Ο όρος Ad hoc (Αντ χοκ) είναι ένας διεθνής σήμερα προσδιορισμός προερχόμενος από τη Λατινική γλώσσα, ο οποίος υποδηλώνει τον σκοπό (τελικό αίτιο). Συχνά χρησιμοποιείται αμετάφραστος σε επιστημονικά κείμενα, στην Πολιτική, τη Διπλωματία, ή το δημοσιογραφικό λόγο, για να περιγράψει ένα συλλογισμό ή μια πράξη που γίνεται για ειδικό σκοπό και συνήθως κατ' εξαίρεση των συνηθισμένων κανόνων.
Οι ελληνικές αποδόσεις του είναι επί τούτω (καθαρεύουσα) και γι' αυτό το σκοπό, για τη συγκεκριμένη περίπτωση (δημοτική). Μερικές φορές χρησιμοποιείται επίσης η έκφραση επί τούτου, πρόκειται όμως για λάθος.
Συνήθη πεδία χρήσης του όρου
1. Στη Λογική και τη Θεωρία, ως ad hoc χαρακτηρίζονται τα πρωτότυπα αναλυτικά εργαλεία ή παραδοχές που επινοούνται για να απαντήσουν ένα συγκεκριμένο ερώτημα, όταν ο φορέας του συλλογισμού κρίνει πως τα ευρέως αποδεκτά εργαλεία οδηγούν σε άτοπο. Ένα τέτοιο εργαλείο δεν μπορεί να έχει γενική εφαρμογή, υπάρχει μόνο για το ερώτημα, για το οποίο δημιουργήθηκε. Η επιστημονική κοινότητα είναι γενικά επιφυλακτική απέναντί τους, διότι εμπεριέχουν έντονο το στοιχείο της υποκειμενικότητας και ελλοχεύει κίνδυνος να οδηγήσουν σε αυθαίρετα συμπεράσματα ή λογική πλάνη. Από την άλλη, μερικές φορές η χρήση τους είναι αναπόφευκτη, ιδίως στον τομέα της έρευνας. Η θεωρία του στατικού σύμπαντος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο Αϊνστάιν δεν θα είχε φτάσει ποτέ στη διατύπωσή της, εάν δεν είχε επινοήσει ad hoc την κοσμολογική σταθερά.
2. Στο πεδίο του Δικαίου, ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα έκτακτο νομοθέτημα ή διαδικασία που παρεκκλίνει από τη συνήθη θεσμική λειτουργία. Για παράδειγμα, μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι επικεφαλής της Ναζιστικής Γερμανίας παραπέμφθηκαν από τους Συμμάχους σε έκτακτο δικαστήριο. Αυτό συστάθηκε ad hoc, δηλ. με σύνθεση που αποφάσισαν οι ίδιοι οι νικητές και αποκλειστικό σκοπό να δικάσει τα εγκλήματα πολέμου των συγκεκριμένων αξιωματούχων (Δίκη της Νυρεμβέργης), διαλύθηκε δε μόλις ολοκλήρωσε τις εργασίες του. Όπως στη Λογική, έτσι και στο Δίκαιο η επιστημονική κοινότητα είναι πολύ επιφυλακτική απέναντι σε τέτοιες διαδικασίες, αφού συνήθως αντικατοπτρίζουν τις βουλήσεις και τα συμφέροντα αυτών που τις δρομολογούν.
3. Στην καθημερινή ορολογία της πολιτικής και γενικότερα της διοίκησης, ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει επιτροπές, ομάδες κ.ά. που δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα, αλλά συγκροτούνται εκτάκτως για να προωθήσουν (ή να αντιπαλέψουν) ένα πολύ συγκεκριμένο ζήτημα. Παραδείγματος χάριν, το 2010 εντός της ελληνικής κυβέρνησης συστάθηκε μια διυπουργική επιτροπή με αντικείμενο την υποδοχή επενδύσεων από το εξωτερικό. Αυτή είναι μια ad hoc επιτροπή, δηλ. σκοπός της είναι να προσελκύσει/διευκολύνει τους επενδυτές και τίποτα άλλο, προβλέπεται δε να διαλυθεί όταν ολοκληρώσει το έργο της.
