7. Πρόταση χωρίς άρθρο | -Φαίνεται ότι θα βρέξει . -Είναι γνωστό πως δεν τον συμπαθώ. |
Υποκείμενο -ολόκληρη πρόταση χωρίς άρθρο. Η πρόταση αυτή μπορεί να είναι:
α) Δευτερεύουσα αναφορική: Όποιος αγαπάει ,παιδεύει.
β)Δευτερεύουσα ονοματική( ειδική, βουλητική, ενδοιαστική, πλάγια ερωτηματική ),η οποία μπαίνει ως υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις.
Απρόσωπα ρήματα : | Απρόσωπες εκφράσεις : |
Λέγονται τα ρήματα που βρίσκονται σε γ΄ ενικό πρόσωπο και δεν έχουν υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα αλλά ολόκληρη πρόταση. π.χ. λέγεται, επιτρέπεται, πιστεύεται, πρέπει, ενδέχεται , συμφέρει ,πρόκειται, συμβαίνει, ταιριάζει, -Δεν πρόκειται να έρθω.. -Λέγεται ότι το καλοκαίρι θα είναι δύσκολο.. | σχηματίζονται με τα ρήματα είναι ή υπάρχει + ουσιαστικό , από το ρήμα είναι + ουδέτερο επιθέτου ή μετοχής και από το ρήμα είναι + τροπικό επίρρημα : Είναι ώρα να πω την αλήθεια. Είναι κακό να αδικείς τους ανθρώπους. |
Το υποκείμενο παραλείπεται:
α) Στο α΄ και στο β΄ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας (εγώ-εμείς / εσύ-εσείς), όταν δε θέλουμε να δώσουμε έμφαση σ’ αυτό, π.χ. Πεινάω. (εννοείται: εγώ) / «Είσαι μαθητής» (εννοείται: εσύ). | β) Στο γ΄ πρόσωπο όταν: - εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα, - είναι μια γενική έννοια, π.χ. «οι άνθρωποι», - μόνο ένα υποκείμενο μπορεί να εννοηθεί, π.χ. Την έκοψαν στα γραπτά. (εννοείται οι εξεταστές) - το ρήμα δείχνει κάποιο φυσικό φαινόμενο, π.χ. «Και ξαφνικά συννέφιασε» (εννοείται: ο ουρανός). |
Συμφωνία υποκειμένου – ρήματος
1) Όταν μια πρόταση έχει ένα υποκείμενο, το ρήμα συμφωνεί με το υποκείμενο στο πρόσωπο και τον αριθμό. Οι μαθητές γράφουν διαγώνισμα.
2) Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα υποκείμενα, τότε:
α) Το ρήμα μπαίνει στον πληθυντικό αριθμό και στο επικρατέστερο πρόσωπο (το α΄ πρόσωπο είναι επικρατέστερο από το β΄ πρόσωπο και το β΄ από το γ΄ πρόσωπο). Π.χ. Εγώ και ο φίλος μου θα πάμε εκδρομή
β) Όταν όμως έχουμε δύο ή περισσότερα υποκείμενα που βρίσκονται στον ενικό αριθμό και παρουσιάζονται με τη μορφή διάζευξης, τότε το ρήμα μπαίνει στον ενικό αριθμό (Καλύτερος οδηγός θα είναι ο Hamilton ή ο Verstappen).
γ) Όταν τα υποκείμενα μπορούν να θεωρηθούν πως ανήκουν στην ίδια «ομάδα» και δημιουργούν ένα ενιαίο σύνολο, τότε το ρήμα μπορεί να μπει και στον ενικό αριθμό (π.χ. «Η ειλικρίνεια και η τιμιότητά του αποδείχτηκε εύκολα.
δ) Όταν ως υποκείμενο λειτουργεί ένα περιληπτικό ουσιαστικό, ένα ουσιαστικό δηλαδή στο οποίο παρουσιάζεται διαφορά μεταξύ του γλωσσικού τύπου του και των πραγματικών στοιχείων που δηλώνει (π.χ. η λέξη «πλήθος» γραμματικά είναι ενικός αριθμός, αλλά σημαίνει πολλούς ανθρώπους), τότε μπορούμε να διαλέξουμε πληθυντικό ή ενικό.
ε) Στην περίπτωση που το υποκείμενο είναι στον ενικό αριθμό και συνδέεται με άλλα πρόσωπα ή πράγματα μπορεί το ρήμα να χρησιμοποιηθεί στον πληθυντικό αριθμό για να προβάλει το πλήθος (π.χ. «Εγώ με τον αδελφό μου μεταφέραμε τα πράγματα»).
στ) Όταν το ρήμα προηγείται μπορεί να μπει στον ενικό αριθμό ακόμα και αν τα υποκείμενα είναι περισσότερα. Π.χ Σήμερα προχωράει με αλματώδεις ρυθμού , η επιστήμη και η τεχνολογία.
Ασκήσεις:
1) Να βρεις τα υποκείμενα και να σημειώσεις τη μορφή τους.
Η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε τις τελευταίες μέρες.
Ο κατηγορούμενος αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες.
Ποιος σου έστειλε αυτό το γράμμα;
Οι άρρωστοι δέχτηκαν τη επίσκεψη του γιατρού.
