Στον κόσμο μας, έχουμε συνηθίσει να μετράμε τα πράγματα με βάση την κανονική κατανομή, τη γνωστή «καμπάνα» του Gauss. Αν μετρήσουμε το ύψος των ανθρώπων ή το μέγεθος των μήλων σε ένα δέντρο, θα διαπιστώσουμε ότι οι περισσότερες τιμές συγκεντρώνονται γύρω από έναν μέσο όρο. Σε αυτό το σύστημα, οι ακραίες αποκλίσεις είναι πρακτικά αδύνατες. Για παράδειγμα, δεν θα συναντήσετε ποτέ έναν άνθρωπο που να έχει ύψος δέκα φορές μεγαλύτερο από τον μέσο όρο. Ωστόσο, υπάρχουν τομείς της ζωής, όπως το εισόδημα, οι σεισμοί, οι δασικές πυρκαγιές και η επιτυχία στο διαδίκτυο, που ακολουθούν έναν τελείως διαφορετικό κανόνα: τους νόμους ισχύος (power laws).
Ο Ιταλός μηχανικός Vilfredo Pareto ήταν ο πρώτος που παρατήρησε αυτό το φαινόμενο στα τέλη του 19ου αιώνα, μελετώντας την κατανομή του πλούτου. Ανακάλυψε ότι η πλειονότητα του πλούτου συγκεντρώνεται σε ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού, δημιουργώντας μια κατανομή με «βαριά ουρά». Σε αντίθεση με το ύψος, στον πλούτο υπάρχουν άτομα που κερδίζουν χιλιάδες φορές περισσότερα από τον μέσο όρο. Αυτό σημαίνει ότι ένας και μόνο «ακραίος» παίκτης μπορεί να αλλάξει πλήρως τον μέσο όρο ενός ολόκληρου δωματίου. Αυτή η ασυμμετρία δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί χαρακτηριστικό συστημάτων που βρίσκονται σε «κρίσιμη κατάσταση», όπου μικρές αιτίες μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Η έννοια της «αυτο-οργανωμένης κρισιμότητας» εξηγεί γιατί συμβαίνουν καταστροφές όπως οι μεγάλες πυρκαγιές στο Yellowstone ή οι καταστροφικοί σεισμοί. Τα συστήματα αυτά τείνουν να οργανώνονται από μόνα τους σε μια κατάσταση οριακής αστάθειας. Μια δασική πυρκαγιά μπορεί να ξεκινήσει από έναν κεραυνό και να σβήσει γρήγορα, ή μπορεί να βρει ένα πυκνό δάσος και να εξαπλωθεί σε εκατομμύρια στρέμματα. Το αίτιο (ο κεραυνός) είναι το ίδιο, αλλά το αποτέλεσμα εξαρτάται από την κατάσταση του συστήματος. Αυτό καθιστά τέτοια γεγονότα εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθούν, καθώς δεν υπάρχει ένας «τυπικός» σεισμός ή μια «τυπική» πυρκαγιά πάνω στην οποία μπορούμε να βασίσουμε τις προβλέψεις μας.
Η κατανόηση του παιχνιδιού που παίζουμε είναι κρίσιμη για τη λήψη αποφάσεων. Αν δραστηριοποιείστε σε έναν τομέα που διέπεται από την κανονική κατανομή, όπως η λειτουργία ενός εστιατορίου, η συνέπεια είναι το κλειδί. Αν όμως βρίσκεστε στον κόσμο των νόμων ισχύος, όπως οι επενδύσεις σε startups, η συγγραφή βιβλίων ή η δημιουργία περιεχομένου στο YouTube, η στρατηγική αλλάζει. Σε αυτούς τους τομείς, οι περισσότερες προσπάθειες θα αποτύχουν, αλλά μια και μόνο τεράστια επιτυχία μπορεί να υπερκαλύψει όλες τις απώλειες. Το μάθημα είναι απλό: στον κόσμο των νόμων ισχύος, η επιμονή και τα έξυπνα, επαναλαμβανόμενα ρίσκα είναι πιο σημαντικά από την αναζήτηση ενός ασφαλούς μέσου όρου.