Για σχεδόν χίλια χρόνια, η Ανατολική και η Δυτική Εκκλησία βάδιζαν μαζί στην πορεία του Χριστιανισμού. Ωστόσο, το 1054, ένα ιστορικό γεγονός άλλαξε τον χάρτη της θρησκείας για πάντα: το Μεγάλο Σχίσμα. Ποιες είναι όμως οι ουσιαστικές διαφορές που χωρίζουν τους Ορθόδοξους από τους Καθολικούς μέχρι σήμερα;
Σε αυτό το άρθρο, αναλύουμε τις δογματικές, εκκλησιολογικές και λατρευτικές διαφορές που παραμένουν στο επίκεντρο της χριστιανικής διένεξης.
1. Το Πρωτείο του Πάπα: Εξουσία ή Τιμή;
Η σημαντικότερη ίσως διαφορά αφορά τη διοίκηση της Εκκλησίας.
- Καθολικοί: Πιστεύουν ότι ο Πάπας, ως διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου, έχει απόλυτη εξουσία και δικαιοδοσία πάνω σε ολόκληρη τη χριστιανική Εκκλησία.
- Ορθόδοξοι: Αναγνωρίζουν στον Πάπα μόνο ένα "πρωτείο τιμής" (primus inter pares - πρώτος μεταξύ ίσων). Η Ορθόδοξη Εκκλησία βασίζεται στο συνοδικό σύστημα, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από συνόδους επισκόπων και όχι από έναν κεντρικό ηγέτη.
2. Το Filioque: Η Δογματική Διαφωνία
Μια λέξη που άλλαξε το Σύμβολο της Πίστεως ("Πιστεύω").
- Ορθόδοξοι: Υποστηρίζουν ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο εκ του Πατρός, όπως ορίστηκε στις Οικουμενικές Συνόδους.
- Καθολικοί: Πρόσθεσαν τη φράση "Filioque" (και εκ του Υιού), υποστηρίζοντας ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό. Για την Ανατολή, αυτή η προσθήκη θεωρείται δογματική αλλοίωση.
3. Άζυμα vs Ένζυμος Άρτος στη Θεία Κοινωνία
Μια από τις πιο ορατές διαφορές κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας.
- Καθολικοί: Χρησιμοποιούν άζυμο άρτο (όστια), παραπέμποντας στο εβραϊκό Πάσχα.
- Ορθόδοξοι: Χρησιμοποιούν ένζυμο άρτο (πρόσφορο), συμβολίζοντας τη ζωντανή παρουσία του Χριστού.
4. Η Άγαμη Κατάσταση του Κλήρου
- Καθολικοί: Επιβάλλουν την υποχρεωτική αγαμία (celibacy) σε όλους τους ιερείς τους.
- Ορθόδοξοι: Επιτρέπουν στους ιερείς να είναι έγγαμοι, αρκεί ο γάμος να έχει τελεστεί πριν από τη χειροτονία τους. Ωστόσο, οι επίσκοποι επιλέγονται πάντα από τον άγαμο κλήρο.
5. Το Καθαρτήριο Πυρ και η Θεοτόκος
- Καθαρτήριο: Οι Καθολικοί πιστεύουν στο Purgatorium (Καθαρτήριο), έναν ενδιάμεσο τόπο καθαρισμού των ψυχών μετά τον θάνατο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν δέχεται την ύπαρξη ενός τέτοιου "πυρός", αλλά πιστεύει στη δύναμη της προσευχής για τους κεκοιμημένους.
- Άσπιλος Σύλληψη: Οι Καθολικοί διδάσκουν ότι η Παναγία γεννήθηκε χωρίς το προπατορικό αμάρτημα. Οι Ορθόδοξοι τιμούν την Παναγία ως Θεοτόκο, αλλά θεωρούν ότι καθαρίστηκε από το προπατορικό αμάρτημα κατά τον Ευαγγελισμό.
Συμπέρασμα
Παρά τις προσπάθειες προσέγγισης και τους κοινούς διαλόγους των τελευταίων ετών (όπως η άρση των αναθεμάτων το 1965), οι διαφορές παραμένουν βαθιές. Το Μεγάλο Σχίσμα δεν ήταν μόνο μια θρησκευτική διαμάχη, αλλά και μια σύγκρουση πολιτισμών και γλωσσών (Ελληνικά vs Λατινικά) που διαμόρφωσε την ιστορία της Ευρώπης.