Ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης και ο Παρθενώνας θεωρούνται σήμερα σύμβολα του παγκόσμιου πολιτισμού. Φαντάζει αδιανόητο να επιχειρήσει κανείς να τα βλάψει. Ωστόσο, 350 χρόνια πριν, η διατήρηση των μνημείων δεν ήταν προτεραιότητα – ούτε για τους Τούρκους κατακτητές, ούτε, τραγικά, για τους «Χριστιανούς» Ενετούς.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1687, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Αθήνας από τον Ενετό στρατηγό Φραντσέσκο Μοροζίνι, συνέβη η μεγαλύτερη καταστροφή στην 2.137 ετών ιστορία του ναού.
Πώς ένα μνημείο που άντεξε σεισμούς και βαρβάρους, καταστράφηκε από αυτούς που θεωρούνταν «φίλοι» και γιατί οι Τούρκοι έκαναν το μοιραίο λάθος να τον μετατρέψουν σε πυριτιδαποθήκη;
Η τραγική επιλογή των Οθωμανών
Το 1685, ο Ενετός στρατηγός Μοροζίνι είχε καταλάβει την Πελοπόννησο και βάδιζε προς την Αθήνα. Οι Τούρκοι, σε κατάσταση πανικού, προσπαθούσαν να οχυρωθούν:
- Καταστροφή για άμυνα: Υποχρέωσαν τους κατοίκους να αναστηλώσουν τα τείχη της Ακρόπολης, θυσιάζοντας κομμάτια από τον Ναό της Απτέρου Νίκης.
- Η Ακρόπολη ως κάστρο: Περίπου 500 Οθωμανοί στρατιώτες και 2.000 γυναικόπαιδα συγκεντρώθηκαν στον Ιερό Βράχο, μεταφέροντας όπλα και πολεμοφόδια. Έκαναν το αδιανόητο: μετέτρεψαν τον Παρθενώνα σε κεντρική πυριτιδαποθήκη.
Οι Τούρκοι πίστευαν ότι οι Χριστιανοί Ευρωπαίοι δεν θα τολμούσαν να χτυπήσουν ένα αρχαίο μνημείο, ειδικά έναν χώρο που κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως τζαμί, αλλά προηγουμένως ως χριστιανική εκκλησία. Η πρόβλεψή τους ήταν τραγικά λανθασμένη.
Το ανελέητο σφυροκόπημα των Ενετών
Τη νύχτα της 23ης Σεπτεμβρίου 1687, ο αρχηγός της πολιορκίας, Καίνιξμαρκ, τοποθέτησε κανόνια σε στρατηγικά σημεία (Άρειος Πάγος, Πνύκα) με μόνο στόχο την Ακρόπολη.
- Βομβαρδισμός χωρίς έλεος: Ακολούθησε τριήμερο διαρκές σφυροκόπημα. Οι Ενετοί δεν έδειξαν κανένα έλεος ούτε για τους αμάχους, ούτε για τα 2.500 χρόνια ιστορίας που κουβαλούσε ο χώρος.
- Ο μοίραίος στόχος: Όταν έλαβαν την πληροφορία ότι τα πυρομαχικά ήταν θαμμένα μέσα στον ίδιο τον Παρθενώνα, δεν δίστασαν στιγμή. Άλλαξαν στόχευση και βομβάρδιζαν τον ναό από όλα τα σημεία του ορίζοντα επί ένα ολόκληρο μερόνυχτο.
Η έκρηξη που άλλαξε την Ιστορία
Τα ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου 1687, με πανσέληνο, συνέβη το μοιραίο:
Μια οβίδα βρήκε στόχο, περνώντας μέσα από έναν φεγγίτη της κορυφής του ναού. Η αποθήκη γεμάτη μπαρούτι εξερράγη.
Η έκρηξη ήταν καταστροφική, στοίχισε αναρίθμητες ζωές και έσπασε την 2.137 ετών διαρκή ύπαρξη του Παρθενώνα, αφήνοντας τον ναό σε συντρίμμια. Ήταν η μεγαλύτερη ζημιά που υπέστη ποτέ το μνημείο.
Ο Παρθενώνας, αφού άντεξε βαρβάρους και σεισμούς, έπεσε θύμα όχι αλλόθρησκων, αλλά των «φίλων» Ευρωπαίων του Μοροζίνι. Αυτή η πράξη βεβήλωσης εξασφάλισε στον Μοροζίνι μια θέση δίπλα στους δαίμονες της ιστορίας που δεν έδειξαν σεβασμό στο μεγαλείο που διαμόρφωσε τον παγκόσμιο πολιτισμό.