4. Στη Διπλωματία, η πλειονότητα των επίσημων παραστάσεων των διπλωματών είναι ad hoc, δηλαδή επί ειδικού λόγου και σκοπού, οι υπόλοιπες είναι εθιμοτυπικές.
5. Στις Διεθνείς σχέσεις, όλες οι συνομολογούμενες συνθήκες, ή διασκέψεις, ή συναντήσεις κορυφής είναι ad hoc, καθώς επίσης και τα θέματα συζήτησης σ΄ αυτές. Η συγκρότηση για παράδειγμα των νατοϊκών μονάδων στις επιχειρήσεις στην άλλοτε Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ ήταν ad hoc.
6. Κατά το Διεθνές Δίκαιο, όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα οι αποφάσεις των διεθνών θεσμικών οργάνων είναι ad hoc. Για παράδειγμα οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που εκδόθηκαν για Κύπρο, Ιράκ, προσφυγικά ζητήματα κ.λπ. ήταν ad hoc. Επίσης οι διάφορες ένοπλες μονάδες του ΟΗΕ (οι λεγόμενοι κυανόκρανοι) είναι ουσιαστικά μονάδες ad hoc.
7. Άλλες χρήσεις Γενικά η χρήση του όρου βρίσκει εφαρμογές σε πλείστα πεδία που πολλές φορές μπορεί και να μη αναφέρεται, αλλά να εξυπακούεται, ή να αναφέρεται όταν γίνεται λόγος επί συγκεκριμένου μέτρου εφαρμογής προσδιορίζοντας τη σκοπιμότητά του, όπως π.χ. ανάπτυξη ειδικών μέτρων ασφαλείας, ή κάποιο έκτακτο δρομολόγιο, ή οι άδειες μεταφοράς επικίνδυνων φορτίων που εκδίδουν οι λιμενικές Αρχές επί συγκεκριμένης ποσότητας φορτίου, του μέσου μεταφοράς, του τρόπου φόρτωσης, και του χρόνου της μεταφοράς, χωριστά σε κάθε περίπτωση, κ.ά..
Ad hoc δίκτυο
Ένα ασύρματο ad hoc δίκτυο (αυτοοργανωμένο δίκτυο ή δίκτυο κατ' απαίτηση) είναι ένας αποκεντρωμένος τύπος ασύρματου δικτύου. Το δίκτυο είναι ad hoc επειδή δε βασίζεται σε κάποια προϋπάρχουσα υποδομή, όπως δρομολογητές στα ενσύρματα δίκτυα ή ασύρματα access points στα διαχειριζόμενα ασύρματα δίκτυα. Αντίθετα, κάθε κόμβος λαμβάνει μέρος στη δρομολόγηση προωθώντας τα δεδομένα προς τους άλλους κόμβους, κι έτσι ο καθορισμός του ποιοι κόμβοι προωθούν δεδομένα γίνεται δυναμικά με βάση τη συνδεσιμότητα του δικτύου. Πέρα από την κλασσική δρομολόγηση, τα ad hoc δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπερχείλιση για να προωθήσουν τα δεδομένα.
Τα πρώτα ασύρματα ad hoc δίκτυα ήταν τα PRNETs (δίκτυα "ραδιοφωνικών πακέτων") από τη δεκαετία του '70, υπό την αιγίδα του DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) μετά το ALOHAnet project.
Εφαρμογή
Ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας των ασύρματων ad hoc δικτύων τα καθιστά κατάλληλα για ποικίλες εφαρμογές οι οποίες δε μπορούν να βασίζονται σε κεντρικούς κόμβους, και μπορούν να βελτιώσουν την ευελιξία τους σε σχέση με τα διαχειριζόμενα ασύρματα δίκτυα. Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί θεωρητικοί και πρακτικοί περιορισμοί στις δυνατότητες των δικτύων αυτών.
Η γρήγορη εγκατάσταση και η ελάχιστη απαιτούμενη διαμόρφωση καθιστά τα ασύρματα ad hoc δίκτυα κατάλληλα για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως φυσικές καταστροφές ή πολεμικές συρράξεις. Η παρουσία δυναμικών και προσαρμοστικών πρωτοκόλλων επιτρέπει στα ad hoc δίκτυα να σχηματίζονται γρήγορα.
