Ο Σουν Τσου ήταν στρατηγός και συγγραφέας του πασίγνωστου, ακόμα και σήμερα, βιβλίου «Η Τέχνη του Πολέμου». Έζησε πριν 2.500 χρόνια, όμως το βιβλίο του έγινε «Βίβλος» στα χέρια των στρατιωτικών, των πολιτικών, του μάρκετινγκ. Αποτελεί ένα διαχρονικό βιβλίο του οποίου οι στρατηγικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κάθε ανθρώπινη έκφανση.
Για την αντιμετώπιση ενός στρατιωτικού εχθρού από τους στρατιωτικούς, για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού από τους μάνατζερς και για την αυτοβελτίωση και αναζήτηση για όσους ακολουθούν τον δρόμο της αυτογνωσίας.
Εάν η αξία ενός έργου κρίνεται από τη διαχρονικότητα του -και κρίνεται!- ο Κινέζος Σουν Τσου θα πρέπει να καταταγεί ανάμεσα στους σπουδαιότερους συγγραφείς που ανέδειξε η ανθρωπότητα. Γιατί Η Τέχνη του Πολέμου -η αρχαιότερη γνωστή πραγματεία με παρόμοιο θέμα-δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Ακόμη και το έργο του Κλαούζεβιτς, Περί Πολέμου, γραμμένο δυο χιλιάδες χρόνια αργότερα, δεν διαθέτει την ίδια καθαρότητα, διεισδυτικότητα και φρεσκάδα.
Στη διάρκεια των αιώνων, αμέτρητοι Κινέζοι μελετητές καταπιάστηκαν με την περί πολέμου πραγματεία του Σουν Τσου, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητα του συγγραφέα και να προσδιορίσουν το χρόνο συγγραφής του έργου του. Επικρατέστερη μοιάζει η άποψη που τοποθετεί την Τέχνη του Πολέμου στην «κλασική» κινεζική περίοδο, ειδικότερα μεταξύ του 400 π.Χ. και του 320 π.Χ.
Ο Σουν Τσου γεννήθηκε στο κρατίδιο του Τσι. Η πραγματεία του γύρω από την Τέχνη του Πολέμου τράβηξε γρήγορα την προσοχή του Χο Λου, Βασιλιά του Βου. Από εκείνη την πρώτη γνωριμία του Σουν Τσου με τον βασιλιά, έχει διασωθεί το ακόλουθο ενδιαφέρον περιστατικό:
Ο Χο Λου κάλεσε τον Σουν Τσου και του είπε: «Διάβασα πολύ προσεκτικά τα δεκατρία κεφάλαια του Βιβλίου σας. Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε μια μικρή επίδειξη του πώς εφαρμόζεται πρακτικά η θεωρία σας -ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των στρατευμάτων;» «Θα μπορούσα», απάντησε ο Σουν Τσου. «Και μήπως θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε στην επίδειξη γυναίκες;» συνέχισε ο βασιλιάς. «Βεβαίως», είπε χωρίς δισταγμό ο Σουν Τσου. Έτσι, δόθηκε διαταγή να φέρουν από το παλάτι 180 όμορφες γυναίκες.
Ο Σουν Τσου τις χώρισε σε δυο λόχους και έθεσε επικεφαλής τις δυο πιο αγαπημένες παλλακίδες του βασιλιά. Ύστερα έδειξε στα κορίτσια πώς να κρατούν το δόρυ και ρώτησε: «Ξέρετε τη διαφορά ανάμεσα στο «Μπροστά» και το «Πίσω», το «Αριστερά» και το «Δεξιά»;
«Την ξέρουμε», απάντησαν εκείνα. «Ωραία», είπε ο Σουν Τσου. «Τώρα, όταν σας δώσω τη διαταγή «Μέτωπο εμπρός», θα κοιτάξετε κατευθείαν μπροστά. Όταν σας πω «Μεταβολή», θα κάνετε μισή στροφή, ώστε να κοιτάξετε όλες προς τα πίσω. Όταν σας πω «Επ’ αριστερά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του αριστερού σας χεριού. Κι όταν σας πω «Επί δεξιά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του δεξιού σας χεριού».
Οι γυναίκες είπαν «Καταλάβαμε» και τότε ο Σουν Τσου, αφού τους εξήγησε ποιο χτύπημα του τύμπανου αντιστοιχούσε σε κάθε παράγγελμα, τους μοίρασε τα δόρατα και έδωσε το σύνθημα: «Επί δεξιά». Τα κορίτσια, όμως, αντί να υπακούσουν, ξέσπασαν σε γέλια.
Τότε ο Σουν Τσου είπε ήρεμα: «Εάν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν είναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού». Ύστερα επανέλαβε τρεις φορές τα παραγγέλματα, τα εξήγησε πέντε, και έδωσε το παράγγελμα: «Επ’ αριστερά». Τα κορίτσια ξέσπασαν, γι’ άλλη μια φορά, σε γέλια.
Τότε ο Σουν Τσου, πάντα το ίδιο ήρεμος, είπε: «Όταν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν εί¬ναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού. Όταν, όμως, οι διαταγές είναι σαφείς και κατανοητές, αλλά οι στρατιώτες δεν υπακούουν, τότε το λάθος είναι των αξιωματικών τους». Και λέγοντας αυτά, διέταξε να αποκεφαλιστούν οι δυο επικεφαλής των λόχων!
