Το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης ή Αλλοτρίωσης είναι φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε παιδιά, τα οποία δεν επιθυμούν επαφή με κάποιον από τους δύο γονείς. Αυτό εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά χωρισμένων γονέων.
Ιστορικό
Στις αρχές του 1970, όταν τα διαζύγια σημείωσαν μεγάλη αύξηση στον δυτικό κόσμο, ο Γκάρτνερ (Gardner) ερεύνησε βαθιά το θέμα των επιπτώσεων στα παιδιά των οποίων οι γονείς είχαν πάρει διαζύγιο. Δεν ήταν εύκολο να εξηγηθούν φαινόμενα όπου το παιδί στρεφόταν εναντίον του γονέα, που δεν είχε την επιμέλεια, δίχως λόγο. Αυτό μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Δεν ήταν απλή συκοφαντική δυσφήμιση του άλλου γονέα, δεν ήταν απλή πλύση εγκεφάλου του παιδιού, δεν ήταν απλό ψυχολογικό του πρόβλημα. Κάτι το διαφορετικό, το ανεξήγητο συνέβαινε.
Πρώτος μίλησε γ' αυτό ο Γκάρτνερ (PAS : Parental Alienation Syndrome) αλλά και οι Turkat, Nichols, κτλ.
Πράγματι, ο Gardner και ο Turkat μετά από έρευνες νομικών και ψυχολογικών θεμάτων και περιπτώσεων παιδιών διαζευγμένων, απέδειξαν ότι αποτελεί σύνδρομο βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση και τον ψυχικό κόσμο του παιδιού και δεν αποβάλλεται. Υπάρχει σε ήπια, σε μέτρια και σε βαρεία μορφή. Στην τελευταία κατηγορία, το παιδί δεν έχει ενοχές, δεν θέλει καμία σχέση με τον άλλο γονέα (ούτε και τηλεφωνική), τρομάζει με την παρουσία του και τον απεχθάνεται. Μάλιστα, μπορεί και να πάει σε δικαστήριο εναντίον του, συνήθως επειδή το έπεισε ο γονέας με τον οποίο συμβιώνει.
Ο Gardner διαχωρίζει το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης από Την Γονική Αποξένωση ως γενικού όρου, όπου υπάρχουν αίτια όπως γονική παραμέληση, κακοποίηση (σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική), εγκατάλειψη ή και αποξένωση από γονική συμπεριφορά. Ειδικότερα, το Σύνδρομο PAS είναι πολύ συγκεκριμένο και υποκατηγορία του προηγούμενου το οποίο προκύπτει από πλύση εγκεφάλου και την παιδική συμπεριφορά-φόβο. Ο Δρ Ντάγκλας επισημαίνει ότι η Γονική Αποξένωση επικεντρώνεται στη συμπεριφορά των γονέων ενώ το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης εστιάζεται στην κατάσταση και συμπεριφορά του παιδιού από την αδικαιολόγητη εκστρατεία συκοφάντησης-δυσφήμισης του άλλου γονέα.
Οι παραπάνω επιστημονικές έρευνες έδωσαν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν κινήματα πατέρων σε όλο το κόσμο για τα νομικά τους δικαιώματα που απορρέουν από την μη ισότιμη μεταχείρισή τους και την επίδοση της αποκλειστικής επιμέλειας σε ένα μόνο γονέα.
Το 2002 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης σε μια Διεθνή Διάσκεψη. Η Μέρι Μπανότι, διαμεσολαβήτρια για τις απαγωγές παιδιών σε διεθνές επίπεδο, γράφει στην έκθεσή της, (Παράρτημα V) ότι:
...Αυτό το φαινόμενο αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως πρόβλημα των παιδιών στα οποία δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στον ένα ή στον άλλο γονέα. Ο γονέας που έχει την επιμέλεια φροντίζει να αποξενώσει τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια από τα παιδιά του και αυτή η πρακτική είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένη και έχει καταστροφικές συνέπειες για το παιδί. Είναι σημαντικό οι δικαστικές αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί που αναλαμβάνουν παιδιά σε αυτή την κατάσταση να γνωρίζουν ότι υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την πρόσβαση και τα δικαιώματα επίσκεψης.
Σε πέντε πολιτείες των ΗΠΑ, αναγνωρίσθηκε η 25η Απριλίου κάθε έτους ως ημέρα γονικής αποξένωσης. Στην Ελλάδα, πρώτοι που μίλησαν μέσω Διεθνών Συνεδρίων, ήταν ο ψυχίατρος Χριστοδουλάκης Θ. και ο καθηγητής Σπιτάλας Ν., Πρόεδρος του ΣΥΓΑΠΑ www.sos-sygapa.eu.
Πλείστα άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες από το 2004 έως και σήμερα, αναφέρονται στο σύνδρομο αυτό. Σε αυτό το θέμα, ο καθηγητής Κουμάντος προτείνει αναστροφή της επιμέλειας λόγω κακής άσκησής της, διότι επιμένει ότι ο γονέας, στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια παιδιού, πρέπει να καλλιεργεί στο παιδί αγαθά συναισθήματα για τον άλλο γονέα.
Το σύνδρομο αυτό έχουν και τα παιδιά διαζευγμένων, όπου η μητέρα ψευδώς κατήγγειλε τον πατέρα για σεξουαλική παρενόχληση-κακοποίηση.
Στη Γαλλία, κατά την κυρία Badinter, 17% των Γαλλίδων κατηγορούν τον σύζυγο ψευδώς για σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού που διεκδικούν μαζί την επιμέλεια. Το ποσοστό αυτό στον Καναδά είναι της τάξεως του 25%. Αυτές οι ψευδείς κατηγορίες δημιουργούν την βαριάς μορφής PAS. Η ψυχίατρος Benedicte Goudard, πρόσφατα, δημοσίευσε διδακτορική διατριβή, στην Ψυχιατρική Σχολή της Λυών, με θέμα: 'Syndrom d'alienation parental'
Συμπτώματα
Άγχος, νευρικότητα, κατάθλιψη, αδιαφορία προς τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια, εχθρότητα, απέχθεια, δεν θέλει τηλεφωνική ή άλλη επαφή, φοβάται να εκδηλώσει τα συναισθήματά του μπροστά στον γονέα από τον οποίο εξαρτάται με δικαστική απόφαση. Σίγουρα προηγήθηκε το Σύνδρομο της Στοκχόλμης και συκοφαντική δυσφήμιση.
Θεραπεία
- Απεμπλοκή από δικαστήρια.
- Να παρακολουθoύνται γονείς και παιδί από ψυχίατρο
- Να υπάρχει επιθυμία στήριξης και βοήθειας από τους γονείς.