Αρχαία Γ' Γυμνασίου - Διαγώνισμα προσομοίωσης των τελικών εξετάσεων με απαντήσεις

ΚΕΙΜΕΝΟ

Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι∙ τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. Φορτίου δ’ οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον∙ τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.

Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

Α. Πώς περιγράφεται από τον Λυκούργο η στάση ενός νεαρού απέναντι στον πατέρα που κινδύνευε όταν έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνας και ποια ήταν η τύχη όσων εγκατέλειψαν τους γονείς τους; (Μονάδες: 5)

Β1. Να σχηματίσετε στα νέα ελληνικά δύο απλές ή σύνθετες ομόρριζες λέξεις με κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: μυθωδέστερον, πατέρα, ποιησαμένους. (Mονάδες: 3)

Β2. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: διορατικός, δύναμη, κατοχή, πυρκαγιά. (Mονάδες: 2)

Γ1. Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά στον αριθμό που βρίσκονται: πόλιν, τοῖς ἀνδράσιν. (Mονάδες: 2)

Γ2. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας με τα παραθετικά των επιθέτων.

 

ΘΕΤΙΚΟΣ			ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ	ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
			τοῖς νεωτέροις
ἄξιον
	τοῖς ἀγαθοῖς
	τῶν εὐσεβῶν

(Mονάδες: 2)

 

Γ3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για κάθε έναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

γενέσθαι: γ΄ ενικό πρόσωπο ευκτικής Αορίστου β΄

ὁρῶντα: απαρέμφατο Αορίστου β΄

σωθῆναι: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής παθητικού αορίστου

ἐγκαταλιπόντας: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα (Mονάδες: 2)

 

Δ1. ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει: να αναγνωρίσετε συντακτικά (είδος, συντακτική λειτουργία) την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση του κειμένου.

 (Mονάδες: 2)

 

Δ2. ««ἁρμόσει ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι»: να συνταχθούν όλοι οι όροι της πρότασης. (Mονάδες: 2)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γὰρ καὶ μυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρμόσει καὶ ὑμῖν ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρὸς γενέσθαι∙ τοῦτον δὲ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τ ὴν ἄλλην χώραν, καὶ δὴ καὶ πρὸς πόλιν τινὰ τῶν ἐκεῖ κατοικουμένων. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους ὁρμῆσαι πρὸς φυγήν, τὴν αὑτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τὸν πατέρα πρεσβύτερον ὄντα καὶ οὐχὶ δυνάμενον ἀποχωρεῖν, ἀλλὰ ἐγκαταλαμβανόμενον ὑπὸ τοῦ πυρός, ἀράμενον φέρειν. Φορτίου δ’ οἶμαι προσγενομένου καὶ αὐτὸς ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δὴ καὶ ἄξιον θεωρῆσαι τὸ θεῖον, ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει. Λέγεται γὰρ κύκλῳ τὸν τόπον ἐκεῖνον περιρρυῆναι τὸ πῦρ καὶ σωθῆναι τούτους μόνους, ἀφ’ ὧν καὶ τὸ χωρίον ἔτι καὶ νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν εὐσεβῶν χῶρον∙ τοὺς δὲ ταχεῖαν τὴν ἀποχώρησιν ποιησαμένους καὶ τοὺς ἑαυτῶν γονέας ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.

Λυκοῦργος, Κατὰ Λεωκράτους 95-96

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

Α. Πώς περιγράφεται από τον Λυκούργο η στάση ενός νεαρού απέναντι στον πατέρα που κινδύνευε όταν έγινε η έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνας και ποια ήταν η τύχη όσων εγκατέλειψαν τους γονείς τους;                                                                                         (Μονάδες: 5)

Απάντηση:

