Στα τέλη της δεκαετίας του '90, μία εποχή που ο κόσμος βρισκόταν σε αναμονή για το τέλος του αιώνα και της χιλιετίας, σημειώθηκε στην Αθήνα ένα από τα πιο συγκλονιστικά εγκλήματα που μεταδόθηκαν σε ζωντανή σύνδεση. Η υπόθεση του Sorin Matei, ενός Ρουμάνου κακοποιού με το παρατσούκλι «ο πεταλούδας», συγκλόνισε το πανελλήνιο και ανέδειξε ταυτόχρονα το ηθικό δίλημμα της δημοσιογραφικής κάλυψης τέτοιων γεγονότων.
Η εισβολή και ο «πεταλούδας»
Το τραγικό περιστατικό ξεκίνησε στις 23 Σεπτεμβρίου 1998, όταν ο 27χρονος Sorin Matei εισέβαλε στο διαμέρισμα της οικογένειας Γκινάκη στα Κάτω Πατήσια. Ο Matei, ένας βαρύς χρήστης ουσιών, ήταν γνωστός στις αρχές για τις επανειλημμένες του αποδράσεις—έξι φορές μέχρι τότε—εξ ου και το παρατσούκλι «ο πεταλούδας».
Λίγες ώρες νωρίτερα, είχε δραπετεύσει από την αστυνομία, κρατώντας έναν αστυνομικό όμηρο. Προκειμένου να κρυφτεί, εισέβαλε στο διαμέρισμα της οικογένειας Γκινάκη (Σουλτάνα, η κόρη Αμαλία, ο αρραβωνιαστικός της Απόστολος, και ο γιος Βαγγέλης). Με την απειλή μιας χειροβομβίδας, κράτησε την οικογένεια αιχμάλωτη.
Η διαπραγμάτευση σε απευθείας μετάδοση
Η εξέλιξη της υπόθεσης πήρε δραματικές διαστάσεις όταν ο Matei απαίτησε να βγει στον αέρα και τηλεφώνησε στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ. Για την επόμενη ώρα, ο δημοσιογράφος Νίκος Ευαγγελάτος βρισκόταν σε απευθείας τηλεφωνική σύνδεση με τον δράστη.
Ο Matei δήλωνε ότι δεν ήθελε να βλάψει κανέναν και ζητούσε 500.000 δραχμές για τα έξοδά του και ελεύθερη διαφυγή. Παράλληλα, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έδωσε εντολή στον Διοικητή Ασφαλείας Θεόδωρο Παπαφίλη να αναλάβει τις διαπραγματεύσεις.
Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, ο Ευαγγελάτος κατάφερε, με τη βοήθεια του υπαρχηγού της Αστυνομίας, Θεόδωρου Πλάκα, να πείσει τον Matei να απελευθερώσει δύο από τους ομήρους, τον γιο Βαγγέλη και τη μητέρα Σουλτάνα.
Η μοιραία απόφαση και η τραγωδία
Οι αρχές, μετά από ανάκριση της φίλης του δράστη, άρχισαν να πιστεύουν ότι η χειροβομβίδα δεν ήταν αληθινή. Ο Matei ζήτησε αμφεταμίνες για να συνέλθει από τη χρήση ηρωίνης, αλλά η Αστυνομία του έδωσε στεντόν, κάτι που τον εξόργισε.
Παρά τις αμφιβολίες του υπαρχηγού Πλάκα, ο αρχηγός της Αστυνομίας, Αθανάσιος Βασιλόπουλος, διέταξε την εισβολή στο διαμέρισμα.
Η επιχείρηση κατέληξε σε μακελειό. Κατά την εισβολή:
- Ο Sorin Matei άρπαξε την κόρη της οικογένειας, Αμαλία, και ακολούθησε έκρηξη.
- Η Αμαλία τραυματίστηκε θανάσιμα και υπέκυψε στα τραύματά της 17 ημέρες αργότερα.
- Ο ίδιος ο Matei τραυματίστηκε βαριά, όπως και αρκετοί αστυνομικοί.
Λόγω του συνωστισμού των πολιτών και των αυτοκινήτων, η μεταφορά των τραυματιών καθυστέρησε δραματικά, επιδεινώνοντας την κατάσταση της Αμαλίας.
Οι συνέπειες και το ηθικό δίλημμα
Δύο ημέρες μετά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο των φυλακών Κορυδαλλού, ο Sorin Matei βρέθηκε νεκρός στο κρεβάτι του. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε εισρόφηση γαστρικού υγρού σε συνδυασμό με παρατεταμένη καταστολή.
Οι συνέπειες ήταν άμεσες και βαριές:
- Ο αρχηγός της Αστυνομίας, Αθανάσιος Βασιλόπουλος, ανέλαβε την ευθύνη για την αποτυχία της επιχείρησης και παραιτήθηκε. Τέθηκε σε διαθεσιμότητα για ακούσια ανθρωποκτονία εξ αμελείας, αν και αργότερα αθωώθηκε.
- Το κανάλι ΣΚΑΪ και ο Νίκος Ευαγγελάτος δέχτηκαν σφοδρή κριτική για τη ζωντανή μετάδοση, με το ΕΣΡ να επιβάλλει μεγάλα πρόστιμα στον σταθμό. Παρόλα αυτά, η αστυνομία αναγνώρισε τη θετική συμβολή του δημοσιογράφου, καθώς ηρεμούσε τον δράστη.
Η ομηρία στα Κάτω Πατήσια αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα πιο τραγικά και πολυσυζητημένα γεγονότα στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους των βιαστικών αποφάσεων της αστυνομίας και τα ηθικά όρια της ενημέρωσης σε περιπτώσεις κρίσεων. Η Αμαλία Γκινάκη, που επρόκειτο να παντρευτεί λίγους μήνες μετά, έχασε άδικα τη ζωή της, αφήνοντας την οικογένειά της με ανεπανόρθωτο πόνο.