Ο Πάπας Φραγκίσκος αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα τα τρία θραύσματα των Γλυπτών του Παρθενώνα που βρίσκονταν στα μουσεία του Βατικανού επί αιώνες, ανακοίνωσε την Παρασκευή το Βατικανό.
Το Βατικανό χαρακτήρισε τη χειρονομία ως «δωρεά» του πάπα προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο «ως απτή ένδειξη της ειλικρινούς επιθυμίας του να ακολουθήσει τον οικουμενικό δρόμο της αλήθειας».
Το Βατικανό γίνεται έτσι το τελευταίο δυτικό κράτος που επιστρέφει θραύσματα των Γλυπτών του Παρθενώνα, εν μέσω της συζήτησης για την επιστροφή των Γλυπτών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.
Το ανάγλυφο με το κεφάλι ενός νεαρού άνδρα προέρχεται από τη Βόρεια ζωφόρο με την πομπή των Παναθηναίων και έχει αναγνωριστεί ως μία από τις φιγούρες που κουβαλά δίσκο με αναθήματα προς τιμήν της Αθηνάς.
Ωστόσο, η ανακοίνωση του Βατικανού καθιστά σαφές ότι δεν πρόκειται για διμερή απόφαση επιστροφής των μαρμάρων από το κράτος του Βατικανού στην Ελλάδα, αλλά για δωρεά θρησκευτικής έμπνευσης. Το πιο πιθανό είναι η εν λόγω διευκρίνηση να έγινε ώστε να μη δημιουργηθεί προηγούμενο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιστροφές και άλλων ανεκτίμητης αξίας αντικειμένων από τα μουσεία του Βατικανού.
Τα θραύσματα του Παρθενώνα ανήκαν στις συλλογές του Ποντίφικα και του Μουσείου του Βατικανού. Ένα από τα τρία αυτά κομμάτια της ζωφόρου είχε επαναπατριστεί το 2008 και είχε παραμείνει στο μουσείο της Ακρόπολης για τουλάχιστον ένα χρόνο. Πρόκειται για το κομψό μαρμάρινο κεφαλάκι σκαφηφόρου άνδρα. Το μοναδικό αυτό γλυπτό, διαστάσεων 24Χ25 εκ., είχε πάρει τότε τη θέση του στη χαμένη λίθο V της βόρειας ζωφόρου, στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης.
Η κεφαλή του σκαφηφόρου είναι μοναδικής αξίας καθώς δεν σώζεται άλλο. Το κεφάλι ανήκε σε έναν ιματιοφόρο άνδρα που κουβαλούσε σκάφη (πιθανόν έναν αργυρό ή χάλκινο δίσκο) γεμάτη με γλυκίσματα και κηρήθρες- προσφορές στη θεά Αθηνά για τη γιορτή των Παναθηναίων.
Το πολύτιμο θραύσμα εικάζεται πως είναι θύμα της έκρηξης του 1687 που προκλήθηκε από τα κανόνια του Βενετού Μοροζίνι. Στη συνέχεια βρέθηκε στα χέρια του εμπόρου αρχαιοτήτων Φραντσέσκο Αλεσαντρόνι, ο οποίος και το πούλησε το 1803 στον Πάπα, για να καταλήξει στο Μuseo Gregoriano Εtrusco της πόλης του Βατικανού, το οποίο λειτουργεί από το 1937.
Το μαρμάρινο θραύσμα αγοράστηκε από το Βατικανό μαζί με ακόμη ένα από τα συνολικά τρία που διαθέτουν οι παπικές συλλογές. Ανάμεσα στα τρία και το το κεφάλι αλόγου του άρματος της Αθηνάς από το δυτικό αέτωμα.
Το γενειοφόρο ανδρικό κεφάλι αποδίδεται σε μια από τις Νότιες μετόπες των οποίων κεντρικό θέμα είναι η Κενταυρομαχία, η μυθική μάχη των θεσσαλών Λαπιθών με τους Κενταύρους. Οι αλογόμορφοι Κένταυροι μέθυσαν στον γάμο του βασιλιά Πειρίθου, στενού φίλου του Θησέα, και προσπάθησαν να αρπάξουν τις γυναίκες των Λαπιθών.
Η ανακοίνωση του Βατικανού:
«Ο πάπας Φραγκίσκος, ως ουσιαστική απόδειξη της ειλικρινούς επιθυμίας για συνέχιση της οικουμενικής πορείας για την μαρτυρία της αλήθειας, αποφάσισε να δωρίσει στην Αυτού Μακαριότητα Ιερώνυμο, Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, τρία θραύσματα του Παρθενώνα, τα οποία εδώ και αιώνες φυλάσσονται με μεγάλη φροντίδα στις συλλογές του Ποντίφικα και στα Μουσεία του Βατικανού, και τα οποία εκτίθενταν σε εκατομμύρια επισκέπτες».
O Γενικός Διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης δήλωσε :
“Μετά την οριστική επανένωση του θραύσματος Fagan στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα, τα 3 θραύσματα που βρίσκονται στο Βατικανό επανενώνονται ξανά στις θέσεις τους στο Μουσείο Ακρόπολης.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και το Μουσείο Ακρόπολης είχαν προφορικές και γραπτές συνεννοήσεις με την Αγία Έδρα και το Μουσείο του Βατικανού. Χαιρετίζουμε την σημερινή απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου”.
Τα Γλυπτά είναι απομεινάρια μιας ζωφόρου μήκους 160 μέτρων που βρισκόταν στο εξωτερικό του ναού του Παρθενώνα στην Ακρόπολη. Πολλά από αυτά καταστράφηκαν σε βομβαρδισμό του 17ου αιώνα και περίπου τα μισά από τα εναπομείναντα αφαιρέθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Βρετανό λόρδο Έλγιν.
Κεφαλή αλόγου που αποδίδεται στο Δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα, όπου εικονίζεται η διένεξη μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για το ποιος θα αναλάβει την προστασία της Αθήνας. Το θραύσμα έχει αναγνωριστεί ως το τέταρτο άλογο στο άρμα της Αθηνάς.
Tο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού χαιρετίζει την απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου:
“Μετά από παράκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου η Αυτού Αγιότης ο Πάπας Φραγκίσκος ευαρεστήθηκε να επιστρέψει δια της εκκλησιαστικής Αρχής της Ελλάδας τα θραύσματα από τα παρθενώνια Γλυπτά.
Στη «δωρεά» του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία γίνεται προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τονίζεται ο πνευματικός και φιλάδελφος χαρακτήρας της παπικής χειρονομίας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος.
Εκφράζεται η ευγνωμοσύνη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και προσωπικά της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, για τη γενναιόδωρη απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου.
Η απόφαση αυτή έρχεται αρωγός στην εργώδη προσπάθεια που καταβάλλει η Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ήδη από τον Ιούλιο 2019, για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο και την επανένωσή τους με εκείνα που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης”.
Με πληροφορίες από Associated Press