Ο βασιλιάς που παρακολουθούσε τη σκηνή από ψηλά, μόλις αντιλήφθηκε ότι οι δυο ευνοούμενες του θα έμεναν χωρίς κεφάλι, έσπευσε να μηνύσει στον Σουν Τσου: «Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από την επίδειξη σας. Αλλά εάν στερηθώ τις δυο αυτές παλλακίδες, το φαγητό και το ποτό μου θα χάσουν τη γεύση τους. Επιθυμία μου, λοιπόν, είναι να μην αποκεφαλιστούν».
Οπότε, ο Σουν Τσου απάντησε: «Ο υπηρέτης σας έχει κάνει ήδη δεκτό το διορισμό του ως Διοικητή και όταν ένας διοικητής ηγείται του στρατού, δεν υποχρεούται να υπακούει σε όλες τις διαταγές του ηγεμόνα του». Αμέσως μετά, έδωσε διαταγή να αποκεφαλιστούν οι δυο γυναίκες προς παραδειγματισμό και όρισε ως επικεφαλής δύο άλλες.
Ύστερα, επανέλαβε τα παραγγέλματα με τη βοήθεια του τύμπανου και οι γυναίκες ανταποκρίθηκαν, χωρίς να κάνουν το παραμικρό λάθος. Και, Βέβαια, χωρίς να τολμήσει καμιά τους να γελάσει!
Τότε ο Σουν Τσου διαμήνυσε με αγγελιοφόρο στον βασιλιά: «Ο στρατός σας, κύριε, είναι πανέτοιμος. Μπορείτε να κατέβετε και να τον επιθεωρήσετε. Είναι πρόθυμος να κάνει ό,τι του ζητήσετε – ακόμα και να πέσει στη φωτιά».
Ωστόσο, η όρεξη του Βασιλιά για πειράματα είχε κοπεί. «Πες στο Στρατηγό», είπε στον αγγελιαφόρο, «ότι μπορεί να επιστρέψει στο στρατόπεδο του και να αναπαυθεί. Ο βασιλέας του Βου δεν έχει καμιά διάθεση για επιθεώρηση».
Όταν ο Σουν Τσου έλαβε το μήνυμα, σχολίασε ατάραχα: «Ο Βασιλιάς αγαπάει τα λόγια, όχι όμως και τα έργα…»
Μολονότι, πάντως, ο Χο Λου δεν αγαπούσε ιδιαίτερα τα… έργα, αναγνώρισε την ιδιοφυΐα του Σουν Τσου και τον έκανε στρατηγό.
Παρακάτω σας παραθέτουμε κάποιες ενδεικτικές στρατηγικές που μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο. Αν αντικαταστήσετε τη λέξη εχθρός με οτιδήποτε σας απασχολεί, ίσως οι πληροφορίες του να σας φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες.
Υπάρχουν κάποιοι δρόμοι που δεν πρέπει να ακολουθούνται. Κάποιοι στρατοί που δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε. Κάποιες πόλεις που δεν πρέπει να πολιορκούμε. Και κάποια εδάφη που δεν πρέπει να διεκδικούμε.
Ο Σουν Τσου είπε:
- Γενικά, εκείνος που φθάνει πρώτος στο πεδίο της μάχης και περιμένει τον εχθρό, έχει άνεση. Εκείνος που φτάνει αργότερα και ρίχνεται αμέσως στη μάχη, είναι εξαντλημένος.
- Γι’ αυτό και ο έμπειρος στρατηγός φροντίζει να σύρει τον εχθρό στο πεδίο της μάχης και όχι να συρθεί από αυτόν.
- Όποιος θέλει να οδηγήσει τον εχθρό εκουσίως στο πεδίο της μάχης, φροντίζει να του προσφέρει κάποια πλεονεκτήματα. Όποιος θέλει να τον κρατήσει μακριά, του Βάζει εμπόδια.
- ‘Οταν ο εχθρός είναι ξεκούραστος, φροντίστε να τον κουράσετε. ‘Οταν είναι χορτάτος, να τον κάνετε να πεινάσει. Όταν βρίσκεται σ’ ανάπαυση, να τον κάνετε να κινηθεί.
- Κάντε την εμφάνιση σας σε μέρη όπου πρέπει να σπεύσει. Κινηθείτε γρήγορα εκεί όπου δεν το περιμένει.
- Το ότι μπορείτε να καλύψετε απόσταση χιλίων λι, χωρίς να εξαντληθείτε, οφείλεται στο ότι προελαύνετε εκεί όπου δεν υπάρχει εχθρός.
- Μπορείτε να είστε σίγουροι ότι θα καταλάβετε μια θέση, μόνο εάν δεν την υπερασπίζεται ο εχθρός. Μπορείτε να είστε σίγουροι ότι θα κρατήσετε τη θέση που υπερασπίζεστε, μόνο εάν υπερασπίζεστε μια θέση που δεν δέχεται επίθεση από τον εχθρό.
- Επομένως, απέναντι σ’ ένα στρατό με επιθετικές ικανότητες, ο εχθρός δεν ξέρει πώς να αμυνθεί. Απέναντι σ’ ένα στρατό με αμυντικές ικανότητες, δεν ξέρει πού να επιτεθεί.
- Ευέλικτος και αόρατος, ο έμπειρος πολεμιστής δεν αφήνει ίχνη. Έτσι είναι κύριος της μοίρας του εχθρού του.