Στο παραπάνω απόσπασμα του ρήτορα Λυκούργου περιγράφεται η έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνας και οι αντιδράσεις των κατοίκων των πόλεων της γύρω περιοχής. Κατά την διάρκεια της φυσικής καταστροφής όλοι οι άνθρωποι έτρεξαν να γλυτώσουν σκεπτόμενοι μόνο το προσωπική τους σωτηρία και αδιαφορώντας για τους συγγενείς τους. Μόνο ένας ευσεβής βλέποντας τον αδύναμο πατέρα του, διατήρησε την ηθική του διαύγεια και δεν αποπροσανατολίστηκε από ιδιοτελή κίνητρα. Κινδυνεύοντας να πεθάνει ο ίδιος σήκωσε στους ώμους του τον γέροντα πατέρα του. Όμως επειδή προστέθηκε φορτίο πάνω του παγιδεύτηκε στις φλόγες. Τότε ξαφνικά επεμβαίνει σωτήρια το θεϊκό στοιχείο και εντελώς απροσδόκητα δημιουργείται ένας κύκλος προστασίας από τη φωτιά γύρω από τους δύο ανθρώπους. Από την άλλη οι λιπόψυχοι και οι ιδιοτελείς που αναζήτησαν την σωτηρία στην άτακτη φυγή πέθαναν όλοι ανεξαιρέτως. Ασφαλώς, ο ρήτορας εγκωμιάζει στο κείμενο την ευγενή συμπεριφορά και το σεβασμό απέναντι στους γονείς και στηλιτεύει τον εγωισμό και τον ατομισμό.

Β1. Να σχηματίσετε στα νέα ελληνικά δύο απλές ή σύνθετες ομόρριζες λέξεις με κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις: μυθωδέστερον, πατέρα, ποιησαμένους.

Απάντηση:

μυθωδέστερον: μύθος, επιμύθιο πατέρα: πατρικός, πατροκτονία ποιησαμένους: ποιήμα, ποιητής

Β2. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: διορατικός, δύναμη, κατοχή, πυρκαγιά.

Απάντηση:

διορατικός: ὁρῶντα δύναμη: δυνάμενον κατοχή: ἔχει

πυρκαγιά: πῦρ

Γ1. Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά στον αριθμό που βρίσκονται: πόλιν, τοῖς ἀνδράσιν.

 

ἡ   πόλις τῆς πόλεως τῇ πόλει τὴν πόλιν ὧ πόλι

οἱ ἄνδρες τῶν ἀνδρῶν τοῖς ἀνδράσι(ν) τοὺς ἄνδρας ὦ ἄνδρες

Γ2. Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας με τα παραθετικά των επιθέτων.

ΘΕΤΙΚΟΣ					ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ			ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
τοῖς νέοις						τοῖς νεωτέροις		τοῖς νεωτάτοις
		ἄξιον			ἀξιώτερον			ἀξιώτατον
	τοῖς ἀγαθοῖς				τοῖς ἀμείνοσι / βελτίοσι / κρείττοσι			τοῖς ἀρίστοις / βελτίστοις / κρατίστοις
τῶν εὐσεβῶν					τῶν εὐσεβεστέρων			τῶν εὐσεβεστάτων

Γ3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για κάθε έναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

γενέσθαι: γ΄ ενικό πρόσωπο ευκτικής Αορίστου β΄: γένοιτο

ὁρῶντα: απαρέμφατο Αορίστου β΄ : ἰδεῖν

σωθῆναι: β΄ ενικό πρόσωπο προστακτικής παθητικού αορίστου: σώθητι ἐγκαταλιπόντας: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα: ἐγκαταλείποντας

Δ1. ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐμενῶς ἔχει: να αναγνωρίσετε συντακτικά (είδος, συντακτική λειτουργία) την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση του κειμένου.

Aπάντηση:

Είναι: Δευτερεύουσα Ονοματική Ειδική πρόταση κρίσεως.

Λειτουργεί ως: αντικείμενο του απαρεμφάτου θεωρῆσαι της προηγούμενης πρότασης.

Δ2. ««ἁρμόσει ἅπασι τοῖς νεωτέροις ἀκοῦσαι»: να συνταχθούν όλοι οι όροι της πρότασης.

Απάντηση:

ἁρμόσει: ρήμα απρόσωπο

ἀκοῦσαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο του απροσώπου ρήματος ἁρμόσει

τοῖς νεωτέροις: δοτική προσωπική από το απρόσωπο ρήμα ἁρμόσει

ἅπασι: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο νεωτέροις.