Με τις φωνές, τις τιμωρίες, τις απειλές, τα νεύρα διδάσκουμε αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε.
Ξέρετε γιατί τα παιδιά έχουν κακή συμπεριφορά; Επειδή συχνά αισθάνονται ότι οι μεγάλοι δεν τα καταλαβαίνουν ή δεν τα αγαπούν. Όταν μάλιστα ο γονιός προσπαθεί με νεύρα, φωνές και διάφορες τιμωρίες να επιβάλλει τη σωστή συμπεριφορά, τότε πετυχαίνει ακριβώς το αντίθετο από το επιθυμητό!
Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή τα παιδιά μαθαίνουν αυτό που βιώνουν. Αν δώσετε μια ξυλιά στο παιδάκι σας που χτύπησε την αδερφή του, τι του διδάσκετε με την πράξη σας; Ότι μπορεί να χτυπάει την αδερφή του. Παρόλα αυτά, με τα λόγια του λέτε το αντίθετο «μη χτυπάς την αδερφή σου» και παράλληλα του δίνετε εσείς μία (και δεν εννοώ ότι το ξυλοφορτώνετε ή ότι το κακοποιείτε).
Φερθείτε στα παιδιά όπως θέλετε να φέρονται και αυτά στους άλλους
Δηλαδή, με κατανόηση και συμπόνια. Με τις φωνές, τις τιμωρίες, τις απειλές, τα νεύρα και τα παρόμοια διδάσκουμε αυτό που θέλουμε να αποφύγουμε: την επιθετική συμπεριφορά.
Η τιμωρία καταστέλλει την κακή συμπεριφορά, για λίγο όμως. Αν λοιπόν επιθυμείτε να μεγαλώσετε ένα χαρούμενο, υπεύθυνο, πετυχημένο παιδί, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσετε.Εννοείται ότι βάζουμε όρια και ότι δεν ανεχόμαστε την κακή συμπεριφορά. Το ζητούμενο είναι με ποιόν τρόπο το πετυχαίνουμε;
Τιμωρία στα παιδιά: 10 άλλοι τρόποι για να μάθουν να φέρονται σωστά
1. Ελέγξτε τα συναισθήματά σας και τα ξεσπάσματά σας.
Είστε το μοντέλο θετικής συμπεριφοράς! Από το δικό σας παράδειγμα θα μάθει το παιδί σας πώς να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Αν έχετε θυμώσει, μη βάλετε τις φωνές και μην κάνετε κάτι που θα το μετανιώσετε όταν ξεθυμώσετε. Πάρτε μια βαθιά ανάσα. Νιώστε την αγάπη που έχετε για το παιδί σας. Συζητήστε, διορθώστε, καθοδηγήστε το παιδί, αλλά μην το εκδικηθείτε.
2. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα του παιδιού.
Όταν το παιδί είναι στρεσαρισμένο, θυμωμένο ή αγχωμένο η φυσιολογία του εγκεφάλου είναι τέτοια, που δεν του επιτρέπει να καταλάβει. Αντί να αρχίσετε τα πολλά λόγια και εξηγήσεις προσφέρετε ένα “Time–In” (το αντίθετο του “Time–Out”) όπου στην ουσία παραμένετε μαζί με το παιδί και το αφήνετε να ξεσπάσει ελεγχόμενα, με την παρουσία σας. Στόχος είναι να προσφέρετε στο παιδί σας μια ‘αγκαλιά’, κυριολεκτικά και μεταφορικά, μέχρι να ηρεμήσει.
Η συναισθηματική έκφραση σε ένα περιβάλλον αποδοχής και ασφάλειας βοηθά το παιδί να επεξεργαστεί αυτά τα συναισθήματα και να μάθει να ηρεμεί τον εαυτό του. Μέσα από την ασφάλεια και τη σιγουριά που θα προσφέρει η παρουσία σας την ώρα της ‘κρίσης’, θα μπορέσετε να συζητήσετε με το παιδί όταν ηρεμήσει. Και όταν ηρεμήσει θα νιώθει τόσο καλύτερα και τόσο πιο κοντά σε εσάς που θα είναι ανοιχτό να το καθοδηγήσετε στο σωστό και να του επισημάνετε το λάθος.
