.jpg)
Η έννοια της προδοσίας είναι διαχρονική και έχει επηρεάσει την πορεία της ιστορίας, καταστρέφοντας συμμαχίες, οικογένειες και ολόκληρα κράτη. Στην Αρχαία Ελλάδα, όπου η τιμή και η πίστη στην πόλη-κράτος ήταν υπέρτατες αξίες, η προδοσία θεωρούνταν το πιο αποτρόπαιο έγκλημα.
Ακολουθεί μια λίστα με δέκα περιπτώσεις Ελλήνων, από τη μυθική εποχή μέχρι την κλασική, που κατηγορήθηκαν για προδοσία, με καταστροφικές συνέπειες.
Οι προδότες της μυθικής εποχής
1. Πολυνείκης
Γιος του Οιδίποδα και της Ιοκάστης, ο Πολυνείκης συμφώνησε με τον αδελφό του, Ετεοκλή, να εναλλάσσονται στον θρόνο της Θήβας. Όταν ο Ετεοκλής αρνήθηκε να παραδώσει την εξουσία, ο Πολυνείκης κατέφυγε στον βασιλιά του Άργους, Αδραστό, και οργάνωσε την εκστρατεία των «Επτά επί Θήβας». Η επίθεση κατά της ίδιας του της πόλης τον κατέστησε προδότη στα μάτια του θείου του, Κρέοντα, ο οποίος διέταξε να μείνει το σώμα του άταφο, την ύψιστη τιμωρία για τους αρχαίους.
2. Παλαμήδης
Ο Παλαμήδης, ευφυής και εφευρετικός, κατηγορήθηκε άδικα για προδοσία κατά τη διάρκεια της Τρωικής Εκστρατείας. Ο Οδυσσέας, που τον μισούσε επειδή τον είχε αναγκάσει να συμμετάσχει στον πόλεμο, έκρυψε χρυσό στη σκηνή του και έγραψε ένα πλαστό γράμμα από τον Πρίαμο, κατηγορώντας τον Παλαμήδη ότι είχε δωροδοκηθεί για να άρει την πολιορκία. Οι υπόλοιποι Έλληνες τον θεώρησαν προδότη και, σύμφωνα με μια εκδοχή, τον λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου.
Οι προδότες των περσικών πολέμων
3. Στησάνορας
Βασιλιάς του αρχαίου Κουρίου στην Κύπρο, ο Στησάνορας έζησε κατά τη διάρκεια της Ιωνικής Επανάστασης (τέλη 6ου-αρχές 5ου αι. π.Χ.). Ενώ ο βασιλιάς της Σαλαμίνας, Ονήσιλος, είχε ξεσηκώσει όλους τους Κυπρίους κατά των Περσών, ο Στησάνορας προσχώρησε στους Μήδους κατά τη διάρκεια της κρίσιμης μάχης στην πεδιάδα της Σαλαμίνας το 499 π.Χ. Η προδοσία του προκάλεσε πανικό, οδήγησε τους οπλίτες σε φυγή και έδωσε τη νίκη στους Πέρσες.
4. Ίππιας ο Τύραννος
Ο Ίππιας, γιος του Πεισίστρατου και τελευταίος τύραννος της Αθήνας, εξορίστηκε από τους Σπαρτιάτες επειδή φοβήθηκαν τη συμμαχία του με τους Πέρσες. Κατέφυγε στην Περσία και έγινε σύμβουλος του Δαρείου. Κατά την πρώτη περσική εισβολή (490 π.Χ.), ο Ίππιας συνόδευσε τον περσικό στρατό στον Μαραθώνα, με στόχο να επανέλθει ως τύραννος της Αθήνας. Μετά τη συντριβή των Περσών, επέστρεψε μαζί τους και πέθανε καθ' οδόν.
5. Δημάρατος
Βασιλιάς της Σπάρτης (Ευρυποντίδης), ο Δημάρατος συγκρούστηκε με τον συμβασιλέα του, Κλεομένη, και τελικά καθαιρέθηκε. Πικραμένος, κατέφυγε στην Περσία και έγινε σύμβουλος του Ξέρξη κατά τη διάρκεια της δεύτερης περσικής εισβολής. Παρότι συμμετείχε στην εκστρατεία, είχε την τιμή να προειδοποιήσει τους Σπαρτιάτες για την επικείμενη επίθεση του Ξέρξη χαράζοντας μήνυμα πάνω σε ξύλινο πίνακα, τον οποίο κάλυψε με κερί. Πέθανε στην εξορία, στιγματισμένος ως προδότης.