Δε γίνεται να έχεις πάντα δίκιο.
Το να κρίνεις συνεχώς τους άλλους είναι άδικο.
Απαγορεύεται να καπνίζετε στην αίθουσα.
Το χθες ,το σήμερα και το αύριο είναι σχετικά μέσα στην αιωνιότητα.
Χρειάζεται επιμονή και επιμονή αυτό το επάγγελμα.
Μπορεί να έρθουμε και εμείς εκδρομή.
Να βάλεις το ρήμα στο κατάλληλο πρόσωπο-αριθμό.
Εγώ και ο αδελφός μου …………(επισκέπτομαι) πέρυσι την Κρήτη.
Ο Βασίλης και ο Κώστας ………(πηγαίνω) χθες σινεμά.
Εσύ ,η Ελένη και εγώ…….(είμαι) μαζί χθες στο πάρτι.
Όταν μαζευτήκαμε, όλη η παρέα …….(διασκεδάζω) μέχρι τα χαράματα.
Να ………..(χαίρομαι) όλα τα καλά εσύ και η οικογένειά σου.
Αχώριστα μόρια
Οι σύνθετες λέξεις της νέας ελληνικής σχηματίζονται με δύο τρόπους: α) Με την προσθήκη στην αρχή της λέξης ενός μορφολογικού στοιχείου που ονομάζεται αχώριστο μόριο ή πρόθημα. β) Mε την ένωση δύο ή περισσότερων λέξεων.
Σύνθεση με αχώριστα μόρια :
Τα αχώριστα μόρια είναι μονοσύλλαβες ή δισύλλαβες λέξεις που λειτουργούν ως προθήματα σε σύνθετες λέξεις, δηλ. αποτελούν το α΄ συνθετικό τους . Τα περισσότερα αχώριστα μόρια έχουν αρχαία ελληνική προέλευση (λόγια), ενώ λίγα δημιουργήθηκαν στα νεότερα χρόνια ( λαϊκά )
Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα αχώριστα μόρια είναι τα εξής:
α) α- (αν-, ανα-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό στερητική σημασία, π.χ. αδύνατος (α + δυνατός), ανήλιος (αν + ήλιος), αναδουλειά (ανα + δουλειά). β) ανα- (αν-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω», «πάλι», «πίσω», π.χ. ανασηκώνω (ανα + σηκώνω), αναγέννηση (ανα + γέννηση), αναρωτιέμαι (ανα + -ρωτιέμαι). γ) απο- (απ-, αφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία της «απομάκρυνσης», της «αφαίρεσης»,του «χρόνου» και άλλες σημασίες, π.χ. απόκοσμος (απο + κόσμος), αποδυναμώνω (απο + δυναμώνω), απόβραδο (απο + βράδυ). δ) δια- (δι-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ανάμεσα», «παντού» και άλλες σημασίες, π.χ. διατρέχω (δια + τρέχω), διασπορά (δια + σπορά), διέξοδος (δι + έξοδος). ε) δυσ-: προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «δύσκολου», του «κακού», π.χ. δυσμορφία (δυσ+ μορφή), δύσκαμπτος (δυσ + καμπή). στ) εν- (εμ-, εγ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μέσα», π.χ. εντοιχίζω (εν + τοιχίζω),εμποτίζω (εμ + ποτίζω), εγκοπή (εγ + κοπή). ζ) επι- (επ-, εφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «επάνω» και άλλες σημασίες, π.χ. επιγραφή (επι + γραφή), επίγραμμα (επι + γράμμα), επέκταση (επ + έκταση), έφιππος (εφ + ίππος). η) κατα- (κατ-, καθ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «κάτω», της «εναντίωσης», της «υπερβολής» και άλλες σημασίες, π.χ. κατάβαση (κατα + βάση), καταδιώκω (κατα + διώκω), καταγοητεύω (κατα + γοητεύω). θ) ξε- (και ξ- πριν από φωνήεν): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «έξω», του «πολύ», της στέρησης, π.χ. ξεσπιτώνω (ξε + σπιτώνω), ξετρελαίνω (ξε + τρελαίνω), ξεπουλώ (ξε + πουλώ). ι) παρα- (παρ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «ενώπιον», του «εναντίον», της απόκλισης από το νόημα του β΄ συνθετικού και άλλες σημασίες, π.χ. παρελαύνω (παρα + ελαύνω), παραβαίνω (παρα + βαίνω), παραγνωρίζω (παρα + γνωρίζω). ια) συν- (συγ-, συλ-, συμ-, συρ-, συσ-, συ-, συνε-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «μαζί»,π.χ. συνεργασία(συν + εργασία), συγγενής (συγ + γένος), συρροή (συρ + ροή). ιβ) υπο- (υπ-, υφ-): προσδίδει στο β΄ συνθετικό τη σημασία του «από κάτω» και του «μείον», π.χ. υποστήριξη (υπο + στήριξη), υπόταση (υπο + τάση). |
Ασκήσεις
1).Με τη βοήθεια των συμφραζόμενων και της θεωρίας που σας δόθηκε να υπογραμμίσετε τα αχώριστα μόρια των τονισμένων λέξεων, να διακρίνετε τη σημασία τους .
