Ανάλυση
Θεματικά κέντρα
· Οι ανάγκες των ανθρώπων που κατοικούν στα νησιά του Αιγαίου.
· Η αρχιτεκτονική των σπιτιών προσαρμόζεται στις ανάγκες των κατοίκων
· Η εξοικονόμηση του νερού: πολύτιμου αγαθού σε έλλειψη.
· Οι κάτοικοι της Σύμης ζουν ο ένας δίπλα στον άλλο και συνεργάζονται
· Τα παιχνίδια των παιδιών.
· Η αρχιτεκτονική των σπιτιών προσαρμόζεται στις ανάγκες των κατοίκων
· Η εξοικονόμηση του νερού: πολύτιμου αγαθού σε έλλειψη.
· Οι κάτοικοι της Σύμης ζουν ο ένας δίπλα στον άλλο και συνεργάζονται
· Τα παιχνίδια των παιδιών.
Ενότητες
1η Στη Σύμη …δουλεύανε. Ασχολίες των γυναικών, παιχνίδια των παιδιών στη Σύμη.
2η Σ’εμάς στη Σύμη … τα σαπουνόνερα έξω: Η ιδιαίτερη κουζίνα των σπιτιών της Σύμης
3η Κάτω από το παράθυρο … και τις κουρελούδες: Το πολύτιμο νερό και οι τρόποι εξοικονόμησής του.
Αφηγηματικοί τρόποι : Αφήγηση: Η αφήγηση έχει ζωντάνια και αμεσότητα, γιατί στηρίζεται σε προσωπικά βιώματα. Χρησιμοποιείται ο δραματικός ενεστώτας από τη μέση της δεύτερης παραγράφου και έτσι οι σκηνές δραματοποιούνται, σαν να ζει η ηρωίδα τα γεγονότα στο παρόν.
Αφηγητής: Η ίδια η ηρωίδα του μυθιστορήματος, η Αστραδενή, αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τις εμπειρίες της από την Σύμη, στην οποία μεγάλωσε. Η αφήγηση γίνεται σε πρόσωπο α΄ ενικού (πρωτοπρόσωπη διήγηση).
Συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται καθώς είναι η πρωταγωνίστρια (ομοδιηγητικός αφηγητής).
Στα χωρία όπου υπάρχει διήγηση τα ρήματα βρίσκονται σε παρελθοντικούς χρόνους. Υπάρχουν αρκετοί χρονικοί προσδιορισμοί.
Παράδειγμα:
Στη Σύμη, τ’ απογεύματα πότε ερχότανε η Αλεμίνα στο δικό μας, πότε πηγαίναμε εμείς στης Ελένης, πότε όλες πηγαίναμε στο Ζωπιάκι. Oι μανάδες κάνανε τις δουλειές τους τις απογευματινές. Άλλη έπλεκε, άλλες κόβανε κουρέλια για κουρελούδες, άλλη έπλεκε νταντέλα. Εκτός κι αν είχανε δουλειά συντροφική. Της εποχής. Κι έπρεπε να δουλέψουν όλες μαζί.
Στα σημεία στα οποία κυριαρχεί η περιγραφή τα ρήματα βρίσκονται στον Ενεστώτα χρόνο και υπάρχουν πολλοί προσδιορισμοί του τόπου.
Περιγραφή: η περιγραφή της κουζίνας, του αποκρέβατου, του τζακιού.
Παράδειγμα:
Στη μια του άκρη έχει τον αποκρέβατο —ένα πατάρι, πες— μεγάλο και ψηλό ένα μέτρο. Ανεβαίνεις με τρία σκαλάκια. Έχει κι ένα κάγκελο στην άκρη. Αυτό βολεύει πολύ για να μην πέφτουν τα παιδιά που κοιμούνται όλα εκεί. Το στρώνουμε με ωραίες κουρελούδες και παίζουμε —ξυπόλητες για να μη λερώνουμε— μαμάδες και παιδιά. Από κάτω ο αποκρέβατος είναι αποθήκη.
O πατέρας και η μάνα μου κοιμούνται ψηλά ψηλά, σ’ ένα κρεβάτι που ανεβαίνεις με δεκαπέντε σκαλιά. Στην άλλη άκρη του δωμάτιου είναι η τσιμιά, το τζάκι δηλαδή, και δίπλα η βρύση της στέρνας.
Σχόλια:
Το σαπουνόνερο είναι σπουδαίο για τα λουλούδια και τα λαχανικά. Λίπασμα, που λέει κι ο πατέρας. Και τα κάνει θρεφτάρια, να, μέχρι εκεί πάνω. Κι ούτε που πάει χαμένο, όπως εδώ. Εδώ, καλέ, πού το πετάνε τόσο νερό;… Δεν το λυπούνται;
Πάντως το στερνίσιο το νερό είναι το καλύτερο. Είναι θεοβρεχάμενο, που λένε οι παλαιοί. Είναι ωραίο, γλυκό νερό. Κάνει ωραία σαπουνάδα. Και στο λούσιμο είναι σπουδαίο. Τούτο της Αθήνας… κάπως μυρίζει… αλλιώτικο στο στόμα… σα φάρμακο…
Βέβαια, το νερό της στέρνας πρέπει να το προσέχεις. Θέλει καλό κουμάντο για να περάσεις το καλοκαίρι σου και να σου μείνει και λίγο να πλύνεις τις κουβέρτες και τις κουρελούδες…
Ήθος, χαρακτήρας
Η Αστραδενή αναπολεί με αγάπη και νοσταλγία την ιδιαίτερη πατρίδα της την Σύμη και νιώθει πως στην Αθήνα η ζωή δεν είναι τόσο ωραία και ευχάριστη. Τρυφερή και εκδηλωτική στους ανθρώπους στο νησί , απογοητευμένη από τη ζωή και τους ανθρώπους της πόλης.