3. Να θυμάστε πάντα πώς μαθαίνουν τα παιδιά.
Τα παιδιά ‘χτίζουν’ τη γνώση σταδιακά, σαν να έχουν μια σκαλωσιά και προσθέτουν λίγο-λίγο. Ένα παράδειγμα είναι το πώς μαθαίνουν να διαβάζουν: οι γονείς διαβάζουν στο παιδί βιβλία, κάνουν την όλη εμπειρία διασκεδαστική, και στη συνέχεια το παιδί περιγράφει τι βλέπει στις εικόνες, λέει απ’ έξω την ιστορία, αργότερα μαθαίνει τα γράμματα, σταδιακά συλλαβίζει, και τέλος μαθαίνει να διαβάζει αυτόνομα.
Η επανάληψη και η ρουτίνα διαδικασιών βοηθά το παιδί να μάθει. Αντίστοιχα, το παιδί μαθαίνει να λέει ‘ευχαριστώ’ και ‘παρακαλώ’, να περιμένει τη σειρά του, να μοιράζεται, κλπ μέσα από τη δημιουργία ρουτίνας. Αν το παιδί σας δεν κάνει κάτι σωστά και του βάλετε τις φωνές δε θα λύσετε το πρόβλημα. Αν όμως δημιουργήσετε τη ‘σκαλωσιά’ και τη ρουτίνα που θα το βοηθήσει να μάθει τη διαδικασία, τότε θα μάθει να κάνει σωστά το ζητούμενο.
4. Πρώτα συνδεθείτε συναισθηματικά, μετά διορθώστε τη συμπεριφορά.
Τα παιδιά φέρονται άσχημα όταν δε νιώθουν καλά για τον εαυτό τους. Συνδεθείτε συναισθηματικά με το παιδί σας και δώστε του έτσι κίνητρο να βγάλει προς τα έξω τον καλύτερό του εαυτό. Πριν πείτε στο παιδί τι κάνει λάθος, δείτε τα παρακάτω:
Γονατίστε στο επίπεδο το παιδιού, κοιτάξτε το στα μάτια και πέστε: “Βλέπω ότι έχεις θυμώσει πολύ…Παρακαλώ όχι δάγκωμα, όχι τράβηγμα μαλλιών.. Χρησιμοποίησε λέξεις και πες μου τι θέλεις”.
Πάρτε το παιδί αγκαλιά: “Το παιχνίδι είναι ωραίο και θέλεις να παίξεις κι άλλο. Όμως έφτασε η ώρα για ύπνο”.
Aκουμπήστε το χέρι σας στον ώμο ή το γόνατο του παιδιού: ” Φοβάσαι να μου πεις για τη ζημιά/την αταξία στο σχολείο”.
5. Βάλτε όρια – με μια γερή δόση κατανόησης.
Οι κανόνες και τα όρια είναι απαραίτητα. Ωστόσο, όταν τα βάζουμε θα πρέπει επίσης να κατανοούμε και την οπτική του παιδιού και να του το δείχνουμε. Όταν τα παιδιά αισθάνονται ότι τα καταλαβαίνουμε, δέχονται τα όρια και τους κανόνες ευκολότερα..
“Δεν τραβάμε μαλλιά! Θύμωσες που η αδερφή σου χάλασε το παιχνίδι σου, αλλά πρέπει να πεις με λόγια τι συμβαίνει.”
“΄Ωρα για ύπνο! Ξέρω ότι θα ήθελες να παίξεις και άλλο, αλλά μπορείς να συνεχίσεις το παιχνίδι αύριο”.
6. Να θυμάστε ότι η κακή συμπεριφορά εκφράζει μια πραγματική ανάγκη του παιδιού
Το παιδί που έχει κακή συμπεριφορά έχει επίσης κάποιο λόγο που φέρεται έτσι, ακόμα και αν ο λόγος από την οπτική του ενήλικα δεν είναι αρκετά καλός. Η άσχημη συμπεριφορά δείχνει ότι το παιδί μέσα του νιώθει άσχημα. Τσεκάρετε: ίσως είναι στρεσαρισμένο, χρειάζεται περισσότερο χρόνο μαζί σας, περισσότερο ύπνο, περισσότερο χρόνο χαλάρωσης ή την ευκαιρία να κλάψει και να εκτονώσει τα συναισθήματά του. Φροντίζοντας την ανάγκη που είναι κρυμμένη πίσω από την κακή συμπεριφορά την εξαλείφετε!