1. Η αναδουλειά που πλήττει τα περισσότερα καταστήματα έχει κάνει και το Γιώργο ανασφαλή σχετικά με το οικονομικό μέλλον της οικογένειάς του .
2. Είναι άλλωστε το μόνο που κράτησε , καθώς ξεπούλησε την υπόλοιπη περιουσία προκειμένου να ξεχρεώσει
3. Δεν εγκρίνω καμιά από τις προτάσεις σου, γιατί δεν πιστεύω ότι ο Γιάννης ενέχεται σε παράνομη ενέργεια. Μού εμπνέει απόλυτη εμπιστοσύνη .
4. Αυτό το ζώο, ως αμφίβιο, ζει εξίσου στη θάλασσα και στη στεριά. Γι’ αυτό τον άνθρωπο έχω ακούσει και καλά και άσχημα. Είναι αμφιλεγόμενη περίπτωση
5. Πρόσφατα πήρε τη θέση του αρχισυντάκτη στην εφημερίδα.
6. Η διασπορά ψευδών ειδήσεων τιμωρείται από το νόμο.
7. Η διαγώνιος ενώνει 2 απέναντι γωνίες καθώς διέρχεται ανάμεσά τους
8. Οι διχογνωμίες που επικράτησαν στη συνέλευση του τμήματός μας οδήγησαν αρκετούς σε διχόνοια .
9. Αυτό το κείμενο είναι δυσνόητο.
10. Τα νερά της βροχής εισρέουν στο υπόγειό μας .
11. Λόγω του άγχους της παρουσιάστηκε επιχείλιος έρπης. Ήταν μια εφήμερη σχέση, γι’ αυτό δεν κράτησε πολύ.
12. . Στο δεύτερο ημίχρονο όμως, ο Κώστας σωριάστηκε κάτω σχεδόν ημιθανής από την απογοήτευση.
13. Ένα μολυσμένο νέφος περιβάλλει τις μεγαλουπόλεις. Το δαχτυλίδι που μού δώρισαν είναι πραγματικά περίτεχνο.
14. Η Κλειώ έχει γίνει υποχείριό σου, αλλά η παρέα δεν το ανέχεται άλλο αυτό. Δεν μπορείς να υφαρπάζεις την προσωπικότητα του άλλου, όλοι λειτουργούμε σε ισότιμη βάση.
15. Ο Κωνσταντίνος πήρε μέτρα για την ανασυγκρότηση του κράτους. Έτσι, το Βυζάντιο ξεκίνησε την ανοδική του πορεία.
16. Οι βουλευτές καταψήφισαν το νέο μνημόνιο. Η κατάβαση κράτησε αρκετές ώρες, αλλά το θέαμα που αντίκρισαν τους καταγοήτευσε κι ας ήταν καταχείμωνο .
17. . Η προσθαλάσσωση του αεροσκάφους έγινε με επιτυχία.
2) Βρείτε τα αχώριστα μόρια των παρακάτω λέξεων και στη συνέχεια δημιουργήστε μια πρόταση για κάθε περίπτωση :
άμεμπτος, διασυρμός, εμπειρία, συμμαθήτρια, αμφιταλαντεύομαι, υπονοώ,
δυσαρέσκεια
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
Ανάλογα με τη θεματική πρόταση/περίοδο, μια παράγραφος μπορεί να αναπτυχθεί μα τους παρακάτω τρόπους:
Παράγραφος με παραδείγματα
Παράγραφος με σύγκριση – αντίθεση
Παράγραφος με διαίρεση
Παράγραφος με αιτιολόγηση
Παράγραφος με αναλογία
Παράγραφος με αίτια αποτελέσματα
Παράγραφος με ορισμό
Παράγραφος με συνδυασμό μεθόδων
Παράγραφος με παραδείγματα:
Στην περίπτωση αυτή παραθέτουμε παραδείγματα από την ιστορία, τη σύγχρονη κοινωνική καθημερινή ζωή ή την προσωπική εμπειρία, με τα οποία επαληθεύεται – τεκμηριώνεται η κύρια ιδέα της παραγράφου.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
παράδειγμα, για παράδειγμα, όπως, παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη…
Παράδειγμα:
Η εξουσία είναι γένους θηλυκού – όχι μόνο αρσενικού, όπως νομίζουν ορισμένοι, που θεωρούν τις γυναίκες ανεπαρκείς για τη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας. Άλλωστε η ιστορία μάς παρέχει παραδείγματα για του λόγου το αληθές. Η αρχαία Αιγύπτια Χατσεπσούτ (περίπου 1500 π.Χ. ) κυβέρνησε με δυναμισμό την ιδιόμορφη αυτοκρατορία της ως φαραώ ενάντια στις τοπικές παραδόσεις. Η συμπατριώτισσά της, η Κλεοπάτρα, έγραψε τις δικές της σελίδες στην ιστορία. Η περιβόητη Ελισάβετ Α΄ (1558-1603) της Αγγλίας κυβέρνησε με έμπνευση και πυγμή δημιουργώντας τις βάσεις της βρετανικής αποικιοκρατίας. Επίσης η βασίλισσα Βικτωρία (1837-1901) της Αγγλίας σφράγισε με την εξουσία της την κυριαρχία του βρετανικού στόλου σε όλον τον κόσμο. Από την πιο πρόσφατη ιστορία να θυμίσουμε την Ινδή πρωθυπουργό Ίντιρα Γκάντι, την ισραηλινή Γκόλντα Μέιρ, τη Μάργκαρετ Θάτσερ στη Βρετανία, την Εύα Περόν στην Αργεντινή και πολλές άλλες. Κανείς, λοιπόν, δεν μπορεί να αγνοεί το δυναμισμό του γυναικείου φύλου.
