.jpg)
Την τελευταία δεκαετία, κυκλοφορεί στο ελληνικό διαδίκτυο μια συγκλονιστική αλλά εντελώς αναληθής ιστορία: ότι μετά την εξέγερση του Θέματος των Ελλαδικών το 727 μ.Χ., ο Βυζαντινός στρατός συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στην Λάρισα και τους έκαψε ζωντανούς, σε μια πράξη που βαφτίζεται «ελληνική γενοκτονία».
Αυτός ο ισχυρισμός παρουσιάζεται ως τεκμήριο ότι το Βυζάντιο ήταν μια δύναμη καταστροφική για τον Ελληνισμό. Ωστόσο, η εξέταση των ιστορικών πηγών αποδεικνύει ότι η εν λόγω αφήγηση συνιστά εξόφθαλμη μυθοπλασία και διαστρέβλωση πραγματικών, αλλά μικρότερης κλίμακας, γεγονότων.
1. Τι λένε οι πηγές: Η αλήθεια για τη Στάση του 727
Η εξέγερση των Ελλαδικών είναι ένα μικρό επεισόδιο της βυζαντινής ιστορίας, για το οποίο γνωρίζουμε κυρίως από τη Χρονογραφία του Θεοφάνη και την Ιστορία Σύντομο του Πατριάρχη Νικηφόρου.
- Το Αίτιο: Η Εικονομαχία. Η στάση εκδηλώθηκε στις αρχές της Εικονομαχίας. Ο Αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ίσαυρος εξέλαβε την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (726-727) ως ένδειξη της οργής του Θεού κατά των χριστιανών που τιμούσαν τις εικόνες. Έλαβε τα πρώτα μέτρα κατά της λατρείας των εικόνων, προκαλώντας αντιδράσεις.
- Οι Στασιαστές: Οι Εικονόφιλοι. Οι κάτοικοι και ο στρατός της νότιας Ελλάδος (οι λεγόμενοι Ελλαδικοί – του Θέματος Ελλάδος) και των Κυκλάδων εξεγέρθηκαν κατά του αυτοκράτορα, κινούμενοι από «θείο ζήλο». Ήταν δηλαδή Εικονόφιλοι που διαφωνούσαν με την ασέβεια του Λέοντα προς τις εικόνες.
- Το τέλος: Οι στασιαστές, με ηγέτες τον στρατιωτικό διοικητή Αγαλλιανό και τον Στέφανο, ανακήρυξαν κάποιον Κοσμά Αυτοκράτορα και έπλευσαν με τον στόλο τους προς την Κωνσταντινούπολη. Ο στόλος των Ελλαδικών όμως ηττήθηκε από τη ναυτική δύναμη της Πρωτεύουσας, με τη βοήθεια του Υγρού Πυρός. Ο Αγαλλιανός πνίγηκε, ενώ ο Κοσμάς και ο Στέφανος συνελήφθησαν και αποκεφαλίστηκαν.
2. Η μεγάλη ιστορική διαστρέβλωση: Καταρρίπτοντας τον μύθο
Η ιστορική αλήθεια έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη σύγχρονη μυθοπλασία:
- Ο μύθος της γενοκτονίας: Η συγκέντρωση εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων Ελλήνων στη Λάρισα και η πυρά τους δεν αναφέρεται σε καμία απολύτως βυζαντινή πηγή. Πρόκειται για πλήρη εφεύρεση που διαδίδεται στο διαδίκτυο.
- Θρησκευτικός, όχι εθνικός αγώνας: Οι πηγές μιλούν καθαρά για στάση Εικονοφίλων κατά Εικονομάχων. Δεν υπάρχει καμία νύξη για εξέγερση Εθνικών (πολυθεϊστών) κατά Χριστιανών. Ήταν αδιανόητο τον 8ο αιώνα μη Χριστιανός να κατέχει υψηλό στρατιωτικό αξίωμα (όπως ο Αγαλλιανός).
- Η έννοια των «Ελλαδικών»: Ο όρος «Ελλαδικοί» ήταν γεωγραφικός και στρατιωτικός, όχι εθνικός. Δεν χαρακτήριζε τους Έλληνες κατά καταγωγή ή συνείδηση, αλλά τους κατοίκους του Θέματος Ελλάδος (Ανατολική Στερεά, Θεσσαλία, ίσως Πελοπόννησος).
- Και οι δύο ήταν «Ρωμαίοι»: Και οι δύο πλευρές της σύγκρουσης του 727 ήταν Βυζαντινοί Χριστιανοί που αυτοαποκαλούνταν «Ρωμαίοι». Η μία πλευρά ήταν η αυτοκρατορική δύναμη της Κωνσταντινούπολης (Βυζάντιον) και η άλλη ήταν οι στασιαστές από τον ελλαδικό χώρο.
Η σύγκρουση, δηλαδή, αφορούσε την θρησκευτική πολιτική του κράτους και όχι τη γενοκτονία ή την εθνική εκκαθάριση.
3. Πέρα από τα θρησκευτικά: Τα βαθύτερα αίτια
Πέρα από το προφανές θρησκευτικό κίνητρο, σύγχρονοι μελετητές αναζητούν βαθύτερα αίτια στη στάση του 727:
- Φορολογία: Ορισμένοι ιστορικοί υποθέτουν ότι οι ελλαδικές επαρχίες είχαν δεχτεί αυξημένη φορολογία για να αντισταθμίσουν τις καταστροφές στη Μικρά Ασία από τις αραβικές επιδρομές.
- Πολιτιστική αντίθεση: Άλλοι βλέπουν μια πολιτιστική αντίθεση μεταξύ του Ελληνορωμαϊκού Δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας (υπέρ των εικόνων) και των Συριακών/Σημιτικών επαρχιών της Ανατολής (κατά των εικόνων).
- Φιλοδοξία: Η πιο πιθανή εκδοχή, σύμφωνα με ορισμένους, είναι ότι πρόκειται για ένα απλό στρατιωτικό κίνημα με πηγή τη φιλοδοξία των ηγετών του να καταλάβουν τον θρόνο, με την επίκληση του ζητήματος των εικόνων να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για να κερδίσουν τη λαϊκή υποστήριξη στην Κωνσταντινούπολη.
Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία της εξέγερσης του 727 είναι μια σύγκρουση μεταξύ δύο φατριών Χριστιανών Βυζαντινών, που τελείωσε με τη συνήθη τιμωρία των στασιαστών, χωρίς καμία σχέση με τις φρικιαστικές αφηγήσεις περί γενοκτονίας πολυθεϊστών Ελλήνων στη Λάρισα.