Ένας από τους πιο διαδεδομένους και επίμονους αστικούς μύθους που σχετίζονται με την ελληνική γλώσσα είναι το αφήγημα της «μίας ψήφου». Σύμφωνα με αυτόν τον θρύλο, μετά την ανεξαρτησία των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Μεγάλη Βρετανία το 1776, οι Αμερικανοί κλήθηκαν να αποφασίσουν ποια θα ήταν η επίσημη γλώσσα του νεοσύστατου κράτους. Λόγω του ότι τα αγγλικά παρέπεμπαν στην αποικιοκρατία, ορισμένοι πρότειναν την καθιέρωση των ελληνικών, ως της «γλώσσας της δημοκρατίας».
Ο μύθος υποστηρίζει ότι στην ψηφοφορία που διενεργήθηκε, τα αγγλικά επικράτησαν των ελληνικών με διαφορά μόλις μίας ψήφου, με την κρίσιμη ψήφο να αποδίδεται σε έναν Αμερικανοεβραίο πολιτικό ονόματι Ντάνιελ Γουέμπστερ. Το αφήγημα αυτό επικαλέστηκε ακόμη και ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Χένρι Τάσκα, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός και οικονομολόγος, Ξενοφών Ζολώτας, φέρεται να το ανέφερε σε ομιλία του, δηλώνοντας ότι η ελληνική γλώσσα έχασε την ευκαιρία να γίνει επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ «προς τιμήν της γλώσσας του Έθνους εκείνου που πρώτο γέννησε και ελίκνισε τη Δημοκρατία».
Η ιστορική αλήθεια πίσω από τον θρύλο
Ωστόσο, οι ιστορικοί ερευνητές και οι μελετητές της γλώσσας είναι κατηγορηματικοί: το αφήγημα στερείται παντελώς τεκμηρίωσης. Όπως επισημαίνουν, οι ΗΠΑ δεν διεξήγαγαν ποτέ ψηφοφορία για να κατοχυρώσουν θεσμικά την επίσημη γλώσσα τους. Μάλιστα, το Αμερικανικό Σύνταγμα δεν ορίζει καν τα αγγλικά ως επίσημη γλώσσα του κράτους, παρόλο που είναι de facto η επικρατούσα.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα Νίκο Σαραντάκο, «Τα πρακτικά και τα άλλα επίσημα κείμενα του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών υπάρχουν στη διάθεση του καθενός και καμιά ψηφοφορία δεν καταγράφεται για την ανάδειξη επίσημης γλώσσας». Παρ' όλα αυτά, ο πυρήνας του μύθου φαίνεται να βασίζεται σε ένα πραγματικό γεγονός που έχει παραποιηθεί.
Η γερμανική παραλλαγή: Η ψήφος του 1795
Ο αστικός μύθος της «μίας ψήφου» πιθανότατα γεννήθηκε από ένα περιστατικό που αφορούσε τη γερμανική γλώσσα. Λόγω του μεγάλου αριθμού Γερμανών μεταναστών που ζούσαν στις ΗΠΑ και γνώριζαν ελάχιστα αγγλικά, το 1794 οι γερμανόφωνοι κάτοικοι της Βιρτζίνια κατέθεσαν αίτημα στο Κογκρέσο, ώστε οι ομοσπονδιακοί νόμοι να μεταφραστούν και στα γερμανικά.
Η πρόταση αυτή τέθηκε σε ψηφοφορία το 1795, αλλά δεν συγκέντρωσε την απαιτούμενη πλειοψηφία. Αργότερα, η πρόταση των υποστηρικτών της μετάφρασης να μην ληφθεί άμεσα απόφαση απορρίφθηκε με διαφορά μίας ψήφου (42 κατά έναντι 41 υπέρ). Αυτό το γεγονός αποτέλεσε την πραγματική βάση πάνω στην οποία οικοδομήθηκε ο μύθος, με τα ελληνικά να αντικαθιστούν αργότερα τα γερμανικά στο αφήγημα.
Γιατί ο μύθος επιβιώνει;
Ο μύθος της «μίας ψήφου» έχει κυκλοφορήσει σε διάφορες παραλλαγές, με τα γερμανικά, τα εβραϊκά, ακόμη και τα γαλλικά να διεκδικούν τον τίτλο της «χαμένης» γλώσσας. Η πιο γνωστή είναι ο «θρύλος του Μούλενμπεργκ», που υποστηρίζει ότι ο πρώτος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Φρέντερικ Μούλενμπεργκ, εμπόδισε με την ψήφο του τα γερμανικά να γίνουν επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ.
Ο διδάκτωρ ιστορίας Σταύρος Παναγιωτίδης εξηγεί γιατί οι Έλληνες ενστερνίστηκαν αυτόν τον μύθο: «Πάντα τείνουμε να ενστερνιζόμαστε όσα μας ευχαριστούν και δικαιώνουν την αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο… [Η ιστορία] γεννά το αίσθημα της αδικίας, του μεγαλείου που χάθηκε στις λεπτομέρειες», ένα αίσθημα με το οποίο είναι εξοικειωμένη η εθνική μας ιστορία. Παρόλο που οι Έλληνες μετανάστες ήταν ελάχιστοι την εποχή εκείνη, ο θρύλος του «χαμένου μεγαλείου» της ελληνικής γλώσσας παραμένει ένας από τους πιο αγαπητούς εθνικούς μύθους.