Επειδή στα χρόνια του Όθωνα και των Βαυαρών οπότε ξεκίνησε η επίσημη και οργανωμένη παιδεία στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος την ευθύνη για την πρωτοβάθμια παιδεία την είχαν οι δήμοι της εποχής, τα αντίστοιχα σχολεία ονομάστηκαν «Δημοτικά σχολεία». Όρος που παρέμεινε μέχρι σήμερα και δεν έχει και πολύ μεγάλη σχέση με τους Δήμους.
Η λέξη «δημοτικό» είναι το ουδέτερο του επιθέτου «δημοτικός, -ή, -ό» και προέρχεται από τους Δήμους του νεοελληνικού κράτους, άρα από την αντίστοιχη λέξη της αρχαίας ελληνικής «δήμος».
Ετυμολογείται από το αττικό «δήμος» (δωρική «δάμος») και απαντάται ήδη στις Μυκηναϊκές πινακίδες (da-mo). Εικάζεται ότι προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *da(i)που σημαίνει «μοιράζω, κατανέμω» (Μπαμπινιώτης).
Η λέξη αρχικά σήμαινε τον χώρο, την έκταση μιας περιοχής και όπου απαντάται στα Ομηρικά έπη έχει πάντα χωρική σημασία. Δήλωνε επίσης τους απλούς πολίτες που δεν είχαν σχέση με τον βασιλιά και τους λοιπούς άρχοντες και κατοικούσαν έξω από την ακρόπολη. Αργότερα, σε συγγραφείς όπως ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφών άρχισε να σημαίνει τον λαό γενικά ή τους ελεύθερους πολίτες, ακόμα και το δημοκρατικό πολίτευμα, ή την συνέλευση του λαού, αντί του όρου «εκκλησία». Κατά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη «δήμοι» ονομάστηκαν οι 100 τοπικές υποδιαιρέσεις της αθηναϊκής πολιτείας. Η λέξη διατηρήθηκε και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, οπότε «δήμοι» ονομάζονταν οι φατρίες του ιπποδρόμου.
Ο δάσκαλος που δίδασκε στο δημοτικό σχολείο παλιότερα ονομαζόταν «δημοδιδάσκαλος», λόγια λέξη από την εποχή των Βαυαρών που προέρχεται από τον αντίστοιχο ελληνιστικό όρο (= «δημόσιος δάσκαλος»). Και σήμερα την πρωτοβάθμια εκπαίδευση την χαρακτηρίζουμε «δημοτική».
Χαρακτηριστικό είναι πως κατά τους αρχαίους χρόνους «δημοτικός» σήμαινε αρχικά «λαϊκός», «αυτός που αναφέρεται ή έχει σχέση με τον λαό», ενώ μετέπειτα σήμαινε «δημοκρατικός».
Δείτε τι σημαίνει η λέξη σχολείο εδώ.
Περισσότερες σημασίες λέξεων εδώ.