Παράγραφος με σύγκριση – αντίθεση:
Στην περίπτωση αυτή αντιπαραβάλλουμε, συγκρίνουμε δύο πρόσωπα, πράγματα, έννοιες , ιδέες, καταστάσεις κ.λπ. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης μπορεί να λάβει δύο μορφές: i. σύγκριση: προσδιορίζουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές αυτών που συγκρίνονται. ii. αντίθεση: εντοπίζουμε και αναλύουμε μόνο τις διαφορές αυτών που εξετάζονται αντιθετικά. Μπορούμε να αντιπαραβάλλουμε ή να συγκρίνουμε κατά γνώρισμα τα δύο μέλη ή να παρουσιάζουμε πρώτα τα χαρακτηριστικά του ενός μέλους και μετά τα χαρακτηριστικά του άλλου.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
ωστόσο, όμως, αλλά, παρόλο που, από την άλλη πλευρά, αν και, μολονότι, ενώ, και ας, και αν, διαφέρω, διαφορά, αντιθέτω, αντίθεση, σε αντίθεση με, συγκρίνω, συγκριτικά, σε σύγκριση με…
Παράδειγμα
« Ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους τα ΜΜΕ άλλοτε προσφέρουν πληροφόρηση κι άλλοτε γίνονται φορείς παραπληροφόρησης. Όταν επιδιώκεται η πληροφόρηση, τα ενημερωτικά κείμενα – προφορικά ή γραπτά – χρησιμοποιούν κυρίως ουσιαστικά και ρήματα για να προβάλλουν τα γεγονότα της επικαιρότητας ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους για τη ζωή της κοινωνίας. Τα στοιχεία που παρατίθενται σ’ αυτά είναι διασταυρωμένα, επιβεβαιωμένα και τα δημοσιογραφικά σχόλια σαφή, ρητά. Η πληροφόρηση απευθύνεται στη λογική των δεκτών, τους ενημερώνει έγκυρα, αξιόπιστα και συμβάλλει στη διαφώτισή τους σχετικά με τα τεκταινόμενα της επικαιρότητας. Αντίθετα, όταν στόχος είναι η παραπληροφόρηση, τα ενημερωτικά κείμενα από τη μια βρίθουν επιθέτων και κάθε λογής προσδιορισμών κι από την άλλη προβάλλουν προσωπικές υποθέσεις ως ειδήσεις γενικού ενδιαφέροντος. Τα στοιχεία που παραθέτουν είναι συνήθως χαλκευμένες ή ανεπιβεβαίωτες ειδήσεις και τα σχόλια διαπλέκονται μ’ αυτές. Η παραπληροφόρηση, μ’ άλλα λόγια, απευθύνεται στο συναίσθημα, αποπροσανατολίζει και χειραγωγεί το δέκτη. Από τα παραπάνω είναι φανερό πως πληροφόρηση και παραπληροφόρηση χρησιμοποιούν διαφορετικά μέσα και υπηρετούν διαφορετικούς στόχους.»
Παράγραφος με διαίρεση:
Στην περίπτωση αυτή μια γενικότερη έννοια διαιρείται σε μικρότερα μέρη. Η διαίρεση γίνεται συνήθως στη θεματική πρόταση, ενώ στις λεπτομέρειες παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μέρους.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
διακρίνω, χωρίζω, διαιρώ, μορφές, είδη, κλάδοι, μέρη…
Παράδειγμα: Παρότι τα δημοτικά τραγούδια παρουσιάζουν μεγάλο θεματικό πλούτο, μπορούμε ωστόσο να τα χωρίσουμε σε τρείς μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα τραγούδια που αναφέρονται στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής (της αγάπης, του γάμου, νανουρίσματα, παιδικά, κάλαντα, αποκριάτικα, της ξενιτιάς, μοιρολόγια, γνωμικά της δουλειάς). Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα ιστορικά τραγούδια, δηλαδή αυτά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας ενός ιστορικού γεγονότος ή αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, όπως είναι τα ακριτικά και τα κλέφτικα. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι παραλογές, ένα ιδιαίτερο είδος δημοτικού τραγουδιού, το οποίο διακρίνεται για τον αφηγηματικό του χαρακτήρα, τη δραματικότητα και την παραστατικότητα του λόγου.
Παράγραφος με αιτιολόγηση:
Στην περίπτωση αυτή παρουσιάζουμε λογικά επιχειρήματα και άλλες αποδείξεις μ τα οποία επιβεβαιώνουμε/τεκμηριώνουμε μια θέση/άποψη, που δηλώνεται στη θεματική πρόταση/περίοδο. Ουσιαστικά η θεματική πρόταση/περίοδο δημιουργεί το ερώτημα «γιατί συμβαίνει αυτό;», η απάντηση του οποίου δίνεται στις λεπτομέρειες.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
επειδή, διότι, γιατί, εφόσον, καθώς, αφού, γι’ αυτόν το λόγο, ο λόγος είναι, η αιτία είναι, η εξήγηση είναι, αυτό οφείλεται/εξηγείται, έτσι…
Παράδειγμα: Η φθορά που ο πόλεμος προκαλεί στον άνθρωπο δεν είναι μόνο βιολογική αλλά και ηθική και ψυχική. Γιατί ο πόλεμος εξαγριώνει τον άνθρωπο. Ο κίνδυνος δημιουργεί ανασφάλεια και η ανασφάλεια κάνει τον άνθρωπο καχύποπτο και βίαιο. Μηχανεύεται τα πάντα για να επιβιώσει, εξοντώνοντας τον αντίπαλο. Η επιθυμία για εκδίκηση τον εξωθεί στην κτηνωδία. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης παίρνει τη θέση της λογικής και η «δύναμη των όπλων» είναι αυτή που απονέμει δικαιοσύνη. Η έχθρα γεμίζει την ψυχή των ανθρώπων με μίσος. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια καταρρακώνεται. Αξίες, που στην ειρηνική ζωή είναι αρετές για τον άνθρωπο, όπως η ειλικρίνεια, η εντιμότητα, η ανθρωπιά, η καλοσύνη θεωρούνται αδυναμίες. Ο πόλεμος κάνει τον άνθρωπο απάνθρωπο. Και το χειρότερο είναι ότι οι πληγές που ανοίγει ο πόλεμος στην ψυχή του ανθρώπου μένουν ανοιχτές για πολύ καιρό μετά τη λήξη του.
Παράγραφος με αναλογία:
Στην περίπτωση αυτή βεβαιώνουμε μια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα, ανόμοια εντελώς από μια άποψη, τα οποία συσχετίζονται στη θεματική πρόταση/περίοδο. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης χρησιμοποιείται όταν η θεματική πρόταση/ανάπτυξη διατυπώνεται ως μεταφορά ή παρομοίωση.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
τόσο…όσο, όπως…έτσι, ανάλογος, αναλογικά, κατ’ αναλογία, σαν, όμοια, παρόμοια, παραλληλίζω, παρομοιάζω, παραβάλλω, παραβολή…
Παράδειγμα: Η ζωή του ανθρώπου είναι σαν το ταξίδι του Οδυσσέα προς την Ιθάκη. Κατά τη διάρκεια του πολύχρονου αυτού ταξιδιού, προκειμένου να επιστρέψει στην πολυαγαπημένη του πατρίδα, ο Οδυσσέας έζησε πλήθος περιπετειών, αγωνίστηκε με πίστη να ξεπεράσει κάθε δυσκολία που συναντούσε στο δρόμο του, έπαθε πολλά, αλλά και έμαθε πολλά, αφού είδε νέους τόπους και γνώρισε τα ήθη και τά έθιμα πολλών λαών. ανάλογα και κάθε άνθρωπος στη ζωή του περνά διάφορες περιπέτειες, ζει καταστάσεις ευχάριστες ή δυσάρεστες, αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει τους στόχου. Μέσα από αυτό το πολύπαθο ταξίδι της ζωής ο άνθρωπος ολοκληρώνεται ως προσωπικότητα.
Παράγραφος με ορισμό:
Στην περίπτωση αυτή ορίζουμε και διασαφηνίζουμε το περιεχόμενο της έννοιας που δηλώνεται στη θεματική πρόταση/περίοδο, τονίζοντας συχνά και τη βασική διαφορά από άλλες ομοειδείς.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
ορίζω, ορισμός, εννοώ, σημαίνω, με τον όρο….εννοούμε, ο όρος….σημαίνει, είναι, δηλαδή…..
Παράδειγμα: Οι παραλογές είναι δημοτικά τραγούδια πολύστιχα και αφηγηματικά. Μοιάζουν με μικρά έπη, όπως και τα ακριτικά, με τη διαφορά όμως ότι δεν εξυμνούν ηρωικά κατορθώματα, αλλά αφηγούνται τις δραματικές κυρίως περιπέτειες της ανθρώπινης ζωής με τον τρόπο των παραμυθιών.
Παράγραφος με αίτια αποτελέσματα:
Στην περίπτωση αυτή στη θεματική πρόταση/περίοδο παρουσιάζεται ένα γεγονός, ένα φαινόμενο ή μια κατάσταση (αίτιο) και στις λεπτομέρειες αναπτύσσονται οι συνέπειες (αποτελέσματα) που αυτό προκαλεί στους διάφορους τομείς της ζωής. [Μπορεί να ακολουθείται και η αντίστροφη πορεία: στη θεματική πρόταση/περίοδο → τα αποτελέσματα και στις λεπτομέρειες → τα αίτια]
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
για να, να, ώστε, με αποτέλεσμα, συνεπώς, άρα, επομένως, έτσι, κατά συνέπεια…
Παράδειγμα: Τα προβλήματα που δημιουργεί η αστυφιλία με την άνιση κατανομή του πληθυσμού είναι οξύτατα. Πρώτα απ’ όλα ερημώνεται η ύπαιθρος. Σε πολλά χωριά της χώρας μας έχουν απομείνει μόνο ηλικιωμένοι και γέροντες. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο δημογραφικό. Είναι και εθνικό, ιδιαίτερα για τις ευαίσθητες ακριτικές περιοχές. Είναι όμως και οικονομικό, αφού παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες όπως η κτηνοτροφία, ιδίως στις ορεινές περιοχές, εγκαταλείπονται. Η γεωργική παραγωγή σε πολλά μέρη μειώνεται, είτε γιατί θεωρείται ασύμφορη είτε γιατί λείπουν τα εργατικά χέρια και το μεράκι των ανθρώπων που αγαπούν τη γη, που ξέρουν και μπορούν να την καλλιεργούν. Ήδη η έλλειψη σε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα καλύπτεται με τις εισαγωγές, γεγονός που επιβαρύνει την εθνική οικονομία. Συνεπώς η μετακίνηση του πληθυσμού προς τα μεγάλα αστικά κέντρα επιφέρει μια σειρά από νέα προβλήματα που απειλούν όλους τους τομείς της ζωής μας.