7. Μάθετε να λέτε ΝΑΙ
Συχνά οι γονείς ξεχνούν να πουν στο παιδί ΝΑΙ, και χρησιμοποιούν το ‘όχι’ και την άρνηση. Ωστόσο τα παιδιά κάνουν με χαρά σχεδόν οτιδήποτε που είναι δοσμένο με θετικό τρόπο. Την επόμενη φορά που έχει φτάσει η ώρα για μπάνιο και ύπνο και το παιδί σας δε θέλει να αφήσει το παιχνίδι, δοκιμάστε μια διαφορετική προσέγγιση, χρησιμοποιώντας το ΝΑΙ αντί το όχι όταν βάζετε όρια: “ΝΑΙ, έφτασε η ώρα να πας για μπάνιο και για ύπνο. ΝΑΙ, μπορείς να πάρεις τα λαστιχένια σου παιχνίδια και ΝΑΙ, θα σου βάλω από το σπέσιαλ αγαπημένο σου αφρόλουτρο και ΝΑΙ, θα σου διαβάσω ένα παραμύθι. ΝΑΙ, θα σε βοηθήσω να μαζέψεις τα παιχνίδια σου και ΝΑΙ, μπορούμε να κρατήσουμε τον πύργο που έχτισες με τα τουβλάκια για να τον βρεις αύριο το πρωί». Τα παιδιά ανταποκρίνονται με γενναιόδωρη διάθεση που ταιριάζει με τη δική σας.
8. Σε καθημερινή βάση βρείτε χρόνο για να είστε κοντά με το παιδί σας, δίνοντάς του τον ιδιαίτερο χρόνο που χρειάζεται μαζί σας
Κλείστε κινητό, κομπιούτερ και οτιδήποτε άλλο απασχολεί την προσοχή σας και πέστε στο παιδί σας «για τα επόμενα 20 λεπτά είμαι όλη δική σου. Τι θέλεις να κάνουμε;». Ακολουθήστε την επιθυμία του παιδιού σας και μην ξεχνάτε τις αγκαλίτσες, τα φιλάκια, το γαργάλημα και όλα αυτά που αγαπάνε τα παιδιά και λειτουργούν ως αγχολυτικά και ως τόνωση της σχέσης τους μαζί σας. Δώστε το 100% της προσοχής και της αγάπης σας. Τα παιδιά που ξέρουν ότι έχουν καθημερινά τον δικό τους ιδιαίτερο χρόνο με τον γονιό τους κυριολεκτικά ανθίζουν, επειδή νιώθουν ασφάλεια, μπορούν να εκφραστούν συναισθηματικά και έτσι ‘χτίζουν’ καλή συμπεριφορά.
9. Δείξτε συμπόνια στον εαυτό σας και συγχωρέστε τον
Είναι ανθρώπινο να κάνετε λάθη και να έχετε κακές στιγμές. Δε γίνεται να είστε καλός γονιός αν αισθάνεστε άσχημα για τον εαυτό σας, όπως και το παιδί δε μπορεί να συμπεριφερθεί σωστά αν νιώθει άσχημα για τον εαυτό του. Πάντα υπάρχει δυνατότητα να φτιάξετε ή να βελτιώσετε τη σχέση σας με το παιδί σας. Γιατί να μην ξεκινήσετε τώρα κιόλα;
10. Στα δύσκολα, αγκαλιάστε τον εαυτό σας, κυριολεκτικά και μεταφορικά! Και μετά αγκαλιάστε το παιδί σας
Η συναισθηματική σύνδεση και η αγάπη βοηθάει να περάσουν τα δύσκολα, να εξομαλυνθούν καταστάσεις και να επιστρέψει η ηρεμία και η ισορροπία.
Δεν τα πολυπιστεύετε τα παραπάνω; Δοκιμάστε τα για μια εβδομάδα και απολαύστε το υπέροχο αποτέλεσμα.
Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια