Οδηγίες προς τους εκπαιδευτικούς για μαθητές με ΔΕΠ/Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας)

Καταρχάς χρειάζεται να βεβαιωθείτε από τον ειδικό (Σχολικό/Εκπαιδευτικό Ψυχολόγο) ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο μαθητής οφείλονται πραγματικά στη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ/Υ). Το να διδάσκει κανείς σε μια τάξη όπου υπάρχουν μαθητές με ΔΕΠ/Υ μπορεί να είναι αρκετά κουραστικό και δύσκολο, όμως με σωστή καθοδήγηση, επιμονή και θέληση μπορεί το μάθημα να γίνει πολύ πιο εύκολο και ευχάριστο.

Πιο κάτω θα δείτε βασικές κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες μπορείτε να ακολουθήσετε, εάν έχετε στην τάξη σας μαθητή με ΔΕΠ/Υ:

Κατανοείστε τα όρια σας! Μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από τον ειδικό αλλά και από συναδέλφους σας.

Διατηρήστε συχνή επαφή με τους γονείς. Είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνεστε από τους γονείς αλλά και να τους ενημερώνετε.

Να θυμάστε ότι η ΔΕΠ/Υ είναι ένα σύνδρομο και όχι μια διαταραχή συμπεριφοράς.

Προσπαθήστε να μην θυμώνετε με το μαθητή. Σαφώς το παιδί βιώνοντας την αποτυχία και την απόρριψη υιοθετεί αρνητικές συμπεριφορές. Όταν όμως συναντήσει ένα περιβάλλον που σέβεται και κατανοεί τις δυσκολίες του, τότε μπορεί να τροποποιήσει αυτές τις συμπεριφορές.

Εντοπίστε τις περιπτώσεις στις οποίες το παιδί αποδίδει καλύτερα. Σίγουρα ο μαθητής θα αποδίδει καλύτερα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, «παρακολουθώντας» τον θα τις εντοπίσετε και θα είναι πολύ βοηθητικές για εσάς.

Μπορείτε να κάνετε μια συζήτηση με τον μαθητή (αυστηρά ατομική) όπου θα οριστούν από κοινού οι πιθανοί τρόποι επιβοήθησης του παιδιού «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ».

Ιδιαίτερη προσοχή στην «συνδετότητα»! Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ χρειάζονται να νιώθουν ενταγμένα και συνδεδεμένα με το περιβάλλον της τάξης, έτσι θα είναι πιο δύσκολο να «αφαιρεθούν», «αποσυνδεθούν» από ένα τέτοιο περιβάλλον.

Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ ενθουσιάζονται και λατρεύουν τη μάθηση με το παιχνίδι.

Δείξτε εμπιστοσύνη στο παιδί! Δώστε του όσο περισσότερες ευθύνες και υπευθυνότητες. π.χ. αφήστε το να επινοήσει τη δική του μέθοδο να θυμάται τι πρέπει να βάλει ή να βγάλει από την τσάντα του. Ζητήστε του να φέρνει πράγματα που του ζητήθηκαν από άλλους χώρους (π.χ. το γραφείο του Δ/ντή), να φωτοτυπήσει ένα φυλλάδιο, να σβήνει τον πίνακα, να εποπτεύει να μαζευτούν τα θρανία για μια δραστηριότητα.

Προσπαθήστε διακριτικά να του διδάξετε κοινωνικούς κανόνες (π.χ. «περιμένουμε να τελειώσει ο άλλος αυτό που λέει και μετά να μιλήσουμε»). Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ δεν είναι αδιάφορα απλά δεν έχουν μάθει πώς να αλληλεπιδρούν αφού η παρόρμηση τους δεν τους το επιτρέπει.

Συζητήστε με το παιδί ότι μπορεί να κάνει «σινιάλο» όταν χρειάζεται να πάει στην ήσυχη του γωνιά ή να βγει έξω.

Τοποθετήστε τα όρια με την έννοια της αναχαίτισης και όχι τιμωρίας, με σαφήνεια, σταθερότητα και προβλεψιμότητα όσο πιο έγκαιρα γίνεται. Το παιδί με ΔΕΠ/Υ δεν μπορεί να κατανοεί πάντοτε τα όρια αλλά τα έχει ανάγκη (βάζουν τάξη στο χάος τους). Π.χ. κατά την διάρκεια κάποιας εργασίας, θυμίστε στο παιδί το «συμβόλαιο» που κάνατε και μην το αφήσετε να φύγει από τη θέση του χωρίς σημαντικό λόγο.

Ήπιες τιμωρίες μπορεί να είναι αποτελεσματικές όταν χρησιμοποιούνται αραιά και όταν είναι πολύ συγκεκριμένες.

Μικρές και άμεσες επιβραβεύσεις είναι πιο αποτελεσματικές. Για την επιβράβευση λάβετε υπόψη τι προτιμά το παιδί (π.χ. Η/Υ).

Συχνή οπτική επαφή! Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να επαναφέρετε εύκολα το παιδί στη δομή της τάξης. Μην μιλάτε πολύ και να παρατηρείτε τα παιδιά αυτά συνεχώς λεκτικά. Μπορείτε επίσης, να έχετε μια σύντομη και απαλή σωματική επαφή μαζί του. Π.χ. ένα προσεκτικό και διακριτικό άγγιγμα στην πλάτη ή στον ώμο θα τον κάνει να στρέψει την προσοχή του πιο εύκολα σε εσάς.

Αναζητήστε και υπογραμμίστε στη συνέχεια την επιτυχία όσο το δυνατό περισσότερο. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ βιώνουν συνεχώς τόση πολλή αποτυχία και απόρριψη στη ζωή τους, που χρειάζονται όλη τη θετική αντιμετώπιση που μπορεί να τους προσφερθεί. Χρειάζονται και ωφελούνται από τον έπαινο και λατρεύουν την ενθάρρυνση. Επαινέστε, χαϊδέψτε στον ώμο, επιδοκιμάστε και εμψυχώστε αλλά πάντοτε με ειλικρίνεια. Ανιχνεύστε οτιδήποτε καλύτερο έκανε σήμερα έστω και μικρό. Π.χ. «είμαι περήφανος για σένα που βλέπω το πόσο πολύ προσπάθησες. Το ξέρω ότι είναι πολύ κουραστικό για σένα αυτό». Μερικές φορές ένα απλό «Μπράβο» είναι αρκετό.

Ενθαρρύνετε τα ταλέντα και χαρίσματα του παιδιού. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ έχουν ταλέντα και χαρίσματα σε πολλές περιοχές, είναι γεμάτα δημιουργικότητα, αυθορμητισμό, παιχνιδιάρικη διάθεση και καλή καρδιά.

Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ χρειάζονται δομή και πρόγραμμα! Θα τα ωφελήσει πάρα πολύ να έχουν βοηθήματα στα οποία να μπορούν να απευθυνθούν όταν μπερδεύονται και χάνονται σ’ αυτό που κάνουν και θα νιώσουν καθησυχασμένα ξέροντας τι θεωρείται αναμενόμενο από αυτά. Π.χ. πίνακες με τους κανόνες, λίστες (αναρτημένες σε εμφανές σημείο) με το τί πρέπει να θυμηθούν σήμερα να κάνουν, το σχολικό πρόγραμμα κολλημένο στο θρανίο του, στον τοίχο ή στο τετράδιο του.

Προετοιμάστε τα παιδιά για το πόσο ελεύθερο χρόνο έχουν. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ έχουν την ανάγκη να γνωρίζουν εκ των προτέρων τι πρόκειται να συμβεί, ώστε να προετοιμάσουν τον εαυτό τους γι’ αυτό.

Στην τάξη φροντίστε να κάθονται στην κατάλληλη για επόπτευση θέση (συνήθως μπροστά και δεξιά ή οπουδήποτε βρίσκεστε εσείς περισσότερη ώρα μέσα στην τάξη). Χρειάζεται να δώσετε μεγάλη προσοχή στον μαθητή που κάθεται δίπλα στο παιδί. Φροντίστε να κάθεται μακριά από το παράθυρο ώστε να μην κοιτάζει έξω και να μην έχει μεγάλη οπτική πληροφόρηση από ερεθίσματα μη σχετικά με το μάθημα.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε «ασφαλιστικές δικλείδες εκτόνωσης και διαφυγής» για το παιδί όταν αρχίζει να κουράζεται ή βρίσκεται σε σύγχυση. Π.χ. μπορεί να βγει από την τάξη για πολύ λίγο για να φέρει κάτι, ή απλά να πιεί λίγο νερό ή να ρίξει λίγο νερό στο πρόσωπό του. Κάτι τέτοιο είναι καλύτερο να ενσωματωθεί στους κανονισμούς της τάξης, αφού όταν μάθει το παιδί να βγαίνει από την αίθουσα αντί να «χάνεται στη διάσπαση του» αρχίζει να μαθαίνει την αυτό-παρατήρηση και τον αυτό-έλεγχο.

Αποφύγετε την επανάληψη δραστηριοτήτων. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ κουράζονται και βαριούνται πολύ εύκολα. Η επανάληψη δραστηριοτήτων θα είναι κάτι πολύ ανιαρό για αυτούς και θα φέρει μη επιθυμητά αποτελέσματα.

Επαναλαμβάνετε τις οδηγίες. Μπορείτε να γράψετε τις οδηγίες ή να τις δώσετε προφορικά (σιγουρευτείτε ότι τις σημείωσε σε μια κόλα χαρτί), καθίστε κοντά στο μαθητή την ώρα που τις δίνετε. Η επανάληψη των οδηγιών βοηθάει πολύ το παιδί με ΔΕΠΥ αφού συχνά ξεχνάει και χάνετε στις πληροφορίες.

Μειώστε τα ποσοστά αναμονής! Τα μεγάλα διαστήματα αναμονής μπορεί να πυροδοτήσουν στο παιδί εκρήξεις.

Ορίστε ξεκάθαρα και ζεστά στο παιδί τις απαιτήσεις της δραστηριότητας και βεβαιωθείτε ότι τις έχει αντιληφθεί. Να είστε σαφείς και συγκεκριμένοι σε αυτό που ζητάτε (τον βοηθάει έτσι να εστιάσει την προσοχή του). Οδηγίες σύντομες με απλά λόγια, προσιτές και κατανοητές. Χρωματίστε έντονα και ζωντανά την φωνή σας.

Εάν η προφορική τους επίδοση είναι εμφανώς καλύτερη από τη γραπτή, σκεφτείτε τρόπους ώστε να έχουν περισσότερες ευκαιρίες για προφορικές εξετάσεις αντί μεγάλων ποσοτήτων γραπτών εξετάσεων.

Στις γραπτές εξετάσεις και διαγωνίσματα δώστε έξτρα χρόνο για να ολοκληρώσουν το γραπτό.

Μοιράστε εργασίες, δραστηριότητες και διαγωνίσματα στην τάξη σε ζευγάρια παρά σε μεγαλύτερες ομάδες. Τα παιδιά με ΔΕΠ/Υ έχουν την ανάγκη του διακριτικού ελέγχου από τους συμμαθητές τους αλλά και αυτό-ελέγχου τους μέσα σε μια μικρότερη ομάδα μελέτης.

Προς τον Γυμναστή:
Ενθαρρύνετε τη φυσική άσκηση, με αυτό τον τρόπο μπορεί να καταναλωθεί η υπερβολική ενέργεια του και έτσι να μπορέσει να επικεντρώσει καλύτερα την προσοχή του. Από την άλλη προσέξετε την υπερβολική διέγερση. Τα παιδία με ΔΕΠ/Υ έρχονται σε υπερδιέγερση με πιο αιφνίδιο τρόπο από τα υπόλοιπα παιδιά και αυτό μπορεί επίσης να τους αποσυντονίσει.

Τώνια Κάσινου, Σχολική Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
http://parentsgo.kidsgo.com.cy

Περισσότερες συμβουλές εδώ.