Παράγραφος με συνδυασμό μεθόδων:
Στην περίπτωση αυτή συνδυάζονται δύο ή και περισσότεροι τρόποι προκειμένου να αναπτυχθεί το θέμα. Αυτή η περίπτωση είναι και η πιο συνηθισμένη, αφού ο συγγραφέας, γράφοντας μια παράγραφο, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τη μέθοδο που θα ακολουθήσει όσο για το τι θέλει να πει και πώς αυτό θα το πει με τον καλύτερο και σαφέστατο τρόπο.
Παράδειγμα: Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά της ανθρώπινης γλώσσας από τη γλώσσα των άστρων, που είναι το φως τους . Ο ανθρώπινος λόγος περιγράφει συχνά το παρόν, και οι διηγήσεις του δεν έχουν όρια στο χρόνο. Το φως ωστόσο δε θα μπορέσει ποτέ να αιχμαλωτίσει τη σημερινή ζωή των άστρων. απεικονίζει μόνο το παρελθόν τους. Διότι, όσο κι αν ταξιδεύει με ταχύτητα τεράστια, θέλει χρόνο πολύ να φτάσει από τη μακρινή πηγή που το εξέπεμψε σ’ εμάς. Έτσι βλέπουμε ένα άστρο, κάποιο γαλαξία ή ένα νεφέλωμα όπως ήταν τότε που το φως εγκατέλειψε την επιφάνειά τους. Η έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα,, για παράδειγμα, που παρατηρήθηκε το 1987 στο νέφος του Μαγγελάνου, είχε γίνει στην πραγματικότητα πριν από 180.000 χρόνια. Τόσο χρόνο έκανε το φως, ο αψευδής μάρτυρας της εκρήξεως, να φτάσει ως εμάς. Αν μια ξάστερη βραδιά κοιτάξουμε τον Αντάρη, που είναι ένας ερυθρός γίγαντας, το κοκκινωπό φως του ξεκίνησε όταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια. Γ. Γραμματικάκης, «Η γλώσσα των άστρων» (διασκευή)
Στην παραπάνω παράγραφο συνδυάζονται οι εξής μέθοδοι:
σύγκριση – αντίθεση : παρουσιάζεται η βασική διαφορά ανάμεσα στην ανθρώπινη γλώσσα και τη γλώσσα των άστρων
παραδείγματα: δίνονται παραδείγματα από την αστροφυσική
αιτιολόγηση: αιτιολογείται η θέση ότι το φως απεικονίζει μόνο το παρελθόν των άστρων.
Εξάσκηση:
Τουρισμός
ΟΡΙΣΜΟΣ: Τουρισμός είναι η μετάβαση και η διαμονή για περιορισμένο χρονικό διάστημα σ’ έναν ξένο τόπο, κοντινό ή μακρινό, στο εσωτερικό ή εξωτερικό μιας χώρας.
Συνθήκες που βοήθησαν στην ανάπτυξη τουριστικού ρεύματος.
-Η βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς ,κάνουν εφικτά και τα πιο μακρινά ταξίδια.
-Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου του σύγχρονου δυτικού κόσμου, δίνει την οικονομική δυνατότητα σε αρκετούς να αφιερώσουν ένα μέρος του εισοδήματός τους στα ταξίδια.
-Η κατάργηση των συνόρων, η ειρήνευση των λαών και οι διακρατικές συμφωνίες για εμπορικές και πολιτιστικές ανταλλαγές.
-Η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου των δυτικών κοινωνιών, η γλωσσομάθεια.
-Ο σύγχρονος αγχώδης ρυθμός ζωής που αυξάνει την τάση φυγής και την αναζήτησης ξεκούρασης και αναψυχής.
-Οι σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις ,το εξειδικευμένο προσωπικό.
Θετικές συνέπειες ανάπτυξης τουρισμού
-Η οικονομική άνθηση με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη εμπορικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της χώρας και της ποιότητας της ζωής των κατοίκων.
-Δημιουργούνται έργα υποδομής(δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια…)
-Γνωριμία ανθρώπων με διαφορετικό πολιτισμό, συνήθειες τρόπο ζωής. Ανάπτυξη αισθημάτων σεβασμού, εκτίμησης και συναδέλφωσης.
