Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Α' Λυκείου - Ολοκληρωμένο κριτήριο αξιολόγησης της Τράπεζας Θεμάτων με απαντήσεις

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ (14426)

Κείμενο 1

Η Προσφορά των Ξένων Γλωσσών στον Άνθρωπο

Το κείμενο είναι απόσπασμα δημοσίευσης της Μαρίας Σκαμπαρδώνη σε ιστότοπο κέντρου ξένων γλωσσών (προσπέλαση στις 9.4.2021).

 

            Οι ξένες γλώσσες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης εκπαίδευσης. Η επαρκής γνώση τους κρίνεται απαραίτητη για την επαγγελματική ανέλιξη και επιτυχία. Η σύγχρονη πολυπολιτισμικότητα, οι απαιτήσεις που αυξάνονται στην απαιτητική, πλέον, αγορά εργασίας μάς ωθούν να θέλουμε να επικοινωνούμε απρόσκοπτα με τους άλλους ανθρώπους και να χτίζουμε ευκολότερους δρόμους και τρόπους επικοινωνίας.

Τα οφέλη από την εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι πολλά. Η καλή γνώση, ειδικά της Αγγλικής, ανοίγει επαγγελματικούς δρόμους τόσο στη χώρα όσο και στο εξωτερικό. Ειδικά στη χώρα μας έχει διαπιστωθεί πως στη γνώση ξένων γλωσσών δίνεται ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή, ακόμα και από την παιδική ηλικία. Σήμερα, οι γλώσσες που μαθαίνονται ευρέως και θεωρούνται σημαντικές για την επαγγελματική ανέλιξη είναι η Αγγλική, η Γαλλική, η Γερμανική, αλλά και η Κινεζική και η Ρωσική. […].

            Η γνωριμία με τις ξένες γλώσσες μάς μαθαίνει το σεβασμό και τη μαγεία της διαφορετικότητας. Ο άλλος δεν είναι εχθρός για εμάς, αλλά ένας άνθρωπος με διαφορετική κουλτούρα και πολιτισμό με τον οποίο εξοικειωνόμαστε και μαθαίνουμε να τον σεβόμαστε. Αντιλαμβανόμαστε πως ένας ξένος πολιτισμός, μια διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα, είναι ένας τρόπος να μάθουμε καλύτερα τους ανθρώπους και να τους αποδεχτούμε. Και αυτό, εντέλει, μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν.

Τελικά, η καλή γνώση ξένων γλωσσών μάς δείχνει την ποικιλομορφία των επικοινωνιών που υπάρχει στον κόσμο, μας μυεί στη διαφορετικότητα και τον πλούτο που υπάρχει στους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων. Παράλληλα, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, πέρα από τις επαγγελματικές ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει, ευεργετεί τη νοητική και συναισθηματική ικανότητα του ανθρώπου με πάρα πολλούς τρόπους. Έτσι, κρίνεται σπουδαία η προσφορά των ξένων γλωσσών στον άνθρωπο.

 

 

Κείμενο 2

Ο Αμερικάνος (απόσπασμα)

Το χριστουγεννιάτικο διήγημα «Ο Αμερικάνος» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά, στις 25 και 26 Δεκεμβρίου 1891, στην εφημερίδα Άστυ, της οποίας ο Παπαδιαμάντης υπήρξε τακτικός συνεργάτης.

[…]

-Βρε παιδιά, θυμάστε, κανένας από σας, το Γιάννη τ’ μπαρμπα-Στάθη τ’ Μοθωνιού, που λείπει στην Αμέρικα εδώ κι είκοσι χρόνια;

Ακούσας το όνομα τούτο ο ξένος ανεσκίρτησε κι εστράφη άκων προς τον λαλούντα. Εντούτοις εκρατήθη, προσεπάθησε να δείξη αδιαφορίαν, κ’ ελθών εκάθισε παρά τινα γωνίαν του καπηλείου. Ήναψε πούρον κ’ εκάπνιζεν.