Τα ασύρματα ad hoc δίκτυα μπορούν να ταξινομηθούν περαιτέρω με βάση την εφαρμογή τους:
- Κινητά ad hoc δίκτυα (MANET - Mobile Ad hoc NETworks)
- Ασύρματα δίκτυα πλέγματος (WMN - Wireless Mesh Networks)
- Ασύρματα δίκτυα αισθητήρων (WSN - Wireless Sensor Networks)
Τεχνικές απαιτήσεις
Ένα ασύρματο ad hoc δίκτυο αποτελείται από πολλαπλούς κόμβους, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους μέσω "ζεύξεων" (links).
Οι ζεύξεις επηρεάζονται από τους πόρους του κόμβου (π.χ. ισχύς πομπού, υπολογιστική ισχύς, μνήμη), από τις ιδιότητες συμπεριφοράς (π.χ. αξιοπιστία), καθώς επίσης και από τις ιδιότητες της ζεύξης (π.χ. μήκος ζεύξης, απώλεια σήματος, παρεμβολές, θόρυβος). Δεδομένου ότι οι ζεύξεις μπορεί να συνδέονται και να αποσυνδέονται ανά πάσα στιγμή, ένα λειτουργικό δίκτυο πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αυτή τη δυναμική αναδιάρθρωση, κατά προτίμηση με τρόπο που να είναι έγκαιρη, αποτελεσματική, αξιόπιστη, δυναμική και επεκτάσιμη.
Το δίκτυο θα πρέπει να επιτρέπει σε οποιουσδήποτε δυο κόμβους να επικοινωνούν, διαβιβάζοντας την πληροφορία μέσω άλλων κόμβων. Η χρήση άλλων κόμβων για διαβιβαστικούς σκοπούς είναι γνωστή ως "Συνεργατική Επικοινωνία".
Ένα "μονοπάτι" (path) είναι μια σειρά από ζεύξεις η οποία συνδέει δυο κόμβους. Ποικίλες μέθοδοι δρομολόγησης χρησιμοποιούν ένα ή δυο μονοπάτια μεταξύ δυο κόμβων. Οι μέθοδοι υπερχείλισης χρησιμοποιούν όλα ή τα περισσότερα διαθέσιμα μονοπάτια.
Έλεγχος πρόσβασης μέσου
Στα περισσότερα ασύρματα ad hoc δίκτυα, οι κόμβοι συναγωνίζονται μεταξύ τους για την πρόσβαση στο κοινόχρηστο ασύρματο μέσο, καταλήγοντας συχνά σε συγκρούσεις (παρεμβολές). Η χρήση συνεργατικών ασύρματων επικοινωνιών βελτιώνει την ανοσία σε παρεμβολές, με τον κόμβο-προορισμό να συνδυάζει την αυτοπαρεμβολή μαζί με τις παρεμβολές άλλων κόμβων, για τη βελτίωση της αποκωδικοποίησης του επιθυμητού σήματος.
Προσομοίωση των ασύρματων ad hoc δικτύων
Ένα βασικό πρόβλημα για τα ασύρματα ad hoc δίκτυα είναι η πρόβλεψη της ποικιλίας των πιθανών καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν. Ως αποτέλεσμα, η Μοντελοποίηση και η Προσομοίωση χρησιμοποιώντας εκτεταμένη σάρωση παραμέτρων και ανάλυση περιπτώσεων ("what-if") καθίσταται εξαιρετικά σημαντικό υπόδειγμα για χρήση σε ad hoc δίκτυα. Παραδοσιακά εργαλεία Μοντελοποίησης-Προσομοίωσης περιλαμβάνουν τα NS2, το OPNET και το NetSim. Ωστόσο, τα εργαλεία αυτά επικεντρώνονται κυρίως στην προσομοίωση ολόκληρης της στοίβας πρωτοκόλλων του συστήματος. Άν και αυτό μπορεί να είναι σημαντικό για την απόδειξη της εννοιολογικής υλοποίησης των συστημάτων, δεν παύει να υφίσταται η ανάγκη μιας πιο προηγμένης μεθοδολογίας.