Το όνομα της Μαριάμ Σουλακιώτη είναι συνώνυμο του τρόμου και αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια στην ιστορία του ελληνικού μοναχισμού. Γνωστή ως ηγουμένη Μαριάμ, ηγούνταν μιας απομονωμένης θρησκευτικής κοινότητας που κατέληξε να είναι τόπος φόβου, οικονομικής εκμετάλλευσης και, τελικά, θανάτου. Η ιστορία της, μια αληθινή τραγωδία, φέρνει στην επιφάνεια τους κινδύνους της απόλυτης εξουσίας πίσω από τον μανδύα της πίστης.
Από την πίστη στην απόλυτη εξουσία
Η Σουλακιώτη ήταν μέλος του Παλαιοημερολογίτικου κινήματος, μιας ομάδας που είχε αποσχιστεί από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία. Μέσα σε αυτή την κλειστή κοινότητα, κατάφερε να αποκτήσει τεράστια επιρροή και να ιδρύσει τη δική της μονή, την Παναγία Πευκοβουνογιάτρισσα στην Κερατέα.
Η ηγουμένη απαιτούσε και επέβαλλε την απόλυτη υπακοή από τους ακολούθους της. Ο φόβος της θείας τιμωρίας και η υπόσχεση της «σωτηρίας» οδήγησαν πολλούς πιστούς σε πλήρη υποταγή. Ήταν τόσο έντονη η εξάρτηση από εκείνη, που οι ακόλουθοι της ήταν πρόθυμοι να θυσιάσουν τα πάντα για να παραμείνουν υπό την προστασία της.
Οικονομική εκμετάλλευση και ανείπωτη κτηνωδία
Μία από τις πιο φρικτές πτυχές της δράσης της ήταν η οικονομική εκμετάλλευση. Με πρόσχημα την πνευματική καθοδήγηση, η Σουλακιώτη φέρεται να απέσπασε δεκάδες περιουσίες, ακίνητα και τραπεζικές καταθέσεις από τους πιστούς της. Με αυτόν τον τρόπο, η μονή της έγινε ασυνήθιστα πλούσια, ενώ οι ακόλουθοί της παραδίδονταν ολοένα και περισσότερο στον έλεγχό της, χωρίς καμία δυνατότητα αντίστασης.
Ωστόσο, η οικονομική εκμετάλλευση ήταν μόνο η αρχή. Οι συνθήκες διαβίωσης στη μονή ήταν απάνθρωπες. Πρώην μέλη της κοινότητας κατήγγειλαν σωματική κακομεταχείριση, βασανιστήρια και λιμοκτονία. Οι μαρτυρίες που ήρθαν στο φως μετά τη σύλληψή της ήταν ανατριχιαστικές:
Μια μοναχή, η Θεοδότη, ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου.
Μια φυματική γυναίκα που προσπάθησε να αποδράσει, κλείστηκε σε ένα κελί και πέθανε από ασιτία.
Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που είχε παραχωρήσει την περιουσία του στη μονή βρέθηκε νεκρό από ασιτία.
Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των θυμάτων ποικίλλουν, με κάποιες πηγές να κάνουν λόγο για 27 θανάτους από κακοποίηση και πάνω από 150 θανάτους από αμέλεια ή ασθένειες.
Η δίκη και μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά
Το 1950, οι αρχές έκαναν νυχτερινή έφοδο στη μονή. Η Σουλακιώτη και οι συνεργάτες της συνελήφθησαν και η δίκη του 1951 αποκάλυψε το πλήρες μέγεθος της φρίκης. Οι κατηγορίες ήταν βαριές: απάτες, εκβιασμοί, βασανιστήρια και ανθρωποκτονίες. Η ηγουμένη καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και πέθανε στις φυλακές το 1954.
Παρά την καταδίκη της, η Σουλακιώτη έχει παραμείνει μια αμφιλεγόμενη μορφή. Για τους υποστηρικτές της, θεωρήθηκε θύμα σκευωρίας και τιμήθηκε ακόμα και ως «Αγία Μαριάμ της Κερατέας». Ωστόσο, για τους ιστορικούς, η κληρονομιά της είναι ξεκάθαρη: η ιστορία μιας γυναίκας που κατάχρησε την εξουσία της, οδηγώντας δεκάδες ανθρώπους στον θάνατο. Μια σκοτεινή υπενθύμιση του πού μπορεί να οδηγήσει η τυφλή πίστη και ο απόλυτος έλεγχος.