[…]-Πού να θυμάστε σεις! Είσθε όλοι μικρότεροί μου […] Ήμουν ως δεκαοχτώ χρονών όταν εξενιτεύθηκε ο γυιος του Μοθωνιού, κ’ εκείνος τότε θα ήτον ως εικοσιπέντε. Μα μου φαίνεται, να τον έβλεπα τώρα-δα, θα τον εγνώριζα. Απέθαναν με τον καημό του Γιάννη τους, κι ο καημένος ο μπαρμπα-Στάθης, κ’ η γυναίκα του, Θεός σχωρέσ’ τους! […]. Και ο γυιος τους έρριξε πέτρα πίσω του. […] Ξέρετε που ήταν και αρραβωνιασμένος;

-Και ποια είχε; Ηρώτησε μετ’ αδιαφορίας ο κλήτωρ της δημαρχίας, αρχηγός της πολιτοφυλακής της νυκτός.

Ο ξένος ήκουε μετά βαθυτάτης προσοχής, αλλ’ εφυλάττετο να στρέψη βλέμμα προς τον λαλούντα.

-Είχε το Μελαχρώ της θεια-Κυρατσώς της Μιχάλαινας. Και σαν έφυγε και απέρασαν δυο-τρία χρόνια, την εγύρεψαν πολλοί, γιατί το κορίτσι είχε χάρες κ’ εμορφιές, και τιμημένη ήτον, […], και προικιά είχε καλά. Μα το Μελαχρώ δε θέλησε κανέναν, όσο που απέρασαν τα χρόνια κ’ έγινε κι αυτή γεροντοκόριτσο. […]

- Έλα κάμε γλήγορα […]Κλείσε γλήγορα, Δημήτρη, να κοιμηθούν ο κόσμος, θα σηκωθούν τις δυο απ’ τα μεσάνυχτα να παν στην εκκλησιά. Και ο κύριος έχει μέρος να κοιμηθή τάχα; Ηρώτησε δείξας τονΑμερικάνον.

-[…] Μη σε μέλη ως τόσο για τον κύριο, προσέθηκε παίξας την ματιά εις τον κλήτορα·αν θέλη μέρος να κοιμηθή, έχει και παραέχει.

-[…]

-Και ποιος είναι;

-Εκείνος που σας έλεγα πριν, ο Γιάννης τ’ μπαρμπα-Στάθη τ’ Μοθωνιού. Όταν ήρθες κι αποκαταστάθηκες εδώ του λόγου σου, ήταν φευγάτος, και γι’ αυτό δεν τον θυμάσαι. Μα τον πατέρα του, τον μπαρμπα-Στάθη, τον έφθασες,θαρρώ.[…]

[…] Ο ξενιτευμένος γαμβρός, ο από εικοσαετίας απών, ο από δεκαετίας μη επιστείλας, ο από δεκαετίας μη αφήσας που ίχνη, ο μη συναντήσας που πατριώτην, ο μη ομιλήσας από δεκαπενταετίας ελληνιστί, είχε γυρίσει πολλά μέρη εις τον Νέον Κόσμον, είχεν εργασθή ως υπεργολάβος εις μεταλλεία και ως επιστάτης εις φυτείας, κ’ επανήλθε με χιλιάδας τινάς ταλλήρων εις τον τόπον της γεννήσεώς του, όπου επανεύρεν ηλικιωθείσαν, αλλ’ ακμαίαν ακόμη, την πιστήν του μνηστήν.

Εν μόνον είχε μάθει, προ δεκαπέντε ετών, τον θάνατον των γονέων του. Περί της μνηστής του είχε σχεδόν πεποίθησιν ότι θα είχεν υπανδρευθή προ πολλού· εν τούτοις διετήρει αμυδράν τινα ελπίδα. […]

Μετά τρεις ημέρας, τη Κυριακή μετά την Χριστού Γέννησιν, ετελούντο, εν πάση χαρά και σεμνότητι, οι γάμοι του Ιωάννου Ευσταθίου Μοθωνιού μετά της Μελαχροινής Μιχαήλ Κουμπουρτζή.[…]

 

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ)

1^ο υποερώτημα

Ποια είναι τα οφέλη από την εκμάθηση ξένων γλωσσών, σύμφωνα με τον συγγραφέα του Κειμένου 1; (50-60 λέξεις)

Μονάδες 10

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να γράψεις δύο λέξεις με τις οποίες συνδέονται οι περίοδοι λόγου στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1 (μονάδες 4) και να αποδώσεις τη νοηματική σχέση που εκφράζει η καθεμία. (μονάδες 6)

Μονάδες 10

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Η συγγραφέας επιλέγει στο Κείμενο 1 το πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο στο χωρίο της 3^ης παραγράφου: «…ένας τρόπος να μάθουμε καλύτερα τους ανθρώπους και να τους αποδεχτούμε …». Να αιτιολογήσεις με συντομία αν η χρήση του πρώτου προσώπου είναι κατάλληλη γλωσσική επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη πού δημοσιεύεται το κείμενο, σε ποιους απευθύνεται και για ποιο σκοπό υποστηρίζεται αυτή η άποψη.

ΘΕΜΑ 2

Η Μαρία Σκαμπαρδώνη στη διαδικτυακή της δημοσίευση αναδεικνύει τα οφέλη της γλωσσομάθειας, γεγονός που την καθιστά «αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης εκπαίδευσης». Ποια από αυτά τα οφέλη θεωρείτε, κατά τη γνώμη σας, πιο σημαντικά για έναν έφηβο; Το κείμενό σας θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο (blog) του σχολείου σας (350-400 λέξεις).

30 μονάδες

ΘΕΜΑ 3

α) Να σκιαγραφήσετε τον ξένο (Αμερικάνο) κάνοντας αναφορές στο Κείμενο 2.

10 μονάδες

β) Να εντοπίσετε στο Κείμενο 2 πέντε λέξεις ή φράσεις που ανήκουν σε τοπικά ιδιώματα.

10 μονάδες

ΘΕΜΑ 4 (ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ)

Στη διάρκεια της ζωής του ξενιτεμένου Αμερικάνου, ποια ήταν τα κέρδη και ποιες οι απώλειες από την απόφασή του να ζήσει στο εξωτερικό μακριά από την πατρίδα του; (μονάδες 10) Ποια τα συναισθήματα του ήρωα, όταν αυτός επιστρέφει στην πατρίδα του, κατά τη γνώμη σου; (μονάδες 5)Να αναπτύξεις σε 80-200 περίπου λέξεις την απάντησή σου.

15 μονάδες

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

ΧΡΥΣΑ ΡΟΥΜΠΙΔΟΥ

Φιλόλογος, διαχειρίστρια ιστοσελίδας www.digitaltutor.gr

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ 1

1^Ο υποερώτημα

            Σύμφωνα με τη συγγραφέα η εκμάθηση ξένων γλωσσών προσφέρει οφέλη σε όλες τις πλευρές της ανθρώπινης ζωής. Ειδικότερα, εξασφαλίζει επαγγελματικές επιλογές και επιτυχίες εντός και εκτός της χώρας. Παράλληλα, προάγει την αποδοχή ανθρώπων από διαφορετική χώρα και κουλτούρα, την ποικιλία στον τρόπο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή. Σημαντική είναι επίσης η πνευματική και ψυχική τόνωση που προσφέρει η εκμάθηση ξένων γλωσσών. (63 λέξεις)

2^ο υποερώτημα

·         παράλληλα: προσθήκη

·         έτσι: συμπέρασμα

3^ο υποερώτημα

Η χρήση του α΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου φαίνεται κατάλληλη γλωσσική επιλογή, αφού η συντάκτρια επιθυμεί μέσω της γλωσσομάθειας να αναδείξει τη συλλογικότητα και καθολικότητα του αιτήματος για συναδέλφωση των λαών. Σκοπός της, παράλληλα, είναι να γίνει πειστική σχετικά με τα οφέλη της εκμάθησης ξένων γλωσσών, μια και η ανάρτησή της φιλοξενείται σε ιστότοπο κέντρου ξένων γλωσσών και απευθύνεται σε κοινό που επιθυμεί να μάθει ξένες γλώσσες.

ΘΕΜΑ 2

Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο σε ιστοσελίδα (blog) του σχολείου

Πομπός: μαθητής

Δέκτης: καθηγητές, μαθητές, γονείς

Ενδεικτικός τίτλος: Ξένες γλώσσες και έφηβοι (τίτλος χωρίς σχόλιο)

ή Γλωσσομάθεια: παράθυρο στον κόσμο (τίτλος με σχόλιο)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

·         αφόρμηση: διαδικτυακή δημοσίευση της Μαρία Σκαμπαρδώνη

·         είδος προλόγου: αξία των γλωσσών

·         ομαλή μετάβαση: οφέλη της γλωσσομάθειας

 

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

Στο κύριο μέρος πρέπει να αξιοποιηθούν ιδέες του Κειμένου 1. Η επιλογή αυτών αφορά τον κάθε μαθητή ξεχωριστά.

Ενδεικτικές ιδέες του κειμένου 1

·         επαγγελματική ανέλιξη, επιτυχία στη χώρα και το εξωτερικό

·         απρόσκοπτη επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους

·         αποδοχή του διαφορετικού > σεβασμός σε ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας

·         ποικιλομορφία των επικοινωνιών > πλούτος στους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων

·         νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ανακεφαλαίωση ή τελικό συμπέρασμα

ΘΕΜΑ Γ

α) Ο ξένος, όπως αποκαλείται στο απόσπασμα του διηγήματος, είναι ο Γιάννη, ο γιος του μπαρμπα-Στάθη του Μοθωνιού. Στα εικοσιπέντε του ο Γιάννης ξενιτεύτηκε στην Αμερική από την οποία δεν επέστρεψε ποτέ, γεγονός που υπήρξε ο καημός των γονιών του. Πριν φύγει για την Αμερική είχε αρραβωνιαστεί τη Μελαχρώ, η οποία τον περίμενε και τελικά αποφάσισε να μην παντρευτεί κανέναν. Στην Αμερική ο Γιάννης εργάστηκε ως υπεργολάβος στα μεταλλεία και επιστάτης στις φυτείες. Μάζεψε χρήματα και τελικά γύρισε μετά από είκοσι χρόνια στην πατρίδα. Εκεί προς έκπληξή του έμαθε ότι η Μελαχρώ δεν είχε παντρευτεί, οπότε της έκανε πρόταση και τρεις μέρες μετά τα Χριστούγεννα έγινε ο γάμος τους.

β)

·         ανεσκίρτησε

·         απέρασαν τα χρόνια

·         μη σε μέλη

·         παίξας την ματιά

·         τον έφθασες, θαρρώ

ΘΕΜΑ 4

            Η απόφαση του ξενιτεμένου Αμερικανού, του Γιάννη, να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αμερική του πρόσφερε από τη μια οφέλη από την άλλη βίωσε απώλειες. Ειδικότερα, η μετανάστευση στην Αμερική χάρισε στον Γιάννη οικονομική ανεξαρτησία και πρόοδο. Ωστόσο, την περίοδο της ξενιτιάς έχασε εντελώς την επαφή του με την πατρίδα, τους συμπατριώτες του και την ελληνική γλώσσα. («έρριξε πέτρα πίσω του», «ο μη ομιλήσας από δεκαπενταετίας ελληνιστί»). Καμία επικοινωνία δεν είχε και με τους γονείς του που πέθαναν από τον καημό τους. Μάλιστα, ο Γιάννης δεν ήταν στην κηδεία τους («Απέθαναν με τον καημό του Γιάννη», «Εν μόνον… το θάνατο των γονέων του») παρά το έμαθε πολύ αργότερα. Η ξενιτιά, πέρα από τους γονείς, του στέρησε και την αγαπημένη του, τη Μελαχρώ, την οποία αρραβωνιάστηκε πριν φύγει αλλά δε γύρισε έγκαιρα για να την παντρευτεί, παρόλο που αυτή τον περίμενε («Ξέρετε που ήταν και αρραβωνιασμένος;», «Είχε το Μελαχρώ … γεροντοκόριτσο»).

            Όταν ο ξενιτεμένος Γιάννης επιστρέφει στην πατρίδα νιώθει αμήχανος και για αυτό δεν αποκαλύπτει άμεσα την ταυτότητά του στους συμπατριώτες του («Ο ξένος ήκουε … προς τον λαλούντα»). Αισθάνεται ενοχές που τόσα χρόνια δεν επικοινώνησε με κανέναν («ο από δεκετίας μη αφήσας που ίχνη»). Θλίψη και καημό πιθανότατα νιώθει που δεν μπόρεσε να δει για τελευταία φορά τους γονείς του πριν πεθάνουν. Η επιστροφή στην πατρίδα τον βρίσκει απογοητευμένο για τον εαυτό του, αφού διαπιστώνει τις απώλειες που η ξενιτιά του προκάλεσε. Μια μικρή ελπίδα διατηρεί για την αγαπημένη του για την οποία φτάνοντας μαθαίνει πως δεν είχε παντρευτεί. Η χαρά και ο ενθουσιασμός του ήταν σίγουρα μεγάλος, αφού νιώθει ότι τώρα ίσως του δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία μαζί της. Και όταν αυτό γίνει με την τέλεση του γάμου η αγάπη ξεχειλίζει και ίσως θεραπεύσει τις πληγές του ήρωα («Μετά τρεις ημέρας … Κουμπουρτζή»).