Επικριτική καθώς απορρίπτει την αλόγιστη σπατάλη και κατανάλωση του νερού στην πόλη. Θεωρεί ότι οι Αθηναίοι δεν εκτιμούν την αξία του νερού. Αντίθετα, νιώθει θαυμασμό για τους τρόπους εξοικονόμησης του νερού στη Σύμη,
Είναι έξυπνη και παρατηρητική. Μπορεί να αξιολογήσει τη ζωή στην Αθήνα και τη Σύμη, παρουσιάζοντας τη Σύμη να υπερέχει.
Οι συγκρίσεις
Σύμη | Αθήνα |
Οι κουζίνες είναι μεγάλες και επιτελούν πολλές λειτουργίες στην ζωή των κατοίκων Τα πρεβάζια των παραθύρων είναι μεγάλα Αποθήκευση του νερού και λογική κατανάλωση Το νερό είναι πολύ καλό | Οι κουζίνες είναι μικρές άρα άβολες και στενόχωρες Τα πρεβάζια των παραθύρων είναι μικρά Σπατάλη του νερού Το νερό δεν είναι ποιοτικό Οι άνθρωποι δεν είναι τόσο δεμένοι, υπάρχει μοναξιά και απομόνωση. Οι ρυθμοί ζωής είναι έντονοι και αγχώδεις |
Τα παιχνίδια των παιδιών
Κουτσό, αγάλματα, τις κυρίες, μαμά και παιδιά, σχολείο.
Οι σχέσεις των ανθρώπων
Είναι απλές, φιλικές, ζεστές, οικείες.
Συνεργάζονται για να φέρουν σε πέρας τις εργασίες τους, βοηθούν ο ένας τον άλλο, έτσι κάνουν παρέα και δεν αισθάνονται μοναξιά. Τα παιδιά μεγαλώνουν κοντά στους μεγάλους, παρακολουθούν από κοντά την ζωή των γονιών και συμμετέχουν. Τα παιχνίδια τους είναι παιχνίδια ρόλων της ζωής των μεγάλων.
Εκφραστικά μέσα
Μεταφορές: τα παράθυρα είναι αδύνατα, να διώξει το κακό από το σπίτι, τα κάνει θρεφτάρια
Παρομοιώσεις: σαν φάρμακο
Επίθετα: μεγάλο, συντροφική, ψηλό, ωραίες
Φύλλο εργασίας
1) Διάβασε προσεκτικά το εισαγωγικό σημείωμα και βρες ποια είναι η ηρωίδα, πού ζει, ποια είναι η καταγωγή της και για ποιο λόγο άφησε την ιδιαίτερη πατρίδα της;
2) Προσπάθησε να χωρίσεις το κείμενο σε ενότητες και δώσε έναν πλαγιότιτλο σε καθεμιά.
3) Η μικρή ηρωίδα αναφέρεται στις ασχολίες των γυναικών και των παιδιών του νησιού.
Ασχολίες των γυναικών | Ασχολίες των παιδιών |
4) Η ηρωίδα συγκρίνει το νησί της με την Αθήνα. Συμπλήρωσε τον πίνακα τονίζοντας τις διαφορές.
Αθήνα | Σύμη | |
Κουζίνα | ||
Παράθυρα | ||
Χρήση νερού |
5) Ποιες ιδιαίτερες συνήθειες και αντιλήψεις θυμάται η ηρωίδα από το νησί της;
6) Ποιες σχέσεις είχαν οι κάτοικοι της ακριτικής Σύμης μεταξύ τους ( Βρες σημεία από το κείμενο). Νομίζεις πως οι σχέσεις των ανθρώπων σε μια μεγαλούπολη όπως ήταν η Αθήνα θα ήταν ίδιες;
7) Ποια συναισθήματα φαίνεται να νιώθει η ηρωίδα για την πατρίδα της αλλά και την παραμονή της στην Αθήνα;
8) Να αφηγηθείς σε έναν συμμαθητή σου που έλειπε από το μάθημα για τη ζωή της ηρωίδας στη Σύμη.
9) Να σχολιάσεις τον αφηγητή ( πρόσωπο, συμμετοχή) , τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου.
10) Στο κείμενο γίνεται λόγος για την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Βρες το σημείο.
11) Η ηρωίδα αναφέρεται στη λειψυδρία που είναι η έλλειψη νερού, πχ λόγω παρατεταμένης ανομβρίας (λείπω + ὕδωρ). Νομίζεις πως είναι πραγματικά ένα σοβαρό πρόβλημα και αν ναι, πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
12) Στο κείμενο αναφέρονται κάποια παιχνίδια των παιδιών. Ποια είναι αυτά;. Ξέρεις πως παίζονται; Ρώτα τους γονείς σου ή παρακολούθησε το παρακάτω βίντεο
13) Στο κείμενο υπάρχουν αρκετές περιγραφές. Βρες μία και παρουσίασέ την αναλυτικά.
14) Ζω στην πόλη: Γράψε ένα κείμενο σε α ενικό πρόσωπο , στο οποίο θα περιγράφεις τη ζωή σου στην πόλη (θετικά ή αρνητικά).
.png)