-Προβάλλεται η χώρα και ο πολιτισμός της .Γίνεται γνωστή η ιστορία της και ο ρόλος που έπαιξε στη δημιουργία του παγκόσμιου πολιτισμού.
-Ανανέωση , εκτόνωση, ψυχική χαλάρωση, συναισθηματική αποφόρτιση.
Αρνητικές συνέπειες ανάπτυξης τουρισμού
-Με τις τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες ,διαταράσσεται η φυσική ισορροπία και καταστρέφεται το περιβάλλον.
-Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν άλλες παραδοσιακές ασχολίες (γεωργία) και ασχολούνται αποκλειστικά με τον τουρισμό.
-Συχνά οι κάτοικοι μιμούνται τις συνήθειες και των τρόπο ζωής των ξένων και απομακρύνονται από την παράδοση.
Μέτρα για την περιφρούρηση και την ανάπτυξη υγιούς τουρισμού
-Αυξημένοι έλεγχοι του Υπουργείου στα τουριστικά σημεία, ιδιαίτερα τους μήνες αιχμής της τουριστικής κίνησης .
-Ανάπτυξη επαγγελματισμού γύρω από τον τουρισμό με εκπόνηση προγραμμάτων επιμόρφωσης των επαγγελματιών, σεμινάρια, επαγγελματική κατάρτιση, αύξηση των τουριστικών σχολών.
-Διαφημιστικές καμπάνιες και προώθηση της χώρας στο εξωτερικό με ιδιαίτερη προβολή του φυσικού πλούτου της χώρας.
-Προώθηση και προβολή νέων οικολογικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού που σέβονται τις φυσικούς πόρους και αναδεικνύουν την πολιτιστική ταυτότητα και φυσιογνωμία μας.
-Να επιδείξουμε όλοι ατομική ευθύνη, να επιδείξουμε επαγγελματική ευσυνειδησία σεβόμενοι τον επισκέπτη, προσφέροντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες.
Φύλλο εργασίας
Α Υπομνήσεις:
1)Εκατομμύρια τουρίστες επιλέγουν να επισκεφτούν κάθε χρόνο τις παρακάτω περιοχές της Ελλάδας. Ποιες είναι οι περιοχές αυτές;
Γιατί νομίζεις πως προσελκύουν το ενδιαφέρον τόσων ανθρώπων;
2) Λεξιλόγιο: τουρισμός : α). η προσωρινή μετακίνηση ανθρώπων από τον τόπο της μόνιμης κατοικίας τους στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για να ψυχαγωγηθούν, να ξεκουραστούν και να επισκεφτούν διάφορα αξιοθέατα:
Β) το σύνολο των δραστηριοτήτων που έχουν σχέση με τον τουρισμό
3) Παρακολούθησε το βίντεο . Ποιες περιοχές της Ελλάδας παρουσιάζει; Ποιος νομίζεις πως είναι ο στόχος; Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να προβάλλει την χώρα μας στο εξωτερικό;
Β ΔΡΑΣΕΙΣ
4) Ο ποιητής στο παρακάτω ποίημα αναφέρεται στην Ελλάδα . Διάβασε προσεκτικά το ποίημα και προσπάθησε να σκεφτείς γιατί χαρακτηρίζει τον τόπο μας μέγα;
Οδυσσέας Ελύτης
ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959)
ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (1959)
Τότε είπε και γεννήθηκεν η θάλασσα Και είδα και θαύμασα Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ' εικόνα και ομοίωσή μου: Ίπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή και γαλήνιοι αμφορείς και λοξές δελφινιών ράχες η Ίος η Σίκινος η Σέριφος η Μήλος Κάθε λέξη κι από 'να χελιδόνι για να σου φέρνει την άνοιξη μέσα στο θέρος είπε Και πολλά τα λιόδεντρα που να κρησάρουν στα χέρια τους το φως κι ελαφρό ν' απλώνεται στον ύπνο σου και πολλά τα τζιτζίκια που να μην τα νιώθεις όπως δε νιώθεις το σφυγμό στο χέρι σου | αλλά λίγο το νερό για να το 'χεις Θεό και να κατέχεις τι σημαίνει ο λόγος του και το δέντρο μονάχο του χωρίς κοπάδι για να το κάνεις φίλο σου και να γνωρίζεις τ' ακριβό του τ' όνομα φτενό στα πόδια σου το χώμα για να μην έχεις που ν' απλώσεις ρίζα και να τραβάς του βάθους ολοένα και πλατύς επάνου ο ουρανός για να διαβάζεις μόνος σου την απεραντοσύνη ΑΥΤΟΣ ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας! |
ΚΕΙΜΕΝΟ:
Η οικονομική άνεση που διαθέτει ένα αυξανόμενο ποσοστό κατοίκων του πλανήτη μας, η ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς και των μέσων ενημέρωσης είναι μερικοί από τους παράγοντες που συνεισφέρουν στην ανάδειξη του τουρισμού ως ενός από τους πιο ισχυρούς και ραγδαία αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς της παγκόσμιας κοινωνίας του 21 ου αιώνα.