6. Εφιάλτης
Το όνομά του παραμένει συνώνυμο της προδοσίας. Ο Εφιάλτης, γιος του Ευρυδήμου από τους Μαλιείς, ήταν αυτός που πρόδωσε το μυστικό πέρασμα της Ανόπαιας Ατραπού στον Ξέρξη κατά τη Μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.). Δείχνοντας στους Πέρσες τον τρόπο να περικυκλώσουν τους 300 του Λεωνίδα, οδήγησε τους Έλληνες στην ήττα, αν και η θυσία τους συσπείρωσε τελικά τον Ελληνισμό. Μετά την ήττα των Περσών, η Αμφικτιονία των Δελφών έθεσε πλατιά κεφαλή (μεγάλη αμοιβή) για τη σύλληψή του. Δολοφονήθηκε αργότερα από τον Αθηνάδη.
7. Παυσανίας
Ο Σπαρτιάτης στρατηγός, ο νικητής των Πλαταιών (479 π.Χ.), μετά την κατάληψη του Βυζαντίου άρχισε να υιοθετεί περσικούς τρόπους ζωής και να αλληλογραφεί με τον Ξέρξη, κατηγορούμενος ότι είχε υποσχεθεί να βοηθήσει στην υποταγή των Ελλήνων. Οι Σπαρτιάτες έδωσαν εντολή να τον συλλάβουν, αλλά εκείνος κατέφυγε ικέτης στον ναό της Αθηνάς. Οι έφοροι έχτισαν τις εισόδους του ναού, αφήνοντάς τον να πεθάνει από την πείνα το 470 π.Χ.
Προδότες των εμφυλίων και μεταγενέστερων πολέμων
8. Αριστοκράτης Β'
Ελάχιστα είναι γνωστά για αυτόν τον τελευταίο βασιλιά της αρχαίας Αρκαδίας. Κατά τον Δεύτερο Μεσσηνιακό Πόλεμο, ο Αριστοκράτης συμμάχησε με τους Μεσσήνιους κατά της Σπάρτης. Ωστόσο, δωροδοκήθηκε από τους Σπαρτιάτες και πρόδωσε τους συμμάχους του. Όταν αποκαλύφθηκε η προδοσία, οι Αρκάδες τον λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου, καταργώντας έκτοτε οριστικά τη βασιλεία ως πολίτευμα.
9. Αλκιβιάδης
Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της αρχαίας Αθήνας, μαθητής του Σωκράτη. Ο Αλκιβιάδης κατηγορήθηκε για αποκοπή των Ερμών πριν την έναρξη της Σικελικής Εκστρατείας. Κλήθηκε να δικαστεί, αλλά φοβούμενος την καταδίκη σε θάνατο, κατέφυγε στη Σπάρτη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, ως σύμβουλος των Σπαρτιατών, τους έπεισε να οχυρώσουν τη Δεκέλεια (413 π.Χ.), προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στην Αθήνα. Όταν έπεσε στη δυσμένεια των Σπαρτιατών, κατέφυγε στην Περσία και στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα ως ήρωας. Η ασταθής και χαοτική του πορεία τον έκανε να ζει συνεχώς στην εξορία, όπου τελικά δολοφονήθηκε το 405 π.Χ.
10. Τιμοχάρης
Ο Τιμοχάρης, γιατρός από την αρχαία Αμβρακία, έγινε γνωστός επειδή προσπάθησε να δολοφονήσει τον βασιλιά της Ηπείρου, Πύρρο. Κατά τη διάρκεια των πολέμων του Πύρρου με τη Ρώμη (μέσα 3ου αι. π.Χ.), ο Τιμοχάρης έστειλε επιστολή στον Ρωμαίο διοικητή Γάιο Φαβρίκιο Λουσκίνο, προσφέροντας να δολοφονήσει τον Πύρρο με αντάλλαγμα μια τεράστια αμοιβή. Ο Φαβρίκιος, αρνούμενος να νικήσει με δόλιο τρόπο, ενημέρωσε τον Πύρρο. Ο Τιμοχάρης εκτελέστηκε αμέσως, και το δέρμα του χρησιμοποιήθηκε για να ντυθεί το χαλινάρι του αλόγου του βασιλιά, ως παραδειγματική τιμωρία για όποιον θα επιχειρούσε προδοσία.