Χάρτης των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών γλωσσών
Κάθε 14 ημέρες, μια γλώσσα σιωπά για πάντα. Οι γλωσσολόγοι προειδοποιούν ότι τον επόμενο αιώνα, το 50-90% όλων των γλωσσών στον κόσμο θα χαθούν, παρά το γεγονός ότι πολλές από αυτές ομιλούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες και στην Ευρώπη.
Προτού εξαφανιστούν για πάντα, ας ρίξουμε μια ματιά στις 10 πιο απειλούμενες γλώσσες στην Ευρώπη.
Καππαδοκική, Ελλάδα
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 2.800
Η Καππαδοκική ομιλείται από τους απογόνους των Ελλήνων της Καππαδοκίας που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν από την Τουρκία στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1920.
Η διάλεκτος εξελίχθηκε κατά την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όπως και η υπόλοιπη αυτοκρατορία, οι κάτοικοι της Καππαδοκίας μιλούσαν μεσαιωνικά ελληνικά. Ωστόσο, το 1071, οι Βυζαντινοί έχασαν τη Μάχη του Ματζικέρτ και η περιοχή γύρω από την Καππαδοκία καταλήφθηκε από Τούρκους.
Οι Έλληνες διατήρησαν τη γλώσσα τους, η οποία όμως εξελίχθηκε ξεχωριστά από τον υπόλοιπο ελληνόφωνο κόσμο και επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Τούρκους.
Μετά τον ερχομό των Ελλήνων της Καππαδοκίας στην Ελλάδα, οι περισσότεροι έμαθαν να μιλούν ελληνικά.
Οι μελετητές πίστευαν ότι η διάλεκτος είχε εξαφανιστεί τη δεκαετία του 1960. Όμως, το 2005, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας βρήκαν περίπου 2.800 Έλληνες Καππαδοκικής καταγωγής που ακόμα μιλούσαν τη γλώσσα.
Η Καππαδοκική ομιλείται από τους απογόνους των Ελλήνων της Καππαδοκίας που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν από την Τουρκία στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1920.
Η διάλεκτος εξελίχθηκε κατά την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όπως και η υπόλοιπη αυτοκρατορία, οι κάτοικοι της Καππαδοκίας μιλούσαν μεσαιωνικά ελληνικά. Ωστόσο, το 1071, οι Βυζαντινοί έχασαν τη Μάχη του Ματζικέρτ και η περιοχή γύρω από την Καππαδοκία καταλήφθηκε από Τούρκους.
Οι Έλληνες διατήρησαν τη γλώσσα τους, η οποία όμως εξελίχθηκε ξεχωριστά από τον υπόλοιπο ελληνόφωνο κόσμο και επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Τούρκους.
Μετά τον ερχομό των Ελλήνων της Καππαδοκίας στην Ελλάδα, οι περισσότεροι έμαθαν να μιλούν ελληνικά.
Οι μελετητές πίστευαν ότι η διάλεκτος είχε εξαφανιστεί τη δεκαετία του 1960. Όμως, το 2005, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης και το Πανεπιστήμιο της Πάτρας βρήκαν περίπου 2.800 Έλληνες Καππαδοκικής καταγωγής που ακόμα μιλούσαν τη γλώσσα.
Τσακωνική, Ελλάδα
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 200-1.000
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 200-1.000
Η τσακωνική διάλεκτος προήλθε από τη Δωρική διάλεκτο της Αρχαίας ελληνικής. Αν και μερικές φορές ταξινομείται ως διάλεκτος της νεοελληνικής, οι δύο γλώσσες είναι αμοιβαία ακατανόητες.
Η διάλεκτος, που ομιλείται από τους Τσάκωνες, μια πρώην απομονωμένη ομάδα στην περιοχή της Πελοποννήσου, η γλώσσα έχει πέσει θύμα της νεωτερισμού και των ΜΜΕ. Αν και εξακολουθούν να υπάρχουν 200 έως 1000 άτομα που την μιλούν, ως επί το πλείστον είναι ηλικιωμένοι. Οι νεότεροι παιδιά δεν την μιλούν και είναι πιθανό να εξαφανιστεί μέσα στα επόμενα 100 χρόνια.
Η διάλεκτος, που ομιλείται από τους Τσάκωνες, μια πρώην απομονωμένη ομάδα στην περιοχή της Πελοποννήσου, η γλώσσα έχει πέσει θύμα της νεωτερισμού και των ΜΜΕ. Αν και εξακολουθούν να υπάρχουν 200 έως 1000 άτομα που την μιλούν, ως επί το πλείστον είναι ηλικιωμένοι. Οι νεότεροι παιδιά δεν την μιλούν και είναι πιθανό να εξαφανιστεί μέσα στα επόμενα 100 χρόνια.