Η τουριστική βιομηχανία αντλεί την δύναμή της από εύθραυστες πηγές όπως το περιβάλλον, η ιστορία και ο πολιτισμός και συχνά χαρακτηρίζεται ως νόμισμα με δύο όψεις. Από τη μία, συνεισφέρει στην οικονομική άνθιση μιας περιοχής δημιουργώντας θέσεις εργασίας και εισροή συναλλάγματος ενώ από την άλλη, είναι παράγοντας περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιβαρύνσεων που συχνά εμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της τοπικής κοινωνίας και του τοπικού τουρισμού.
Πολλοί τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και αλλού, έχουν ως στόχο τη συνεχή αύξηση του οικονομικού κέρδους που αποφέρει ο τουρισμός. Όμως, η μεγάλη πληθυσμιακή συγκέντρωση σε περιοχές με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές και κοινωνικές δυνατότητες δημιουργεί διαταραχές στις συνήθειες της τοπικής κοινωνίας και δυσλειτουργίες όπως: συνωστισμό, μόλυνση του περιβάλλοντος, κατασπατάληση ή καταστροφή φυσικών και πολιτιστικών πηγών και ανταγωνισμό μεταξύ τοπικού πληθυσμού και τουριστικής βιομηχανίας για την χρησιμοποίηση αγαθών πρώτης ανάγκης (νερό, καύσιμα, κ.λ.π.), έργων υποδομής (δρόμοι, νοσοκομεία, κ.λ.π.), τόπων αναψυχής (μουσεία, πάρκα, παραλίες κ.λ.π.). Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις εμποδίζουν την συνεχή και ομαλή διεξαγωγή της τουριστικής διαδικασίας..
Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί σχετικοί με τον τουρισμό, το περιβάλλον και τον πολιτισμό (Π.Ο.Τ, UNEP , UNESCO κ.λ.π.) προτείνουν ως διέξοδο από τα παραπάνω προβλήματα, κάθε είδους τουριστική δραστηριότητα να σχεδιάζεται, να διευθύνεται και να αναπτύσσεται ώστε να είναι περιβαλλοντικά ανεκτή σε βάθος χρόνου, να αποφέρει βιώσιμα οικονομικά οφέλη στις περιοχές που αναπτύσσεται, να είναι ηθικά και κοινωνικά σύμφωνη με τις τοπικές κοινωνίες και να εξασφαλίζει την διατήρηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου για τις μελλοντικές γενιές.
Αβδελλή Θεολογία
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νση Α/θμιας Εκπαίδευσης Πειραιά.
5)Ποιοι είναι οι λόγοι που σύμφωνα με το κείμενο συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη;
6)Η Ελλάδα αποτελεί παγκοσμίως έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό.
Ο τουρισμός επηρεάζει θετικά και αρνητικά κάθε χώρα.
Αφού διαβάσεις προσεκτικά το κείμενο και χρησιμοποιώντας τις γνώσεις σου γράψε στον πίνακα όσα περισσότερα θετικά και αρνητικά μπορείς.
Θετικά του τουρισμού | Αρνητικά του τουρισμού |
7)Πως θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που δημιουργούνται από την αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη σύμφωνα με το κείμενο;
8) Γράψε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο του κειμένου.
9)Αφού θυμηθείς τη δομή της παραγράφου προσπάθησε να βρεις τη δομή τη τρίτης παραγράφου (Πολλοί…….διαδικασίας).
10) α) Στα υπογραμμισμένα ρήματα να βρεις τα Υποκείμενα και τη μορφή τους.
β )επιβάλλεται: Σχημάτισε δυο προτάσεις με το ρήμα αυτό .Στη μια να χρησιμοποιείται ως προσωπικό και στην άλλη ως απρόσωπο.
11) Βρες μια λέξη σχετικά με τον τουρισμό και τη χώρα μας και παίξε με τον διπλανό σου κρεμάλα.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:
12) Γράψε μια παράγραφο ( θα χρησιμοποιήσεις ως τρόπο ανάπτυξης την αιτιολόγηση) στην οποία θα δικαιολογείς την παρουσία εκατομμυρίων τουριστών στη χώρα μας.
12) Γράψε μια παράγραφο ( θα χρησιμοποιήσεις ως τρόπο ανάπτυξης την αιτιολόγηση) στην οποία θα δικαιολογείς την παρουσία εκατομμυρίων τουριστών στη χώρα μας.
13) Γράψε μια παράγραφο ( θα χρησιμοποιήσεις ως τρόπο ανάπτυξης την σύγκριση- αντίθεση) για τα ταξίδια με δυο διαφορετικά μέσα. Πχ ταξίδι με αεροπλάνο ή ταξίδι με πλοίο.
14)Ακολουθώντας το παράδειγμα του κειμένου 4 σελ 13 του βιβλίου σου να γράψεις μια διαφημιστική κάρτα με κάποιους λόγους για τους οποίους αξίζει κάποιος να επισκεφθεί την περιοχή σου. Μπορείς ταυτόχρονα να ζωγραφίσεις για να κάνεις τη διαφήμιση πιο δυνατή.
15) Αφού διαβάσεις τη θεωρία για τα αχώριστα μόρια ( Γραμματική σελ 160) να βρεις τα αχώριστα μόρια στις παρακάτω λέξεις του κειμένου και στη συνέχεια να φτιάξεις με το καθένα μια δική σου λέξη.
Διατήρηση
Περιβαλλοντικά
Κατασπατάληση
Συνεισφέρει
Εισροή