.jpg)
Καθημερινά, μαθαίνουμε απαντήσεις σε εκατοντάδες ερωτήσεις. Υπάρχουν όμως ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα —τόσο φιλοσοφικά όσο και επιστημονικά— στα οποία κανείς στη Γη δεν έχει βρει ακόμα απάντηση. Αυτά τα ερωτήματα μας οδηγούν στα όρια της γνώσης και αποδεικνύουν γιατί η περιέργεια είναι η κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας.
1. Οι φιλοσοφικοί γρίφοι του εαυτού και της ύπαρξης
Πολλά από τα ερωτήματα που μας απασχολούν από παιδιά παραμένουν αναπάντητα, αγγίζοντας τα όρια της φιλοσοφίας και της επιστήμης:
- Συνείδηση: Τι είναι η συνείδηση; Είμαστε απλώς βιολογικές μηχανές;
- Ρομπότ: Θα αποκτήσουν ποτέ συνείδηση τα ρομπότ;
- Ελεύθερη Βούληση: Έχουμε πραγματικά ελεύθερη βούληση ή το μέλλον μας είναι ήδη γραμμένο;
- Ηθική: Γιατί υποφέρουν τόσοι αθώοι άνθρωποι και ζώα;
- Θεότητα: Υπάρχει Θεός και, αν ναι, γιατί είμαστε τόσο σίγουροι για το φύλο του;
2. Το άπειρο μυστήριο του Σύμπαντος
Ακόμα και όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε το φυσικό μας περιβάλλον, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το αδιανόητο:
- Το μέγεθος του Σύμπαντος: Ο Ήλιος χωράει 1 εκατομμύριο Γαίες, αλλά είναι απλώς μια κουκκίδα ανάμεσα σε 400 δισεκατομμύρια αστέρια στον Γαλαξία μας. Και ο Γαλαξίας είναι ένας από τα 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες που είναι ανιχνεύσιμοι.
- Το Πολυσύμπαν (Multiverse): Σύγχρονες θεωρίες της Φυσικής, όπως η Θεωρία των Χορδών (String Theory), υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχουν αμέτρητα άλλα σύμπαντα (Multiverse). Η κορυφαία εκδοχή της Θεωρίας των Χορδών προβλέπει $10^{500}$ σύμπαντα—ένας αριθμός τόσο αχανής που αν κάθε άτομο στο παρατηρήσιμο σύμπαν είχε το δικό του σύμπαν και επαναλαμβάναμε αυτή τη διαδικασία πολλές φορές, θα φτάναμε μόνο σε ένα απειροελάχιστο κλάσμα του συνόλου.
- Άπειρο: Ορισμένοι φυσικοί πιστεύουν ότι το χωροχρονικό συνεχές είναι κυριολεκτικά άπειρο και περιέχει άπειρο αριθμό «συμπαντικών θυλάκων».
- Κβαντική θεωρία: Η ερμηνεία της κβαντικής θεωρίας είναι εξίσου μπερδεμένη, με κάποιους φυσικούς να πιστεύουν ότι γεννιούνται παράλληλα σύμπαντα κάθε στιγμή—συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών αντιγράφων του εαυτού σας.
Επομένως, η απάντηση στην ερώτηση «Πόσα σύμπαντα υπάρχουν;» βρίσκεται κάπου μεταξύ του μηδέν και του απείρου.
3. Το παράδοξο του Φέρμι: Πού είναι όλοι;
Αυτό είναι ίσως το πιο διάσημο αναπάντητο ερώτημα της Αστρονομίας, που τέθηκε από τον Ενρίκο Φέρμι το 1950: Αν το Σύμπαν είναι τόσο τεράστιο, γιατί δεν βλέπουμε καμία απόδειξη εξωγήινης ζωής;
- Πιθανότητες ζωής: Μόνο στον Γαλαξία μας, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου μισό τρισεκατομμύριο πλανήτες. Ακόμα και αν μόνο ένας στους 10.000 υποστηρίζει ζωή, μιλάμε για 50 εκατομμύρια πλανήτες!
- Η «μεγάλη σιωπή»: Άλλοι πλανήτες σχηματίστηκαν δισεκατομμύρια χρόνια πριν από τη Γη, δίνοντας στη ζωή εκεί εκατομμύρια χρόνια για να εξελιχθεί. Μια νοήμων εξωγήινη τεχνολογία θα έπρεπε να έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον Γαλαξία, δημιουργώντας τεράστια ενεργειακά τεχνουργήματα ή στέλνοντας σήματα. Και όμως, επικρατεί σιωπή.
Πιθανές (σκοτεινές και αισιόδοξες) απαντήσεις:
- Η σκοτεινή λύση: Ένας ενιαίος υπερ-ευφυής πολιτισμός έχει καταλάβει τον Γαλαξία και επιβάλλει απόλυτη σιωπή, έτοιμος να εξοντώσει κάθε δυνητικό ανταγωνιστή.
- Η σπάνια ευφυΐα: Ίσως η εξέλιξη της ευφυΐας που μπορεί να δημιουργήσει προηγμένη τεχνολογία είναι πολύ πιο σπάνια από ό,τι υποθέτουμε. Ίσως είμαστε οι πρώτοι στον Γαλαξία.
- Η αυτοκαταστροφή: Ίσως κάθε πολιτισμός φέρει τους σπόρους της αυτοκαταστροφής του, αδυνατώντας να ελέγξει τις τεχνολογίες που δημιουργεί.
- Η εξέλιξη της τεχνολογίας: Ίσως οι προηγμένοι πολιτισμοί έχουν ανακαλύψει μεθόδους επικοινωνίας πολύ πιο εξελιγμένες από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (π.χ., μέσω της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης/ενέργειας).
- Η μικροσκοπική ζωή: Ίσως η νοήμων ζωή έχει συνειδητοποιήσει ότι η πληροφορία λειτουργεί πιο αποτελεσματικά σε μικρή κλίμακα και έχει σμικρυνθεί (μικροσκοπικοί εξωγήινοι).
Το σίγουρο είναι ότι, είτε είμαστε μόνοι είτε όχι, το γεγονός ότι σκεφτόμαστε, ονειρευόμαστε και θέτουμε αυτά τα ερωτήματα μπορεί να είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα για το Σύμπαν. Η αναζήτηση της γνώσης ποτέ δεν γίνεται βαρετή—είναι οι τρελές πιθανότητες και τα αναπάντητα ερωτήματα που μας ωθούν μπροστά.