Το γλωσσικό ζήτημα που δίχασε την Ελλάδα για δεκαετίες, τελικά βρήκε τη λύση του χάρη σε έναν σπουδαίο γλωσσολόγο: τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Ο «πατέρας» της Κοινής Νεοελληνικής αφιέρωσε τη ζωή του για να απαλλάξει τη γλώσσα μας από τα δεσμά της αρχαιόπληκτης καθαρεύουσας και να την κάνει πραγματικό όχημα προόδου για τον ελληνικό λαό.
Μια επανάσταση που έφερε... θύματα
Ο αγώνας του Τριανταφυλλίδη δεν ήταν εύκολος. Η διαμάχη μεταξύ δημοτικιστών και καθαρευουσιάνων ήταν τόσο σφοδρή που έφτασε να προκαλέσει ακόμα και βίαιες ταραχές, όπως τα «Ευαγγελικά» του 1901. Οι αντίπαλοί του τον χλεύαζαν, υποστηρίζοντας ότι η δημοτική θα κατέστρεφε τη γλώσσα.
Ο Τριανταφυλλίδης, όμως, είχε έναν και μοναδικό σκοπό: την εκπαίδευση. Πίστευε ακράδαντα πως μόνο αν η εκπαίδευση γινόταν στη φυσική γλώσσα του λαού, θα μπορούσε να υπάρξει πνευματική αφύπνιση και πρόοδος.
Η «γραμματική» που άλλαξε την ιστορία
Το magnum opus του Τριανταφυλλίδη ήταν η «Νεοελληνική Γραμματική» (1941). Αν και οι δημοτικιστές κήρυτταν τη δημοτική, δεν υπήρχαν σαφείς κανόνες. Ο Τριανταφυλλίδης δημιούργησε μια συμβιβαστική γραμματική, η οποία πατούσε γερά πάνω στη λαϊκή γλώσσα, αλλά δεν απέρριπτε τελείως λόγιους τύπους, με στόχο να ηρεμήσει τα πάθη και να γίνει αποδεκτή από το κράτος.
Το όραμά του ήταν να δώσει στη γλώσσα μας μια σταθερή βάση για να αναπτυχθεί. Η «Γραμματική» του έγινε το θεμέλιο για την εκπαίδευση γενεών Ελλήνων και καθιέρωσε, ουσιαστικά, την Κοινή Νεοελληνική που μιλάμε και γράφουμε σήμερα.
Η μεγάλη κληρονομιά του ερευνητή και δασκάλου
Παρά την εχθρότητα του ακαδημαϊκού κατεστημένου της Αθήνας που του αρνήθηκε την καθηγητική έδρα, ο Τριανταφυλλίδης συνέχισε το έργο του. Άφησε όλη του την περιουσία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών ("Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη"), με σκοπό τη συστηματική καλλιέργεια της γλώσσας μας.
Όπως έγραψε και ο ίδιος στη διαθήκη του: «Θέλω να ωφεληθούν κάπως από την περιουσία μου τα Ελληνόπουλα, γιατί αυτά βασανίζονται και ζημιώνουν από τη γλωσσική ακαταστασία».
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, με τη σπουδαία συνεισφορά του, δεν απλώς «τακτοποίησε» τη γλώσσα μας. Της έδωσε ζωή και προοπτική, θέτοντας τις βάσεις για την ελληνική που μιλάμε σήμερα.