.jpg)
Όλοι έχουμε ζήσει στιγμές όπου η πραγματικότητα μοιάζει να συνωμοτεί εναντίον μας: μόλις αλλάζεις ουρά στο σούπερ μάρκετ, η προηγούμενη αρχίζει να κινείται πιο γρήγορα. Μόλις σε παίρνει ο ύπνος, χτυπάει το τηλέφωνο. Όταν αποφεύγεις μια λακκούβα, εμφανίζεται ένα αυτοκίνητο στο αντίθετο ρεύμα.
Η «λογική» εξήγηση για αυτά τα φαινόμενα είναι ο περίφημος Νόμος του Μέρφι, που συμπυκνώνεται στην απαισιόδοξη έκφραση: «Ό,τι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει».
Ποιος ήταν ο Μέρφι και πώς γεννήθηκε ο νόμος;
Ο Νόμος πήρε το όνομά του από τον Έντουαρντ Μέρφι, έναν Αμερικανό μηχανικό αεροναυπηγικής που εργαζόταν το 1949 στο Air Force Project MX981. Στόχος του έργου ήταν η μελέτη της μέγιστης επιτάχυνσης/επιβράδυνσης που μπορούσε να αντέξει το ανθρώπινο σώμα.
Η ιστορία ξεκίνησε όταν, κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής, ο βοηθός του Μέρφι έκανε ένα λάθος στη συνδεσμολογία, με αποτέλεσμα την αποτυχία του πειράματος. Ο Μέρφι κατηγόρησε τον βοηθό του λέγοντας πως, αν υπάρχει κάποιος τρόπος να κάνει κανείς λάθος, αυτός θα τον βρει.
Η φράση άρχισε να διαδίδεται στην αεροπορική βάση και πήρε τη μορφή αξιώματος:
«Αν υπάρχουν δύο ή περισσότεροι τρόποι να γίνει κάτι και κάποιος από αυτούς οδηγεί στην καταστροφή, τότε κάποιος θα το κάνει με αυτόν τον τρόπο.»
Ο Σμηναγός Τζον Πολ Σταπ, που συμμετείχε στις δοκιμές, αναφέρθηκε στον «Νόμο του Μέρφι» σε συνέντευξη Τύπου, υπογραμμίζοντας ότι οι καλές καταγραφές ασφαλείας οφείλονται στο ότι λάμβαναν υπόψη τους τον Νόμο, προσπαθώντας να αποκλείσουν κάθε πιθανή επιπλοκή.
Η επιστήμη πίσω από την ατυχία
Η συχνή επίκληση του Νόμου του Μέρφι εξηγείται μέσω ενός συνδυασμού στατιστικής και γνωστικών λειτουργιών του ανθρώπινου εγκεφάλου:
α. Η λογική της στατιστικής
Καθημερινά, υπάρχουν πάρα πολλά ατυχή γεγονότα που μπορούν να μας συμβούν: να χαλάσει το κινητό, να σκιστεί ένα ρούχο, να χάσουμε το λεωφορείο. Ενώ κάθε μεμονωμένο ενδεχόμενο έχει πολύ μικρές πιθανότητες να συμβεί, το σύνολο αυτών των ενδεχομένων είναι τόσο μεγάλο που καθιστά πολύ πιθανό να συμβεί κάποιο από αυτά μέσα στη μέρα.
Για παράδειγμα, αν βρίσκεστε σε μία από τέσσερις ουρές, έχετε 75% πιθανότητα να μην είστε στην πιο γρήγορη.
β. Η προκατάληψη της αισιοδοξίας
Όταν σχεδιάζουμε κάτι, ο εγκέφαλός μας φαντάζεται μια ιδεατή κατάσταση, χωρίς εμπόδια. Αυτό μας κάνει να παραβλέπουμε εκ των προτέρων τις αναποδιές (π.χ. «θα είμαι εκεί σε μισή ώρα», χωρίς να υπολογίσουμε την κίνηση ή την εύρεση πάρκινγκ). Ως αποτέλεσμα, τα ατυχή γεγονότα εμφανίζονται ως απροσδόκητα και επιδρούν αρνητικά στα συναισθήματά μας.
γ. Η δύναμη της επιλεκτικής μνήμης
Είμαστε πολύ πιο επιρρεπείς να απομνημονεύουμε γεγονότα που βιώνουμε όταν τα συναισθήματά μας είναι έντονα (αρνητικά ή θετικά).
- Θυμόμαστε τις στιγμές που το λεωφορείο άργησε ή το κινητό χάλασε (έντονα αρνητικά συναισθήματα).
- Αντίθετα, οι φορές που όλα πήγαν «ρολόι» (ξύπνησα, ντύθηκα, πήγα στη δουλειά) είναι λιγότερο πιθανό να αποθηκευτούν στη μνήμη μας ως ξεχωριστά περιστατικά.
Αυτό δημιουργεί μια διαστρεβλωμένη στατιστική εικόνα στο μυαλό μας, κάνοντάς μας να πιστεύουμε ότι η ατυχία είναι ο κανόνας.
Παραλλαγές του Νόμου του Μέρφι
Ο Νόμος του Μέρφι αποτελεί ένα σύνολο απαισιόδοξων αξιωμάτων που αφορούν διάφορους τομείς, όπως:
- «Αν ξέρεις ότι υπάρχουν μόνο τέσσερις δυνατοί τρόποι για να πάει κάτι στραβά και φροντίσεις να τους προλάβεις, τότε αμέσως θα εμφανιστεί και ένας πέμπτος.»
- «Ό,τι κι αν προσπαθήσεις να επιδιορθώσεις, θα κοστίσει ακριβότερα και θα σου πάρει περισσότερο χρόνο απ' όσο υπολόγιζες.»
- «Όταν μια χαλασμένη συσκευή πάει στον επισκευαστή, θα δουλεύει πάντα στην εντέλεια.»
- «Το φως στο τέλος του τούνελ είναι ο προβολέας του τρένου που έρχεται καταπάνω σου.»
Στην ουσία, ο Νόμος του Μέρφι είναι συχνά ένας βολικός τρόπος αποποίησης ευθύνης για την κακή έκβαση των πραγμάτων. Ωστόσο, το να σκεφτόμαστε τα αρνητικά ενδεχόμενα μπορεί να λειτουργήσει και ως σύμμαχός μας, κάνοντάς μας πιο προσεκτικούς στην ασφάλειά μας ή πιο συνεπείς στα ραντεβού μας.