Wymysorys, Πολωνία
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 70
Πρόκειται για μια μικροσκοπική γερμανική γλώσσα που ομιλείται μόνο στην πόλη Wilamowice της Πολωνίας. Η πόλη ιδρύθηκε αρχικά από εποίκους από την Φλάνδρα, την Φρίσλαντ, την Ολλανδία και τη Σκωτία το 1300. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι απόγονοι των εποίκων συνέχισαν να μιλούν την διάλεκτο. Τότε, οι κομμουνιστικές αρχές άρχισαν να την διώκουν λόγω της γερμανικής επιρροής της.
Pite Sami, Σουηδία
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 25-50
Επί του παρόντος, η Pite Sami (σααμικά του Πίτε) ομιλείται από λιγότερα από 50 άτομα, τα οποία ζουν όλα στη σουηδική πλευρά των σουηδο-νορβηγικών συνόρων, κοντά στον ποταμό Pite. Οι Σααμικές γλώσσες (επίσης Λαπωνικές, Σάμι ή Σαάμι), είναι ομάδα γλωσσών που ανήκει στον φινοουγγρικό κλάδο των ουραλικών γλωσσών. Μιλιούνται στις βόρειες ζώνες της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας και της χερσονήσου Κόλα στη Ρωσία.
Gottscheerish, Παραδοσιακά ομιλείται στη Σλοβενία, αλλά οι περισσότεροι ομιλητές ζουν πλέον στις ΗΠΑ
Αριθμός εγγενών ομιλητών: Άγνωστος
Η Gottscheerish είναι η γλώσσα των Gottscheer, γερμανόφωνων εποίκων που, κατά τη διάρκεια του 1300, μετανάστευσαν σε αυτό που σήμερα είναι μέρος της Σλοβενίας.
Σχετίζεται στενά με άλλες βαυαρικές διαλέκτους και είναι ακατανόητη για τα σύγχρονα γερμανικά. Παραδοσιακά ήταν μια προφορική γλώσσα καθώς, οι Gottscheer έγραφα στα συμβατικά γερμανικά.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί από τους Gottscheer επανεγκαταστάθηκαν, ενώ πολλοί άλλοι έφυγαν μετά τον πόλεμο και η γλώσσα απαγορεύτηκε από τη νέα γιουγκοσλαβική κυβέρνηση.
Οι περισσότεροι από τους ομιλητές της Gottscheerish ζουν στο Κουίνς της Νέας Υόρκης.
Η Gottscheerish είναι η γλώσσα των Gottscheer, γερμανόφωνων εποίκων που, κατά τη διάρκεια του 1300, μετανάστευσαν σε αυτό που σήμερα είναι μέρος της Σλοβενίας.
Σχετίζεται στενά με άλλες βαυαρικές διαλέκτους και είναι ακατανόητη για τα σύγχρονα γερμανικά. Παραδοσιακά ήταν μια προφορική γλώσσα καθώς, οι Gottscheer έγραφα στα συμβατικά γερμανικά.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί από τους Gottscheer επανεγκαταστάθηκαν, ενώ πολλοί άλλοι έφυγαν μετά τον πόλεμο και η γλώσσα απαγορεύτηκε από τη νέα γιουγκοσλαβική κυβέρνηση.
Οι περισσότεροι από τους ομιλητές της Gottscheerish ζουν στο Κουίνς της Νέας Υόρκης.
Ume Sami, Σουηδία
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 10-20
Η Ume Sami (σααμικά του Ούμε) είναι η παραδοσιακή γλώσσα των Sami που ζουν κατά μήκος του ποταμού Ume στη Σουηδία και τη Νορβηγία. Σήμερα, ομιλείται μόνο από μερικούς ηλικιωμένους Sami στη Σουηδία. Ήταν η πρώτη γλώσσα Sami με γραφή, αλλά δεν ανέπτυξε ποτέ επίσημη γραπτή μορφή.
Hértevin, Τουρκία
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 1000
Η Hértevin είναι μια σύγχρονη Ανατολική Αραμαϊκή ή Συριακή γλώσσα που ομιλούνταν κυρίως από Χαλδαίους Καθολικούς σε ένα σύμπλεγμα χωριών στην επαρχία Σιίρτ στην νοτιοανατολική Τουρκία. Οι περισσότεροι ομιλητές της έχουν μετακινηθεί στη Δύση και είναι απομονωμένοι μεταξύ τους, οπότε είναι απίθανο να επιβιώσει.
Karaim, Λιθουανία, Κριμαία, Πολωνία και Ουκρανία
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 80
Η Karaim είναι μια τουρκική γλώσσα με επιρροές από την εβραϊκή που παραδοσιακά ομιλείται από μερικούς Κριμαίους Καραίτες (Karaites), μια εβραϊκή ομάδα από τη Λιθουανία, την Πολωνία, την Κριμαία και τη Γαλικία.
Δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το από πού προέρχονται οι Καραίτες. Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Άλλοι πιστεύουν ότι κατάγονται από τουρκικές φυλές που ασπάστηκαν τον Ιουδαϊσμό, ενώ ένας λόγιος ισχυρίζεται ότι είναι απόγονοι Εβραίων που εγκατέλειψαν το Ισραήλ γύρω στο 720 π.Χ.
Όποια και αν είναι η προέλευσή τους, παραμένουν μόνο περίπου 80 γηγενείς ομιλητές της γλώσσας. Οι περισσότεροι ζουν στην ιστορική πόλη Τράκαϊ (28 χλμ δυτικά της πρωτεύουσας Βίλνιους) της Λιθουανίας. Πρόκειται για μια αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα στην Πολωνία και την Ουκρανία και αν επιβιώσει, θα είναι στο Τράκαϊ. Η πόλη, όχι μόνο έχει τη μεγαλύτερη κοινότητα ομιλητών αλλά θεωρείται ότι προσελκύει πολλούς τουρίστες στο Κάστρο του Τράκαϊ.
Αριθμός εγγενών ομιλητών: 80
Η Karaim είναι μια τουρκική γλώσσα με επιρροές από την εβραϊκή που παραδοσιακά ομιλείται από μερικούς Κριμαίους Καραίτες (Karaites), μια εβραϊκή ομάδα από τη Λιθουανία, την Πολωνία, την Κριμαία και τη Γαλικία.
Δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το από πού προέρχονται οι Καραίτες. Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Άλλοι πιστεύουν ότι κατάγονται από τουρκικές φυλές που ασπάστηκαν τον Ιουδαϊσμό, ενώ ένας λόγιος ισχυρίζεται ότι είναι απόγονοι Εβραίων που εγκατέλειψαν το Ισραήλ γύρω στο 720 π.Χ.
Όποια και αν είναι η προέλευσή τους, παραμένουν μόνο περίπου 80 γηγενείς ομιλητές της γλώσσας. Οι περισσότεροι ζουν στην ιστορική πόλη Τράκαϊ (28 χλμ δυτικά της πρωτεύουσας Βίλνιους) της Λιθουανίας. Πρόκειται για μια αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα στην Πολωνία και την Ουκρανία και αν επιβιώσει, θα είναι στο Τράκαϊ. Η πόλη, όχι μόνο έχει τη μεγαλύτερη κοινότητα ομιλητών αλλά θεωρείται ότι προσελκύει πολλούς τουρίστες στο Κάστρο του Τράκαϊ.
Cornish, Κορνουάλη, Ηνωμένο Βασίλειο
Αριθμός εγγενών ομιλητών: περίπου 3.500
Η Cornish είναι μια κελτική γλώσσα που παραδοσιακά ομιλείται στην Κορνουάλη. Τον 13ο αιώνα υπήρχαν περίπου 39.000 ομιλητές της γλώσσας. Ωστόσο, δέχθηκε αυξανόμενη πίεση από τα αγγλικά και κηρύχθηκε εξαφανισμένη τον 19ο αιώνα.
Όμως, η ιστορία της δεν τελειώνει εκεί. Το 1904, μελετητές ξεκίνησαν μια επιτυχημένη προσπάθεια να την αναβιώσουν. Το 2010, η Unesco άλλαξε την ταξινόμησή της από "Εξαφανισμένη" σε "Κρίσιμο κίνδυνο".
Σήμερα, τόσο η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες αναγνωρίζουν την Cornish ως γλώσσα μειοψηφίας και διδάσκεται στα σχολεία της Κορνουάλης, αν και ο αριθμός των ατόμων που μπορούν να την μιλήσουν αυξάνεται αργά.
Manx, Νήσος Μαν, Ηνωμένο Βασίλειο
Αριθμός εγγενών ομιλητών: περίπου 100
Η Manx είναι μια κελτική γλώσσα που ομιλείται στη Νήσο του Μαν. Όπως και η Cornish, έχει σχεδόν ξεφύγει από την εξαφάνιση. Ο τελευταίος γηγενής ομιλητής απεβίωσε το 1974. Ωστόσο, μέχρι τότε, είχε ήδη τεθεί σε ισχύ μια προσπάθεια αναγέννησής της. Έτσι, σε αντίθεση με την Cornish, η Manx δεν εξαφανίστηκε ποτέ πραγματικά. Αυτό δεν εμπόδισε την Unesco να την κηρύξει εξαφανισμένη το 2009, αλλά έκτοτε τροποποίησαν την κατάταξή της σε "εξαιρετικά απειλούμενη".