Το Πακιστάν είναι μια χώρα που συχνά βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα για γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις. Ωστόσο, πίσω από τους τίτλους, κρύβεται μια βαθιά κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση που απειλεί το μέλλον του. Η αθόρυβη οδύνη των γυναικών, η ανεξέλεγκτη δημογραφική αύξηση και η ακραία περιβαλλοντική ρύπανση συνθέτουν την σκοτεινή πλευρά του Πακιστάν, ένα πρόβλημα για το οποίο ελάχιστοι στον κόσμο δείχνουν ενδιαφέρον.
1. Η άγνωστη οδύνη των κοριτσιών: Γάμοι, εκμετάλλευση και άγνοια
Η ζωή των κοριτσιών στο Πακιστάν, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, ξεκινά πρόωρα και σκληρά. Η κυρίαρχη νοοτροπία εξακολουθεί να αποθαρρύνει την εκπαίδευση των γυναικών, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αγραμματοσύνης και άγνοιας για τα δικαιώματα και τις δυνατότητές τους.
- Παιδικοί γάμοι: Τα περισσότερα κορίτσια παντρεύονται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 15 ετών. Σε περιπτώσεις υψηλής προίκας, η ηλικία αυτή μειώνεται ακόμη περισσότερο. Οι γάμοι γίνονται συνήθως με άνδρες πολύ μεγαλύτερης ηλικίας, μετατρέποντας τα κορίτσια σε «αντικείμενα» αντί για συζύγους.
- Σεξουαλική εκμετάλλευση: Λόγω της φτώχειας και της οικογενειακής πίεσης, ορισμένα κορίτσια αναγκάζονται να εκπορνεύονται για χρήματα, βιώνοντας σιωπηλή εκμετάλλευση και οδύνη.
- Πρόωρη ωρίμανση: Πολλά κορίτσια εξαναγκάζονται να γίνουν γυναίκες, χωρίς να ζήσουν ποτέ την παιδική τους ηλικία. Η φωνή τους αγνοείται, επισκιάζοντας όχι μόνο το δικό τους μέλλον αλλά και την πρόοδο της χώρας.
2. Η δημογραφική βόμβα: Ένας υπερπληθυσμός σε κατάρρευση υποδομών
Το Πακιστάν είναι σήμερα η πέμπτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο από άποψη πληθυσμού, ξεπερνώντας τα 235 εκατομμύρια. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι πάνω από το 60% αυτού του τεράστιου πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών.
- Ανεξέλεγκτη αύξηση: Από 30 εκατομμύρια το 1947, ο πληθυσμός έχει οκταπλασιαστεί, χωρίς κανέναν ουσιαστικό σχεδιασμό.
- Κατάρρευση υποδομών: Οι υποδομές, οι μεταφορές και τα ενεργειακά συστήματα λειτουργούν με την ικανότητα της δεκαετίας του 1980. Η Καράτσι, με πληθυσμό που πλησιάζει τα 25 εκατομμύρια, είναι πλέον μια «χώρα από μόνη της», όπου ο πλούτος των ουρανοξυστών συναντά τις παραγκουπόλεις και τους λασπωμένους δρόμους.
- Ανεργία και φτώχεια: Η ανεργία είναι επίσημα στο 8%, αλλά τα πραγματικά νούμερα είναι πολύ υψηλότερα λόγω της διαδεδομένης παραοικονομίας. Ένας στους τρεις Πακιστανούς ζει κάτω από το όριο της φτώχειας (με λίγα δολάρια την ημέρα). Αυτή η κατάσταση δεν είναι βιώσιμη, οδηγώντας τους νέους στην επιβίωση αντί στον προγραμματισμό για το μέλλον.
3. Η τοξική αλήθεια: Το δηλητήριο στον αέρα και τη γη
Η ατμοσφαιρική ρύπανση στο Πακιστάν δεν απειλεί πλέον την υγεία, αλλά σκοτώνει άμεσα. Μεγάλες πόλεις, όπως η Λαχώρη και η Καράτσι, συγκαταλέγονται στις 10 πιο μολυσμένες πόλεις παγκοσμίως.
- Επίπεδα ρύπανσης: Τους χειμερινούς μήνες, η τιμή των θανατηφόρων μικρών σωματιδίων (PM2.5) στη Λαχώρη ξεπερνά το 250, τιμή που είναι 16 φορές πάνω από το όριο που θεωρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ως επιβλαβές (15).
Αιτίες:
- Κάψιμο σκουπιδιών: Λόγω της έλλειψης συστήματος συλλογής απορριμμάτων, οι κάτοικοι καίνε πλαστικά, ελαστικά και οργανικά απόβλητα, απελευθερώνοντας καρκινογόνα αέρια.
- Παλαιά οχήματα: Το 70% των οχημάτων είναι άνω των 15 ετών, λειτουργούν με κακής ποιότητας καύσιμα και δεν διαθέτουν φίλτρα, λειτουργώντας ως «κινούμενοι σταθμοί δηλητηρίασης».
- Βιομηχανία: Τα καμίνια τούβλων, διασκορπισμένα σε όλη τη χώρα, λειτουργούν με κάρβουνο, χρησιμοποιημένα ελαστικά και πλαστικό, εκπέμποντας ασταμάτητα καπνό.
- Ρύπανση του εδάφους: Οι δρόμοι είναι χωματόδρομοι ή λασπωμένοι. Τα λύματα ρέουν στις άκρες τους και στις φτωχογειτονιές της Καράτσι, τα σκουπίδια έχουν σχηματίσει βουνά (κάκρα), πάνω στα οποία ζουν και χτίζουν σπίτια κάποιοι άνθρωποι.
4. Απόλυτη απελπισία: Φτώχεια, υγεία και αόρατη εργασία
Περίπου 85 εκατομμύρια άνθρωποι στο Πακιστάν ζουν κάτω από το διεθνές όριο της φτώχειας, μια κατάσταση που έχει γίνει «μοίρα» για γενιές.
- Συνθήκες διαβίωσης: Οι άνθρωποι ζουν σε τενεκεδένιες παράγκες με πλαστικές στέγες, συχνά οκτώ άτομα μαζί. Τα παιδιά παίζουν ανάμεσα στα σκουπίδια και τα λύματα, μη έχοντας δει ποτέ κάτι διαφορετικό.
- Υγεία και εκπαίδευση: Η εκπαίδευση είναι ανεπαρκής, με τα σχολεία να είναι γεμάτα ή ανύπαρκτα. Η υγειονομική περίθαλψη απέχει χιλιόμετρα, με αποτέλεσμα θανάτους κατά τον τοκετό και μολύνσεις που δεν θεραπεύονται.
- Το ναυπηγείο Γκαντάνι: Αυτή η παράκτια περιοχή είναι ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα διάλυσης πλοίων στον κόσμο. Τεράστια πλοία αποσυναρμολογούνται με γυμνά χέρια και χωρίς προστασία. Οι εργάτες αναπνέουν αμίαντο και έρχονται σε επαφή με μόλυβδο και χημικά απόβλητα, τα οποία ρίχνονται απευθείας στη θάλασσα. Αυτή η θανατηφόρα δουλειά είναι συχνά η μόνη πηγή εισοδήματος.
5. Το χάος των μεταφορών και η εκμετάλλευση εργασίας
Το σύστημα μεταφορών στο Πακιστάν είναι ένα «βασίλειο του χάους», όπου οι κανόνες κυκλοφορίας είναι προτάσεις και τα φανάρια σπάνια λειτουργούν.
- Επικίνδυνα οχήματα: Τα λεωφορεία είναι 30-40 ετών, με σπασμένες πόρτες και ετοιμόρροπα ελαστικά. Οι άνθρωποι ταξιδεύουν κρατημένοι εξωτερικά ή στην οροφή των τρένων, καθώς δεν υπάρχει χώρος ούτε εναλλακτικό μέσο.
- Αόρατοι εργάτες: Η οικονομία στηρίζεται στους αόρατους εργάτες που δουλεύουν 12 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, χωρίς ασφάλεια.
- Κλωστοϋφαντουργία: Στη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας, η οποία είναι η μεγαλύτερη εξαγωγή της χώρας, οι εργάτες κερδίζουν μόλις $100-120 το μήνα. Εργάζονται ανάμεσα σε τοξικά χρώματα και μηχανήματα χωρίς μάσκες ή εξαερισμό, με αποτέλεσμα αναπνευστικές ασθένειες και χρόνια κόπωση. Ακόμη και παιδιά, 12 ετών ή μικρότερα, εργάζονται στα μηχανήματα για να στηρίξουν τις οικογένειές τους.
Η σιωπηλή κατάρρευση του Πακιστάν, από την κοινωνική αδικία κατά των γυναικών και την περιβαλλοντική καταστροφή μέχρι την ακραία εκμετάλλευση της εργασίας, απαιτεί διεθνή προσοχή. Η κατάσταση είναι μη βιώσιμη, με την υποδομή, την κοινωνία και την υπομονή των πολιτών να βρίσκονται στα όρια τους.